Μια πολύ μεγάλη μελέτη, η οποία έγινε μέσα 2016 σε παγκόσμιο επίπεδο, διαπίστωσε ότι τα τελευταία 40 χρόνια έχει αυξηθεί εντυπωσιακά ο αριθμός των παχύσαρκων, σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης, το 1975 ο αριθμός των παχύσαρκων ανερχόταν στα 105 εκατομμύρια και το 2014 έφτασε τα 641 εκατομμύρια.
Για τις ανάγκες της μελέτης οι επιστήμονες ανέλυσαν στοιχεία που αφορούσαν 19,2 εκατομμύρια ανθρώπους, άνω των 18 ετών σε 186 χώρες κατατάσσοντας με βάση αυτά τους συμμετέχοντες σε κατηγορίες ανάλογα με τον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ). Όταν ο ΔΜΣ είναι κάτω του 18,5 ο άνθρωπος είναι λιποβαρής, έως 25 φυσιολογικού βάρους, 25-30 υπέρβαρος, 30-35 παχύσαρκος, 35-40 σοβαρά παχύσαρκος και άνω του 40 θανάσιμα παχύσαρκος.
Σύμφωνα με αυτή την κατηγοριοποίηση, το ποσοστό των παχύσαρκων ανδρών, παγκοσμίως, έχει υπερτριπλασιαστεί φθάνοντας το 10,8% (από 3,2% το 1975), ενώ των παχύσαρκων γυναικών έχει υπερδιπλασιασθεί στο 14,9% (από 6,4%). Οι γυναίκες εξακολουθούν να είναι πιο παχύσαρκες σε σχέση με τους άνδρες, αλλά ο αριθμός των τελευταίων αυξάνεται ταχύτερα.
Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι από το 1975-2014 ο μέσος παγκόσμιος ΔΜΣ αυξήθηκε στους άνδρες από 21,7 σε 24,2, ενώ στις γυναίκες από 22,1 σε 24,4. Αυτό, κατά τους επιστήμονες, ισοδυναμεί με το να έχει γίνει ο παγκόσμιος πληθυσμός βαρύτερος κατά ενάμισι κιλό ανά δεκαετία.
Δυσοίωνες όμως είναι και οι προβλέψεις τους για το μέλλον, καθώς όπως είπαν, αν συνεχιστεί η τάση προς παχυσαρκία με τον ίδιο ρυθμό, το 2025 περίπου το 1/5 των ανδρών (18%) και των γυναικών (21%), παγκοσμίως, θα είναι παχύσαρκοι, ενώ πάνω από 6% των ανδρών και 9% των γυναικών θα είναι σοβαρά παχύσαρκοι. Με αυτές τις προβλέψεις συμφωνεί και μια έρευνα που έγινε από τους επιστήμονες του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), η οποία δείχνει ότι η παχυσαρκία αυξάνεται όχι μόνο στις αναπτυσσόμενες περιοχές, αλλά και σε χώρες που απειλούνται από λιμό, όπως αυτές της υποσαχάριας Αφρικής.
Δυσοίωνες είναι οι προβλέψεις και σχετικά με την παχυσαρκία στα παιδιά
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Παχυσαρκίας (WObF), μέχρι το 2025, υπολογίζεται ότι σε παγκόσμια κλίμακα 268 εκατομμύρια παιδιά σχολικής ηλικίας, δηλαδή από 5 - 18 ετών, θα είναι υπέρβαρα. Επίσης, υπολογίζεται ότι 91 εκατομμύρια θα είναι παχύσαρκα.
Ανησυχητική η κατάσταση και στην Ελλάδα
Ανησυχητικές διαστάσεις λαμβάνει το φαινόμενο και στη χώρα μας, καθώς σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία υπολογίζεται ότι μέχρι το 2025, περίπου 480.000 παιδιά σχολικής ηλικίας, δηλαδή από 5-18 ετών θα είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα.
Σοβαρό αντίκτυπο έχει η παχυσαρκία στα παιδιά
Μελέτη που έγινε από τους ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο δείχνει ότι τα υπέρβαρα παιδιά βιώνουν τουλάχιστον μια ιατρική επιπλοκή και χάνουν 4 φορές περισσότερες σχολικές ώρες, από ό,τι τα παιδιά που έχουν φυσιολογικό σωματικό βάρος. Επιπλέον, τα παχύσαρκα παιδιά βαθμολογούν την ποιότητα ζωής τους με σκορ τόσο χαμηλό, όσο οι συνομήλικοι τους που πάσχουν από καρκίνο, καθώς πέφτουν συχνότερα θύματα εκφοβισμού (bullying) και αποκλείονται από αθλητικές και άλλες δραστηριότητες.
Τι κάνουμε λάθος
Αναλύοντας τα στοιχεία των μελετών αυτών, η Δρ. Νικολέτα Κοΐνη, M.D., πιστοποιημένη Ιατρός Λειτουργικής, Προληπτικής, Αντιγηραντικής και Αναγεννητικής Ιατρικής από την Αμερικανική Ακαδημία Αντιγηραντικής Ιατρικής, επισημαίνει ότι σίγουρα δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Όμως θα πρέπει και να αναρωτηθούμε τι κάνουμε λάθος με όλες αυτές τις δίαιτες που ακολουθούμε κατά καιρούς με στόχο την απώλεια βάρους.
Όπως λέει, ακολουθώντας τις συνηθισμένες οδηγίες για αδυνάτισμα δημιουργούμε στον οργανισμό μας ένα ορμονικό χάος, πρόωρη γήρανση και επιτείνουμε τη συσσώρευση λίπους.
