Του Κώστα Δεληγιάννη
Στην προσπάθεια αναζήτησης έμβιων οργανισμών σε μακρινούς κόσμους, κάθε άλλο παρά έχουν λείψει οι ιστορικές «ανακαλύψεις» που καταρρίφθηκαν στην πορεία.
Για παράδειγμα, αν και είχε δώσει ενδείξεις μικροβιακής ζωής η ανάλυση δείγματος εδάφους στον πλανήτη Άρη τη δεκαετία του 1970, από τα ρομποτικά διαστημόπλοια Vikings 1 και 2, στη συνέχεια το αποτέλεσμα διαψεύσθηκε από τα δύο άλλα ανάλογα πειράματα που πραγματοποίησαν τα διαστημόπλοια.
Έτσι, με αφορμή το γεγονός ότι έχουν βρεθεί χιλιάδες πλανήτες έξω από το ηλιακό μας σύστημα, η NASA ξεκινά μία νέα προσπάθεια να καταλήξει στους πιο αξιόπιστους τρόπους εντοπισμού εξωγήινης ζωής. Ο στόχος είναι να προσδιορισθούν ποια αέρια μπορεί να παράγει ένας εξωγήινος οργανισμός – και πώς οι αστρονόμοι από την πλανήτη μας θα μπορούσαν να ανιχνεύσουν τις «υπογραφές» τους από το φως που ανακλούν οι εξωπλανήτες.
Γι’ αυτό τον λόγο, η αμερικανική υπηρεσία διαστήματος πραγματοποίησε μία συνάντηση ειδικών την περασμένη εβδομάδα στην Ουάσιγκτον. Οι ειδικοί αντάλλαξαν απόψεις για τις πιο ισχυρές ενδείξεις ύπαρξης ζωής, με την ελπίδα πως στο μέλλον θα αποφευχθούν λανθασμένα συμπεράσματα.
Η πρωτοβουλία της NASA έρχεται σε ένα κρίσιμο χρονικό σημείο, καθώς οι αστρονόμοι προσπαθούν να καταλήξουν στους καλύτερους τρόπους ερμηνείας των δεδομένων από τα τηλεσκόπια νέας «γενιάς». Ενδεικτικό είναι πως ορισμένοι επιστήμονες προσπαθούν να καταλάβουν με ποιον τρόπο η φύση θα μπορούσε να παράγει το αέριο που υποτίθεται είναι το «σήμα κατατεθέν» της ζωής, δηλαδή οξυγόνο, χωρίς ωστόσο στο συγκεκριμένο περιβάλλον να υπάρχουν έμβιοι οργανισμοί.
Όσο κι αν το παραπάνω σενάριο ακούγεται απίθανο, επιστήμονες από το πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον έχουν δείξει πως σε ορισμένους εξωπλανήτες που κινούνται γύρω από αστέρες-νάνους, σε τέτοιες αποστάσεις ώστε να διαθέτουν νερό σε υγρή μορφή, είναι πιθανόν μία σειρά φωτοχημικών αντιδράσεων να προκαλέσει την έκλυση υδρατμών στην ατμόσφαιρά τους. Εκεί, με τη διάσπαση του νερού, το υδρογόνο θα «δραπέτευε» στο διάστημα, με συνέπεια να σχηματίζεται ένα πυκνό στρώμα οξυγόνου.
Ακόμη πάντως και σε αυτή την περίπτωση, ένα μέρος του στρώματος μετασχηματίζεται σε ισότοπο του οξυγόνου, κάτι που σημαίνει πως η παρουσία του αποτελεί ένδειξη του παραπάνω φαινομένου.
Καθώς οι φυσικές διεργασίες είναι περίπλοκες, είτε υπάρχει σε έναν εξωπλανήτη ζωή είτε όχι, στόχος της συνάντησης στην Ουάσιγκτον ήταν να ξεκινήσει να καταρτίζεται μία λίστα από αέριο που να αποτελούν ένδειξη ζωής, όπως και των χημικών ιδιοτήτων τους. Η λίστα αυτή αναμένεται να αξιοποιηθεί στον τρόπο με τον οποίο οι αστρονόμοι θα αναλύσουν τα δεδομένα από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, το οποίο θα εκτοξευθεί το 2018.
Αν και το τηλεσκόπιο δεν θα μελετήσει πολλούς εξωπλανήτες, θα δώσει για πρώτη φορά μία λεπτομερή εικόνα για το είδος των αερίων που περιέχονται στην ατμόσφαιρά τους. Έτσι, ο κατάλογος θα αποτελέσει ένα πλαίσιο ερμηνείας των μετρήσεων του James Webb, μειώνοντας την πιθανότητα κάποιας ανακοίνωσης που αργότερα θα αποδειχθεί εσφαλμένη.
