Του Κώστα Δεληγιάννη
Μετά και τις φωτογραφίες από τον αμερικανικό δορυφόρο Mars Reconnaissance Orbiter, οι οποίες δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για τη συντριβή του σκάφους Schiaparelli στον Άρη, αυτό που απασχολεί τώρα τους επιστήμονες της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (ESA) είναι ποιο ακριβώς ήταν το μοιραίο λάθος στη διαδικασία καθόδου του.
Για τους επικεφαλής της ESA, ωστόσο, ένα εξίσου σημαντικό ερώτημα οι επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει η αποτυχία στην επόμενη φάση εξερεύνησης του Κόκκινου Πλανήτη που έχει σχεδιάσει η Υπηρεσία. Κι αυτό γιατί η επόμενη φάση προβλέπει την αποστολή του ρομποτικού όχημα ExoMars rover το 2020, η οποία θα χρειασθεί να χρηματοδοτηθεί με περίπου 300 εκατ. ευρώ.
Έτσι, στη σύσκεψη των εθνικών εκπροσώπων των χωρών-μελών της ESA, η οποία θα πραγματοποιηθεί τον Δεκέμβριο, ο διευθυντής της Υπηρεσίας Γιαν Βέρνερ θα ζητήσει το παραπάνω ποσό για την ανάπτυξη και την κατασκευή του ρομπότ. Ωστόσο, μετά την αποτυχημένη προσεδάφιση του Schiaparelli, θα πρέπει να τους πείσει πως δεν πρόκειται να συμβεί το ίδιο και με το ExoMars rover.
Από την προκαταρκτική ανάλυση των δεδομένων από την κάθοδο του σκάφους, οι Ευρωπαίοι επιστήμονες έχουν μία ιδέα για το τι πήγε στραβά. Πιο συγκεκριμένα, η αιτία φαίνεται πως έχει να κάνει με την εκτίμηση της απόστασης από το έδαφος, καθώς το σκάφος πυροδότησε τους προωθητήρες που θα το επιβράδυναν σε ύψος 2 χιλιομέτρων, ενώ κανονικά θα έπρεπε να ενεργοποιηθούν στην τελική φάση της προσέγγισής του.
Παρ’ όλα αυτά είναι πιθανό στην πορεία να αναθεωρηθεί το παραπάνω συμπέρασμα. Για να εξακριβώσει τι συνέβη με το Schiaparelli, η ESA θα συστήσει άμεσα μία επιτροπή εμπειρογνωμόνων. Η επιτροπή θα αναλύσει τα δεδομένα ακόμη πιο διεξοδικά, τόσο για να εξιχνιάσει τα αίτια της αποτυχίας, όσο και για να βρει με ποιον τρόπο δεν θα επαναληφθεί.
Το έργο της είναι κρίσιμο, από τη στιγμή που με το σκάφος δοκιμάστηκαν σε πραγματικές συνθήκες τεχνολογίες που προορίζονται και ExoMars rover, ώστε να βρεθεί με ασφάλεια στην επιφάνεια του Άρη. Από την άλλη πλευρά, το γεγονός ότι η αποστολή του Schiaparelli ήταν ακριβώς δοκιμαστική σημαίνει πως παρείχε στην υπηρεσία δεδομένα που θα της επιτρέψουν να μειώσει σημαντικά την πιθανότητα να έχει την ίδια τύχη και το ρομπότ.
Χαρακτηριστικό είναι πως, πριν το σκάφος ξεκινήσει την προσέγγισή του, η επιστημονική ομάδα της αποστολής ανησυχούσε περισσότερο για την είσοδό του στην αρειανή ατμόσφαιρα και τη συμπεριφορά της «θερμικής ασπίδας» του, που θα το προστάτευε από τις υψηλές θερμοκρασίες λόγω της ατμοσφαιρικής τριβής.
Σημαντικό ήταν επίσης να μην υπάρξει κάποιο πρόβλημα με την ανάπτυξη του αλεξίπτωτου στα μισά περίπου της καθόδου, το οποίο θα αναλάμβανε πρώτο να μειώσει την ταχύτητα του σκάφους, πολύ πριν ενεργοποιηθούν οι προωθητήρες.
Αν προέκυπτε κάποιο απρόοπτο είτε στη θερμική ασπίδα είτε στο αλεξίπτωτο, θα ήταν πολύ δύσκολο να βρεθεί ποια ήταν η αιτία. Ωστόσο, και τα δύο λειτούργησαν στην άψογα.
Αντίθετα, το πρόβλημα προήλθε από το γεγονός ότι το Schiaparelli «θεώρησε» λανθασμένα ότι βρισκόταν πιο κοντά στην επιφάνεια του Άρη. Αυτό μπορεί να οφείλεται είτε σε λάθος στην επεξεργασία των δεδομένων από τον υπολογιστή του σκάφους, είτε σε λάθος στα ίδια τα δεδομένα και τα όργανα που τα έλαβαν: το ραντάρ και την αδρανειακή μονάδα μετρήσεων.
Η ESA διαθέτει μία υπολογιστική πλατφόρμα, με αισθητήρες και εξοπλισμό, ώστε να μπορεί να προσομοιώσει τις συνθήκες προσεδάφισης του Schiaparelli. Επομένως, οι μηχανικοί και επιστήμονες της Υπηρεσίας αναμένεται να «τρέξουν» τα δεδομένα στην πλατφόρμα εκατοντάδες φορές, μέχρις ότου διαπιστώσουν ποιο πρόβλημα θα μπορούσε να προκαλέσει την αποτυχημένη κάθοδο του σκάφους.
Είναι κρίσιμο η εξιχνίαση του προβλήματος, όπως και η λύση του, να γίνει μέχρι τη συνάντηση του Δεκεμβρίου. Μόνον έτσι ο Γιαν Βέρνερ θα βρεθεί στη σύσκεψη με ένα πειστικό επιχείρημα που θα μπορούσε να κάμψει τις αμφιβολίες για την επομένη «επίσκεψη» ενός ευρωπαϊκού ρομπότ στον Κόκκινο Πλανήτη.
