Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
Σχέσεις που, πλέον, αναπαράγονται μηχανικά. Μνήμη που γίνεται ξανά πράξη. Τα πάντα που επαναλαμβάνονται, σε ένα σπίτι γεμάτο εγκλωβισμένες γυναίκες. Χωρίς ανδρική παρουσία. Mέχρι να εισβάλλει ο έρωτας και να τα ανατρέψει όλα. Σε αυτόν τον κόσμο μάς ξεναγεί η ηθοποιός Βίκυ Παπαδοπούλου, μιλώντας μας για το έργο «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα».
Σαν μία βαλκανική τραγωδία εννέα γυναικών με αέρα αλμοδοβαρικό, το έργο του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία του Ένκε Φεζολλάρι, στον χώρο τέχνης και δράσης Βρυσάκι, έως τις 27 Ιουλίου, κάθε Δευτέρα, Τρίτη και Τετάρτη, στις 9.30 το βράδυ.
Υποδυόμενη μια ασθενική και σκοτεινή ηρωίδα, η Βίκυ Παπαδοπούλου μάς ανοίγει την πόρτα αυτού του σπιτιού, και μιλά για την παράσταση και για την αντανάκλασή της στο σήμερα.
Ποιες συνθήκες επικρατούσαν στην Ισπανία, όταν γράφτηκε το έργο; Το «Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» είναι το τελευταίο έργο που έγραψε ο Λόρκα, το 1936. Τότε ήταν, που ξεκίνησε ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος μεταξύ των εθνικιστικών, υπό την καθοδήγηση του Φράνκο και των δημοκρατικών κομμουνιστικών δυνάμεων. Με μία έννοια, είναι σαν να προμηνύει τα όσα επακολούθησαν στην Ισπανία. Θεωρώ ότι το συγκεκριμένο έργο είναι ένα από τα πιο διαχρονικά κείμενα του Λόρκα. Πόσο μάλλον τώρα, που, σχεδόν σε όλο τον κόσμο, νιώθουμε έντονα την αίσθηση του φασισμού. Φιγούρες τυραννικές, όπως η Μπερνάρντα Άλμπα, άνθρωποι που στερούν την ελευθερία από τους άλλους, υπάρχουν δυστυχώς παντού. Η καταπίεση ενός ανθρώπου, ενός ολόκληρου λαού φέρει φόβο, απόγνωση και απελπισία. Τα θύματα γίνονται θύτες και η ιστορία επαναλαμβάνεται. Είναι, όμως, επιλογή του καθενός το εάν θα κινηθεί προς το φως ή το σκοτάδι. Το εάν θα προσπαθήσει να σπάσει αυτόν τον κύκλο, και το κακό να μετατραπεί σε καλό. Είναι μία διαδικασία επίπονη, που θέλει πίστη και επιμονή.
Σε ποια ζητήματα επικεντρώνεται το τελευταίο αυτό δημιούργημα του Λόρκα; Η Μπερνάρντα Άλμπα είναι μία φιγούρα τυραννική. Στο σπίτι της, όλα λειτουργούν κάτω από τη δική της επίβλεψη και μόνο. Οι κόρες της, η μητέρα της, η οικονόμος της, ακόμη και η Πόνθια είναι θύματά της, που επιβιώνουν προσπαθώντας να αναπνεύσουν κάτω από τις καταπιεστικές συνθήκες που εκείνη έχει επιβάλει. Βρισκόμαστε σε μία συντηρητική κοινωνία, γεμάτη «πρέπει» και «μη». Υπάρχει εμμονή με την κοινωνική τάξη, τη θρησκεία, και είναι έντονη η έλλειψη της ελευθερίας. Οι άνδρες, παρόντες - απόντες, επιδρούν, ενώ η απαγόρευση κάθε απόλαυσης εγκυμονεί κινδύνους και καταστροφές.
Τι διαδραματίζεται μέσα στο σπίτι της τυραννικής Μπερνάρντα Άλμπα; Το έργο διαδραματίζεται τη χρονική περίοδο, που η Μπερνάρντα έχει χάσει τον δεύτερο σύζυγό της και επιβάλλει οκτώ χρόνια πένθους στο σπίτι. Η Αγκούστιας, η μεγαλύτερη κόρη από άλλον πατέρα, έχει τη μεγαλύτερη περιουσία, προσελκύοντας έτσι το ενδιαφέρον ενός άνδρα, του Πέπε Ρομάνο. Ενός άνδρα που αποτελεί το αντικείμενο πόθου και δύο ακόμη γυναικών του σπιτιού - της Μαρτίριο και της μικρότερης Αδέλας. Η Αδέλα είναι εκείνη, που - ενάντια στις απαγορεύσεις και τα ήθη - συνάπτει σχέσεις μαζί του. Με την αποκάλυψη της αλήθειας, η καταστροφή επέρχεται στο σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα, της γυναίκας - δυνάστη που παλεύει να χειραγωγήσει εξολοκλήρου τις κόρες της.
