Από την έντυπη έκδοση
Της Κατερίνας Τζωρτινάκη
[email protected]
Ημέρα της Ευρώπης η 9η Μαΐου, αλλά πόσοι Ευρωπαίοι γιορτάζουν, τον Ρομπέρ Σουμάν δοξάζουν; Εδώ ακόμη και οι εκδηλώσεις για την «αρχή του καλού», την 8η Μαΐου, ημέρα νίκης επί της ναζιστικής Γερμανίας, είναι βαριεστημένες, θαρρείς από υποχρέωση. Σύμφωνοι, ούτε στα χρόνια της ευφορίας υπήρχε σχεδιασμός και παλμός, πλην Γαλλίας και Ρωσίας, αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία.
Ο μήνας είχε εννιά, αλλά απουσιάζει η ανεμελιά. Σαφώς και η κοινή γλώσσα. Δεν δίνουμε την ίδια σημασία στις ίδιες λέξεις. Εάν ζούσε ο Αλμπέρ Καμί, ίσως να ξαναέγραφε «Γράμματα σ’ έναν φίλο Γερμανό», όπως ακριβώς έκανε στην αιμάσσουσα Ευρώπη.
«Λέτε Ευρώπη, αλλά σκέφτεστε γη για στρατιώτες, σιτοβολώνες, ελεγχόμενες βιομηχανίες, καθοδηγημένη διανόηση. Μήπως υπερβάλλω; Τουλάχιστον όμως ξέρω ότι, όταν λέτε Ευρώπη, ακόμα και στις καλύτερες στιγμές σας, όταν παρασύρεστε από τα ίδια σας τα ψέματα, τίποτε δεν σας εμποδίζει να σκέφτεστε ένα πλήθος από πειθήνια έθνη που οδηγούνται από μία Γερμανία αφεντάδων προς ένα απίστευτο και αιματοκυλισμένο μέλλον. Θα ήθελα να συνειδητοποιήσετε καλά τούτη τη διαφορά: η Ευρώπη είναι για σας αυτός ο τόπος που περιβάλλεται από θάλασσες και βουνά, που χωρίζεται από φράγματα, ο σκαμμένος στα έγκατά του από ορυχεία, ο κατάσπαρτος με καλλιέργειες, όπου η Γερμανία παίζει μια παρτίδα με μοναδικό διακύβευμα το ίδιο το μέλλον της. Για μας όμως είναι αυτή η γη του πνεύματος όπου εδώ και είκοσι αιώνες συνεχίζεται η πιο καταπληκτική περιπέτεια του ανθρώπινου νου. Είναι αυτή η προνομιούχος αρένα όπου η πάλη του ανθρώπου της Δύσης ενάντια στον κόσμο, ενάντια στους θεούς, ενάντια στον εαυτό του, φτάνει σήμερα στην πιο συγκλονιστική φάση της. Όπως βλέπετε, δεν υπάρχει κοινό μέτρο για σας και για μας».
Για να προλάβουμε την παρεξήγηση, είναι απαραίτητη η εξήγηση, με τα λόγια του συγγραφέα. «Αντιπαραθέτω δύο στάσεις, όχι δύο έθνη, έστω και αν σε κάποια στιγμή της ιστορίας αυτά τα δύο έθνη αντιπροσώπευσαν δύο εχθρικές στάσεις».
Στα τέσσερα γράμματα, που κυκλοφόρησαν στην κατεχόμενη Γαλλία, η Ευρώπη ζει με τα τραύματα, αλλά «Ποτέ δεν χάσαμε την ιδέα και την ελπίδα της Ευρώπης... Η Ευρώπη θα χρειαστεί ακόμα να γίνει. Πάντα χρειάζεται». Κάποιοι ακόμη νοιάζονται.
