Του Κώστα Δεληγιάννη
Πέντε χρόνια αργότερα από το προγραμματισμένο, δηλαδή για το 2025, μετατέθηκε η έναρξη λειτουργίας του αντιδραστήρα πυρηνικής σύντηξης στη Γαλλία. Αυτό αποφάσισε σε πρόσφατη συνεδρίασή του το συμβούλιο που εποπτεύει την κατασκευή της μονάδας στη Νότια Γαλλία, το οποίο παράλληλα εκτίμησε πως οι έως τώρα φάσεις του έργου έχουν ολοκληρωθεί στην ώρα τους.
Στόχος του αντιδραστήρα είναι να απαντηθεί στην πράξη κατά πόσο είναι τεχνολογικά εφικτή η ελεγχόμενη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με πυρηνική σύντηξη, δηλαδή τη φυσική διαδικασία που επιτρέπει στον ήλιο να παράγει φως και θερμότητα. Αν η απάντηση είναι θετική, τότε θα έχει ανοίξει ο δρόμος για να λυθεί το ενεργειακό πρόβλημα του πλανήτη, αφού τα «καύσιμα» της σύντηξης είναι πρακτικά ανεξάντλητα.
Πιο συγκεκριμένα, ο αντιδραστήρας θα προκαλεί την ένωση δύο ελαφριών στοιχείων, για να σχηματισθεί ένας βαρύτερος βαρύτητας και να παραχθεί θερμότητα.
Τα δύο αυτά στοιχεία, τα «καύσιμα» του ITER, θα είναι το δευτέριο και το τρίτιο – δύο ισότοπα του υδρογόνου, από τα οποία το μεν πρώτο υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες στο θαλασσινό νερό, ενώ το δεύτερο μπορεί να παραχθεί εύκολα.
Το μηχάνημα, το οποίο αναμένεται να κοστίσει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια, κατασκευάζεται στο Κανταράς της Γαλλίας, περίπου 70 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Μασσαλίας.
Αν και με βάση την πρόσφατη απόφαση του συμβουλίου η έναρξη της λειτουργίας του προβλέπεται πλέον να γίνει το 2025, τα πρώτα πειράματα σύντηξης θα αρχίσουν επτά χρόνια αργότερα, το 2032.
Εκτός πάντως από τον περισσότερο χρόνο, θα χρειασθούν και επιπλέον κονδύλια για να ολοκληρωθεί ο αντιδραστήρας, τα οποία προς το παρόν τουλάχιστον δεν δείχνουν διατεθειμένες να δαπανήσουν οι χώρες που συμμετέχουν στο πρότζεκτ – δηλαδή η Ε.Ε., η Κίνα, η Ινδία, η Ρωσία, οι ΗΠΑ και η Νότια Κορέα.
Μάλιστα, πρόσφατη έκθεση του αμερικανικού υπουργείου Ενέργειας αναφέρει πως, για να ξεκινήσει η λειτουργία του το 2025, μόνον οι ΗΠΑ θα πρέπει να καταβάλουν ένα εφάπαξ ποσό 4,65 δισ. δολαρίων, ανεβάζοντας την ετήσια συνδρομή τους στα 275 εκατομμύρια δολάρια.
Παράλληλα, το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ θεωρεί ότι το 2025 δεν είναι ρεαλιστικός στόχος και από τεχνικής σκοπιάς. Έτσι, προτείνει η έναρξη λειτουργίας της μονάδας να μετατεθεί τρία χρόνια αργότερα, το 2028. Μία καθυστέρηση που θα περιορίσει και τα επιπλέον χρήματα που θα πρέπει να δοθούν για την κατασκευή της.
Από την άλλη πλευρά όμως, η έκθεση του αμερικανικού υπουργείου αναφέρει πως το ITER αποτελεί τον καλύτερο τρόπο για να δοκιμασθεί στην πράξη η διαδικασία της ελεγχόμενης πυρηνικής σύντηξης, ώστε να διαπιστωθεί κατά πόσον είναι εφικτή τεχνικά. Έτσι, συστήνει στην αμερικανική κυβέρνηση να παραμείνει στο πρότζεκτ μέχρι τουλάχιστον το 2018, όταν θα επανεκτιμήσει την πορεία του.
Ένα ακόμη πλεονέκτημα της πυρηνικής σύντηξης είναι ότι παράγει ελάχιστα απόβλητα και δεν επιβαρύνει την ατμόσφαιρα με αέρια του θερμοκηπίου. Επίσης, εκλύει 4 εκατομμύρια φορές περισσότερη ενέργεια από τις κλασικές χημικές αντιδράσεις, όπως για παράδειγμα με την καύση του λιγνίτη.
Επομένως, τουλάχιστον στη θεωρία, ενώ μία λιγνιτική μονάδα ισχύος 1.000 MW καταναλώνει ετησίως 2,7 εκατομμύρια τόνους καυσίμου, ένα ανάλογο εργοστάσιο σύντηξης θα χρειάζεται τον χρόνο μόλις 125 κιλά δευτέριο και 125 κιλά τρίτιο.