Πώς εισβάλλει ο έρωτας μέσα στο αποκλεισμένο σπίτι;
Εισβάλλει στις καρδιές των κοριτσιών με τέτοια ορμή, που τα διαλύει όλα στο πέρασμά του. Η λογική χάνεται, το σώμα φλέγεται και η ανάγκη της ηδονής κυριαρχεί.
Με ποιον τρόπο γίνεται αισθητή η παρουσία του μοναδικού άνδρα του έργου, ο οποίος δεν εμφανίζεται ποτέ στη σκηνή; Τον βλέπουμε μόνο μέσα από τις περιγραφές των γυναικών. Συμβολίζει το άπιαστο όνειρο, που όλες ποθούν, κυνηγούν και διεκδικούν. Η κάθε μία με τον δικό της τρόπο. Το μόνο τους κοινό σημείο αναφοράς είναι ότι, εξαιτίας της ανελευθερίας τους, οι γυναίκες αυτές σπάνια βγαίνουν από το σπίτι και πάντα υπό την επίβλεψη της μητέρας τους. Έτσι, τους άντρες τούς κοιτούν μόνο από μακριά. Και, ως εκ τούτου, τους εξιδανικεύουν.
Σκιαγραφείστε μας τον χαρακτήρα που ενσαρκώνετε.
Υποδύομαι τη Μαρτίριο. Ίσως, την πιο σκοτεινή φιγούρα από όλες τις υπόλοιπες κόρες. Είναι ασθενική, και αυτό την καθιστά την “προβληματική” της οικογένειας. Μέσα από τη σκληρή και ιδιαίτερη αντιμετώπιση των αδερφών της, αναπτύσσει πολύ τη σκοτεινή της πλευρά. Με έναν τρόπο, κινεί τα νήματα στο έργο, ώστε να φτάσουμε στο τραγικό τους τέλος. Υπάρχει, όμως, και η άλλη πλευρά - η αγνή, η τρυφερή, η οποία, με το που εκδηλώνεται, απορρίπτεται και κατακρίνεται από τις υπόλοιπες.
Οι ηρωίδες του έργου βγαίνουν, τελικά, από το τέλμα ή βυθίζονται ακόμα περισσότερο σε αυτό; Η αέναη προσπάθειά τους να ξεφύγουν, να ελευθερωθούν, δεν καταφέρνει να τις βγάλει από το τέλμα. Η μοίρα τους είναι προκαθορισμένη. Γι’ αυτό και είναι φιγούρες τραγικές.
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Μαρία Σκαφτούρα, σκηνοθεσία - μουσική επιμέλεια: Ένκε Φεζολλάρι, φωτισμοί: Ελίζα Αλεξανδροπούλου, δραματολογική επεξεργασία: Ναταλί Μηνιώτη, κοστούμια - επιμέλεια σκηνικού χώρου: Χριστίνα Κωστέα, βοηθός σκηνοθέτη: Χρήστος Χριστόπουλος, φωτογραφίες: Κική Παπαδοπούλου - Γιάννης Πρίφτης (φωτογραφίες από παράσταση), κομμώσεις: Τάσος Καστανιάς, μακιγιάζ: Κυριακή Μελίδου, βίντεο: Αντώνης Κωνσταντουδάκης, σχεδιασμός αφίσας: Βασιλική Χριστοπούλου, παραγωγή: Λυκόφως. Ερμηνεύουν: Ιωάννα Μαυρέα, Μαρία Σκαφτούρα, Δήμητρα Κολλά, Ελεονώρα Αντωνιάδου, Βίκυ Παπαδοπούλου, Αγάπη Παπαθανασιάδου, Βέφη Ρέδη, Φρύνη Θετάκη, Ξανθή Κρανίδη.
Πληροφορίες Χώρος τέχνης και δράσης Βρυσάκι: Bρυσακίου 17 - Πλάκα, τηλ.: 210 3210179. Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά (χωρίς διάλειμμα). Τιμές εισιτηρίων: γενική είσοδος: 12 ευρώ, μειωμένο για κατόχους κάρτας ανεργίας ΟΑΕΔ: 5 ευρώ. Κρατήσεις: τηλεφωνικά: 210 3210179, ηλεκτρονικά: vryssaki.gr.
