Του Κωνσταντίνου Φίλη
Διευθυντής Έρευνας
Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων
Πάντειο Πανεπιστήμιο
Η κλιμακούμενη ρητορική της Τουρκίας απέναντι στην Ελλάδα εντάσσεται στο πλαίσιο μιας γενικότερης κλιμάκωσης της ρητορικής της για όλα τα μέτωπα της εξωτερικής πολιτικής της.
Η βασικότερη αιτία της συγκεκριμένης στρατηγικής είναι μια προσπάθεια αποπροσανατολισμού της τουρκικής κοινής γνώμης από τα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτή η χώρα: έλλειψη προσανατολισμού, προκλήσεις στην οικονομία, διολίσθηση στον αυταρχισμό και προβλήματα εξωτερικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή.
Όλοι εκπλησσόμαστε από τη συστηματικότητα με την οποία γίνονται αυτές οι δηλώσεις, οι οποίες όμως στη βάση τους επαναφέρουν πάγιες διεκδικήσεις. Βεβαίως, υπάρχει κι ένας βαθμός ποιοτικής αναβάθμισης των διεκδικήσεων της Τουρκίας, καθώς βλέπουμε για παράδειγμα σε επίπεδο ρητορικής οι «γκρίζες ζώνες» να μετατρέπονται σε «τουρκικά χωρικά ύδατα».
Η Ελλάδα και το Αιγαίο δεν είναι η προτεραιότητα της Τουρκίας. Είναι όμως ένα ευκολότερο πεδίο στο οποίο προβάλλει τις αξιώσεις της. Υπάρχει εξάλλου μια ομοθυμία στο εσωτερικό της Τουρκίας γύρω από τα θέματα του Αιγαίου, στα οποία η Άγκυρα έχει πάγιες διεκδικήσεις. Επιτυγχάνεται έτσι μια εσωτερική συσπείρωση.
Η προτεραιότητα της Τουρκίας βρίσκεται στη Μέση Ανατολή και είναι η αποτροπή, πάση θυσία, δημιουργίας ενός οιονεί κουρδικού κράτους στη Συρία, καθώς οι Κούρδοι της Συρίας αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία με τους Κούρδους της Τουρκίας. Η Άγκυρα προσπαθεί επίσης να συμμετάσχει στην ανακατάληψη της Μοσούλης στο Ιράκ, αλλά δεν της επιτρέπεται και βλέπει τις δυνάμεις του Ιράκ, συνεπικουρούμενες από Κούρδους και από σιιτικές πολιτοφυλακές που ελέγχονται από το Ιράν, να είναι αυτές που επιχειρούν την ανακατάληψη.
Σε σχέση με τον αμερικανικό παράγοντα, η Άγκυρα επιχειρεί να αξιοποιήσει το κενό εξουσίας που προκύπτει κατά τη μετάβαση στη νέα προεδρία των ΗΠΑ. Ωστόσο, επί της ουσίας, η Τουρκία δεν καταφέρνει κάτι απλά και μόνο με αυτή την κλιμάκωση της ρητορικής της.
Σε ό,τι αφορά το προσφυγικό, στον βαθμό που θα επικρατήσει η λογική, δεν αναμένεται ο Ταγίπ Ερντογάν να τορπιλίσει τη συμφωνία. Η χώρα του θα υποστεί μεγάλη ζημιά, όχι μόνο οικονομική, αν η ευρωτουρκική συμφωνία καταρρεύσει με δική της ευθύνη.
