Από την έντυπη έκδοση
Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
[email protected]
Κεντρικό ρόλο στο πρόγραμμα της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ έχει ο οικονομικός προστατευτισμός. Το Βερολίνο και η ΕΚΤ προειδοποιούν ότι είναι κακή ιδέα, αλλά ο ένοικος του Λευκού Οίκου φαίνεται πως έχει πεισθεί πως το διεθνές εμπόριο είναι ένα παίγνιο μηδενικού αθροίσματος.
Αυτό που υποτιμάται είναι ότι οι κατεξοχήν οικονομικά φιλελεύθερες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ, άσκησαν ή ασκούν κατά καιρούς πολιτική οικονομικού πατριωτισμού.
Το μεν πρώτο στην κρίση του ‘30 κατέφυγε στον προστατευτισμό της βιομηχανικής παραγωγής, λαμβάνοντας διάφορα μέτρα, που ίσχυσαν μέχρι το 1973 όταν έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, ενώ το ίδιο συνέβη και στις ΗΠΑ με τα δασμολογικά τείχη του νόμου Σμουτ-Χόλεϊ.
«Σχεδόν έπεσα στα πόδια του Χούβερ (σ.σ.: πρόεδρος των ΗΠΑ) για να ασκήσει βέτο. Με τον νόμο εντάθηκε ο εθνικισμός σ’ όλο τον κόσμο», έλεγε ο Τόμας Λαμόντ της J.P. Morgan.
Με τον νόμο που ψηφίστηκε στο Κογκρέσο στις 17 Ιουνίου 1930 επιβλήθηκε αύξηση κατά 40% στους τελωνειακούς δασμούς σε περίπου 900 προϊόντα, αλλά τα αποτελέσματα δεν ήταν τα αναμενόμενα. Αντί να προστατευθεί η παραγωγή των HΠA από τις εισαγωγές, απάντησαν και οι άλλες χώρες με τείχη, για να προστατεύσουν τα δικά τους προϊόντα, με αποτέλεσμα την αποδιάρθρωση του διεθνούς εμπορίου. Οι άνθρωποι των οικονομικών κάστρων εστίασαν στην αυτάρκεια. O Mουσολίνι κήρυξε τη «μάχη του σιταριού» και οι Γερμανοί παρήγαγαν στα τέλη της δεκαετίας περίπου το 80% των τροφίμων που καταναλώνονταν στη χώρα. Με υψηλότερο κόστος για την οικονομία και τη Γερμανίδα νοικοκυρά, αλλά αυτό είναι το μικρότερο κακό σε μια υπόθεση με ουρά και άλλα φοβερά, με ζώνες οικονομικής επιρροής, ζωτικό χώρο και επέκτασή του διά σιδερένιας ροής.
Οι HΠA διόρθωσαν τον νόμο Σμουτ-Χόλεϊ το 1934 με άλλον για αμοιβαίες εμπορικές συμφωνίες με ορισμένους εταίρους τους, αλλά το τζίνι είχε βγει από το μπουκάλι και η Ευρώπη την πλήρωσε πάλι. Ποιος ήταν ο κερδισμένος στον χώρο του παγκόσμιου εμπορίου μετά το τέλος του B’ Παγκοσμίου Πολέμου; Μην πείτε ότι δεν σας... ΗΠΑ.
