Του Στράτου Στρατηγάκη
Mαθηματικού - ερευνητή
[email protected]
Το σύστημα των πανελλαδικών εξετάσεων έχει εξαντλήσει τη δυναμική του και πρέπει να αλλάξει με ένα ριζικό τρόπο. Αυτό δήλωσε ο Υπουργός Παιδείας στο ραδιοφωνικό σταθμό “Πρακτορείο 104,9 FM”. Σωστή ως διαπίστωση, όμως το θέμα δεν είναι οι διαπιστώσεις αλλά οι πράξεις. Συνέχισε ο Υπουργός δηλώνοντας: “Ένα αξιόπιστο σύστημα θα πρέπει να σε βάζει στα πέντε πρώτα πράγματα που θέλεις, όχι στα τριάντα.” Εδώ βρίσκεται το κλειδί. Αυτό ήταν το ζητούμενο όλων των αλλαγών που έγιναν τα τελευταία 40 χρόνια στην εκπαίδευση, αλλά η αποτυχία όλων των αλλαγών, όλων των Υπουργών Παιδείας, όλων των κομμάτων που κυβέρνησαν ήταν απόλυτη. Αν αναλύσουμε σωστά αυτό που συνέβη θα καταλάβουμε αυτό που θα συμβεί.
Η βασική αιτία αποτυχίας όλων των αλλαγών που έγιναν μέχρι τώρα ήταν ότι προσπαθούσαν να λύσουν ένα κοινωνικό πρόβλημα με τεχνικές, χωρίς δηλαδή να εξαλείψουν τις αιτίες που το δημιούργησαν. Έτσι αλλάζουν τα εξεταζόμενα μαθήματα, αλλάζουν την κατανομή των σχολών στις ομάδες σχολών, που τη μία τα λένε δέσμες και την άλλη επιστημονικά πεδία, τη μία προσμετρούν το βαθμό του σχολείου, την άλλη όχι και τίποτα δεν κάνουν.
Ας δούμε ποιο είναι το πρόβλημα και πώς δημιουργείται. Το πρόβλημα είναι η πολύ μεγάλη ζήτηση για συγκεκριμένες σπουδές. Γενιές μαθητών μεγάλωσαν με το τρίπτυχο γιατρός, μηχανικός και δικηγόρος. Γιατί συνέβη αυτό; Γιατί αποτελούσε τον ταχύτερο και φθηνότερο τρόπο πλουτισμού, τις προηγούμενες δεκαετίες. Η οικονομία μας στηρίχτηκε στην οικοδομή, τη ναυτιλία, τις βιοτεχνίες και γενικότερα αυτό που λέμε μικρές επιχειρήσεις. Η όποια βιομηχανία είχαμε κατέρρευσε με την είσοδό μας στην τότε ΕΟΚ. Οι μεγάλες επιχειρήσεις είναι πολύ λίγες, για να απορροφήσουν πολλούς εργαζόμενους. Το όνειρο του ελεύθερου επαγγελματία είναι αυτό που κυριάρχησε τόσες δεκαετίες. Ο μορφωμένος ελεύθερος επαγγελματίας είχε χρήματα και κοινωνική καταξίωση. Ιδού η αιτία της επιθυμίας τόσων πολλών μαθητών και των οικογενειών τους να σπουδάσουν. Δεν ήταν το ενδιαφέρον τους για τη μόρφωση, αλλά για την κοινωνική και οικονομική εξαργύρωση του πτυχίου.
Τώρα στον καιρό της κρίσης τα πράγματα άλλαξαν ελαφρά, Στις τελευταίες Πανελλήνιες Εξετάσεις αυξήθηκε η ζήτηση για σπουδές Ιατρικής, όπως βλέπουμε στον πίνακα. 845 επιπλέον υποψήφιοι δήλωσαν την Ιατρική ως πρώτη τους επιλογή. Το ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί τόσοι πολλοί υποψήφιοι δηλώνουν την Ιατρική ως πρώτη τους επιλογή και πώς θα το αντιμετωπίσει το Υπουργείο Παιδείας, που δηλώνει ότι: “Ένα αξιόπιστο σύστημα θα πρέπει να σε βάζει στα πέντε πρώτα πράγματα που θέλεις, όχι στα τριάντα.” Θα βάλεις 4727 υποψηφίους στην Ιατρική; Αδύνατον.