Τα επιστημονικά στοιχεία είναι αμείλικτα: Οι παχύσαρκοι άνθρωποι έχουν έως και 16 φορές αυξημένη πιθανότητα να υποστούν καρδιακή ή εγκεφαλική προσβολή, ενώ εκτιμάται ότι ζουν 12-16 χρόνια λιγότερο, από τα άτομα φυσιολογικού βάρους.
Όπως λέει η Δρ. Κοΐνη, οι δίαιτες δεν είναι αναγκαίες γιατί η καταπολέμηση της παχυσαρκίας έχει να κάνει με τη βιολογία του κυττάρου και μόνο. Υπάρχουν όπως λέει, 6 ζωτικά σημεία για τον έλεγχο του μεταβολισμού και την ορμονική ισορροπία.
Ποια είναι αυτά;
Η καύση και ο μεταβολισμός του λίπους
Η σωστή καύση του λίπους προϋποθέτει διατροφή που δεν θα αυξάνει τα επίπεδα της ινσουλίνης στο αίμα. Όσο τρώμε γεύματα που προσφέρουν γρήγορα και σε ικανή ποσότητα σάκχαρο (γλυκόζη) και υδατάνθρακες, προκαλείται στον οργανισμό αντίσταση στην ινσουλίνη και μπλοκάρεται η καύση του λιπώδους ιστού.
Η σωστή λειτουργία του εγκεφάλου
Η λεπτίνη, ορμόνη που παράγεται από τα λιποκύτταρα, δίνει στον εγκέφαλο το σήμα της πληρότητας και ενισχύει την ικανότητα του οργανισμού να χρησιμοποιεί σωστά και να καίει το λίπος. Όταν όμως καταναλώνουμε λίγα λιπαρά, τότε μειώνεται η παραγωγή της λεπτίνης και άρα ο εγκέφαλος δεν λαμβάνει το σήμα του κορεσμού, με αποτέλεσμα να επιβραδύνει ο μεταβολισμός. Επίσης, η σωστή έκκριση νευροδιαβιβαστών, όπως η σεροτονίνη, παίζει σημαντικό ρόλο στην έκκριση της λεπτίνης, άρα και του σωστού μεταβολισμού.
Η ορμονική ρύθμιση
Για την ύπαρξη και διατήρηση ενός καλού μεταβολισμού είναι σημαντική η αρμονική έκκριση των ορμονών. Κλασικές καταστάσεις που απορρυθμίζουν τον μεταβολισμό είναι, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, η εμμηνόπαυση, ο υποθυρεοειδισμός και το στρες. Όταν ο οργανισμός βιώνει μόνιμα στρες, δηλαδή τα επίπεδα της κορτιζόλης είναι διαρκώς υψηλά (υπερκορτιζολαιμία), το σώμα κάνει συνέχεια καύσεις με αποτέλεσμα να χρειάζεται συχνότερα ανεφοδιασμό με πηγές ενέργειας, όπως τα λιπαρά και τα σάκχαρα. Επίσης, η κορτιζόλη συνδέεται στον εγκέφαλο με υποδοχείς προκαλώντας αυξημένη έκκριση της πεπτικής ορμόνης κορτικοεκλυτίνης (CRH) και του νευροπεπτιδίου Υ (NPY), με αποτέλεσμα τη μείωση της λεπτίνης και την αύξηση του αισθήματος της πείνας. Επιπλέον, τα κύτταρα του λιπώδους ιστού μετατρέπουν την ανενεργή κορτιζόνη σε κορτιζόλη και ταυτόχρονα τα ανώριμα λιποκύτταρα μετατρέπονται σε ώριμα.
Η ικανότητα του κυττάρου να ρυθμίζει τις φλεγμονές και τις οξειδώσεις
Τα υψηλά επίπεδα της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP) και της ιντερλευκίνης 6 (IL-6), δύο δεικτών εσωτερικής φλεγμονής στον οργανισμό, αποτελούν ένδειξη μεγάλης αποθηκευτικής ικανότητας λίπους. Επίσης, ο παράγοντας νέκρωσης του όγκου-άλφα (TNF-α), μια κυτοκίνη που εμπλέκεται στη συστημική φλεγμονή, επάγει την αντίσταση της ινσουλίνης στα λιποκύτταρα και στον σκελετικό μυ. Και τα αυξημένα επίπεδα των ελευθέρων ριζών προάγουν τη μιτοχονδριακή δυσλειτουργία και την αυξημένη εναπόθεση λίπους, όπως και την έξαρση της ινσουλινοαντίστασης.
Η τοξικότητα
Η επίδραση των τοξινών στον μεταβολισμό γίνεται μέσω πέντε μηχανισμών στρες: ορμονικό, νευροενδοκρινικό, μιτοχονδριακό, ανοσορυθμιστικό και οξειδωτικό. Οι τοξίνες μπορεί να επηρεάσουν την ορμονική ρύθμιση του βάρους και σε αυτό συμμετέχουν η ινσουλίνη, οι ορμόνες του θυρεοειδούς, η κορτιζόλη, η αδιπονεκτίνη, τα οιστρογόνα και άλλες του εντέρου, όπως η γρελίνη.
Η ποσότητα των αναγκαίων βιταμινών και θρεπτικών συστατικών
Οι βιταμίνες και τα κατάλληλα θρεπτικά συστατικά τα οποία υπάρχουν στις φυσικές και λιγότερο επεξεργασμένες τροφές συμπληρώνουν το «παζλ» της επιστήμης της βιολογίας της παχυσαρκίας ως ουσιώδη συστατικά του σωστού μεταβολισμού.