Πολλοί υποψήφιοι δηλώνουν την Ιατρική γιατί θέλουν να γίνουν μορφωμένοι και υψηλόμισθοι μετανάστες. Θέλουν, δηλαδή, να πάρουν το πτυχίο τους και να πάνε σε μια χώρα της Ευρώπης να εργαστούν. Γνωρίζουν ότι έχουμε τους περισσότερους γιατρούς στον κόσμο και ότι οι νέοι γιατροί στην Ελλάδα φυτοζωούν, επιμένουν, όμως, γιατί αντιμετωπίζουν το πτυχίο της Ιατρικής ως ένα πολύ καλό διαβατήριο για αξιοπρεπή ζωή και εργασία σε μια άλλη χώρα.
Τι προτείνει ο Υπουργός Παιδείας ως λύση στο πρόβλημα; Να υπάρχει Εθνικό Απολυτήριο, που θα είναι αξιόπιστο, οι μαθητές να εξετάζονται σε όλα τα μαθήματα, που θα είναι όμως λιγότερα, άλλα σε πανελλήνιες και άλλα σε ενδοσχολικές εξετάσεις και έτσι να εισάγονται στις Ανώτατες Σχολές.
Το ερώτημα είναι αν θα μειωθεί η ζήτηση για σπουδές Ιατρικής ή όχι. Η απάντηση είναι όχι, όσο οι νέοι μας ονειρεύονται να φύγουν για άλλες πολιτείες. Αφού δεν πρόκειται να μειωθεί η ζήτηση, η εισαγωγή θα είναι εξαιρετικά δύσκολη. 950 θέσεις διεκδίκησαν οι 4727 υποψήφιοι που είχαν ως πρώτη τους επιλογή την Ιατρική και πολλοί άλλοι που δεν δήλωσαν την Ιατρική ως πρώτη επιλογή είτε γιατί δεν είχαν, τελικά, τα μόρια για να εισαχθούν είτε για άλλους λόγους.
Η δύσκολη εισαγωγή θα φέρει υψηλό ανταγωνισμό και οι υποψήφιοι θα νοιάζονται μόνο για τη συγκέντρωση των απαραίτητων μορίων για την εισαγωγή τους, με όποιο τρόπο και αν μπορούν να τα αποκτήσουν. Η εκπαιδευτική διαδικασία θα θεωρείται ως το μέσο για την επίτευξη του σκοπού. Συνεπώς κανείς δεν θα ενδιαφέρεται πραγματικά. Είτε μετράει ο βαθμός του σχολείου είτε όχι το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο.
Μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτή τη στιγμή το κοινωνικό πρόβλημα που αποκαλύπτουν οι αριθμοί των πανελληνίων εξετάσεων; Όχι, δεν επιτρέπει η γενικότερη κατάσταση της χώρας μας να υπάρξει λύση. Συνεπώς θα ζήσουμε μία ακόμη αλλαγή στο σύστημα των εισαγωγικών εξετάσεων που είναι, εκ των προτέρων, καταδικασμένη να αποτύχει.
Αυτή η αλλαγή αφορά μόνο το εξεταστικό. Δεν πρόκειται να δημιουργήσει καμία αλλαγή στο τι και γιατί το διδάσκουμε, αφού ξεκινά από τις δύο τελευταίες τάξεις του λυκείου. Όλοι οι Υπουργοί Παιδείας διεκήρυσσαν ότι οι αλλαγές πρέπει να ξεκινούν από το Νηπιαγωγείο και όλοι ξεκινούσαν από το Λύκειο. Το ίδιο και ο νέος Υπουργός μίλησε για συνολική αλλαγή, αλλά επικεντρώνεται στο Λύκειο, όπως και όλοι οι προκάτοχοί του. Τα παιδιά θα συνεχίσουν, λοιπόν, να μπαίνουν αγράμματα στο Λύκειο, και θα συνεχίσουν να βγαίνουν αγράμματα από αυτό…
