Στο κατάμεστο Ηρώδειο, πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 10 Ιουνίου, η πρεμιέρα της πρώτης καλοκαιρινής παραγωγής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ), της μεγαλειώδους τετράπρακτης όπερας του Τζουζέπε Βέρντι, «Αΐντα», σε μουσική διεύθυνση Μύρωνα Μιχαηλίδη και σκηνοθεσία Ενρίκο Καστιλιόνε.

Η νέα παραγωγή της ΕΛΣ, προερχόμενη από το Φεστιβάλ Όπερας της Ταορμίνας, ενθουσίασε το κοινό, το οποίο χειροκρότησε θερμά όλους τους συντελεστές.

EVI FYLAKTOU/EVI FYLAKTOU

Ο Ενρίκο Καστιλιόνε, ο οποίος υπέγραψε τη σκηνοθεσία, τα σκηνικά, τους φωτισμούς και τις βιντεοπροβολές, παρουσίασε μια «Αΐντα» συναρπαστική, δραματική και απολύτως συνεπή στο πνεύμα του συνθέτη και στο ιστορικό πλαίσιο, στο οποίο αναφέρεται το λιμπρέτο. Τα εντυπωσιακά αιγυπτιακά κοστούμια της Σόνια Καμαράτα, συμπλήρωσαν την εικόνα της παράστασης.

Στον ρόλο της «Αΐντα», εντυπωσίασε η υψίφωνος της ΕΛΣ, Τσέλια Κοστέα, ενώ, αντιστοίχως, θερμό χειροκρότημα εισέπραξαν όλοι οι πρωταγωνιστές: Βάλτερ Φρακάρο (ο οποίος αντικατέστησε τον ασθενή Ντάριο Ντι Βιέτρι), Έλενα Γκαμπούρι, Άρης Αργύρης, Τάσος Αποστόλου, Δημήτρης Κασιούμης, Λένια Ζαφειροπούλου, Χαράλαμπος Βελισσάριος. 

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ, Μύρων Μιχαηλίδης, διηύθυνε με ένταση και πάθος την Ορχήστρα της ΕΛΣ, η οποία απέδωσε με εξαιρετικό τρόπο τη μουσική του Βέρντι.

ΧΑΡΗΣ ΑΚΡΙΒΙΑΔΗΣ

Εντυπωσιακή φωνητικά, αλλά και σκηνικά ήταν η Χορωδία της ΕΛΣ, υπό τη διεύθυνση του Αγαθάγγελου Γεωργακάτου. Θετικές εντυπώσεις άφησε το Μπαλέτο της ΕΛΣ, σε χορογραφία του Φώτη Διαμαντόπουλου.

Τα εισιτήρια και για τις τέσσερις παραστάσεις της «Αΐντα» (12 και 15 Ιουνίου) έχουν εξαντληθεί.

Παγιδευμένη στα συναισθήματά της

ΧΑΡΗΣ ΑΚΡΙΒΙΑΔΗΣ

Η Αΐντα ισορροπεί ανάμεσα στη ρομαντική όπερα και τη γαλλική μεγαλόπρεπη όπερα. Οι σπουδαίες άριες, οι εντυπωσιακές σκηνές πλήθους, τα εκτενή ντουέτα και το εντυπωσιακό μπαλέτο την κάνουν να ξεχωρίζει, ενώ σηματοδοτούν νέες κατακτήσεις στη μουσικοδραματική γλώσσα του Βέρντι. Το θριαμβικό εμβατήριο αποτελεί μία εντυπωσιακή σελίδα μεγαλόπρεπης εξωτικής μουσικής.

Επίσης, στη διαχρονική δημοτικότητά της συνεισφέρει το πλαίσιο, στο οποίο διαδραματίζεται, καθώς η δράση ξετυλίγεται στη φαραωνική Αίγυπτο, σε μυθική εποχή, με την οποία το κοινό του 20ού αιώνα εξοικειώθηκε, μέσα από την εικόνα που της προσέδωσαν οι χολιγουντιανές ταινίες. Όμως, αυτή είναι μόνο μία από τις όψεις της «Αΐντας». Στο κέντρο της, υπάρχει ένα ακόμα διάσημο ερωτικό τρίγωνο, όπως σε αρκετά από τα έργα του Βέρντι.

EVI FYLAKTOU/EVI FYLAKTOU

Η Αΐντα, πριγκίπισσα της Αιθιοπίας και αιχμάλωτη στην αυλή των φαραώ, είναι ερωτευμένη με τον Αιγύπτιο στρατηγό Ρανταμές, ο οποίος ανταποδίδει τα αισθήματά της, δυσαρεστώντας την Αμνέριδα, κόρη του φαραώ, η οποία είναι, επίσης, ερωτευμένη μαζί του. Στον πυρήνα του έργου, βρίσκεται η Αΐντα, παγιδευμένη ανάμεσα στα συναισθήματά της για τον άντρα που αγαπά και στο καθήκον απέναντι στον πατέρα και την πατρίδα της.

Με διπλή ψυχή

Ο διευθυντής του Φεστιβάλ Όπερας της Ταορμίνας, Ενρίκο Καστιλιόνε, ο οποίος υπογράφει τη σκηνοθεσία, τα σκηνικά, τους φωτισμούς και τις βιντεοπροβολές της παράστασης, σημειώνει: «Η “Αΐντα”, την οποία παρουσιάζω στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, πρωτοπαρουσιάστηκε το 2009, στη σκηνή του αρχαίου θεάτρου της Ταορμίνας, που, όπως και το Ηρώδειο, είναι ένα από τα πιο ονομαστά θέατρα ελληνορωμαϊκής αρχιτεκτονικής της Μεσογείου.

Να ανεβάζει κανείς ξανά μία παραγωγή, που είχε σημειώσει τεράστια επιτυχία, όπως η πρώτη μου “Αΐντα”, αποτελεί πάντοτε πρόκληση συναρπαστική και είναι δύσκολο να επαναληφθεί ή και να ξεπεραστεί, ακόμα περισσότερο καθώς δίνει νέα προοπτική, προϋποθέτει νέες λύσεις, προκαλεί νέα συναισθήματα.

ΧΑΡΗΣ ΑΚΡΙΒΙΑΔΗΣ

Η “Αΐντα” είναι πάθος, είναι δράμα, είναι πάλη για την εξουσία, είναι μεγαλείο, αλλά είναι εξίσου μία “όπερα δωματίου”, όπως συχνά αρεσκόταν να λέει ο Τζουζέπε Βέρντι. Μία όπερα, η οποία έχει διπλή ψυχή: μία χαμηλόφωνη που αποτυπώνεται στην ερωτική ιστορία ανάμεσα στην Αΐντα και στον Ρανταμές, με τον οποίο είναι, επίσης, ερωτευμένη η Άμνερις, και μία εξωστρεφή, η οποία εκπροσωπείται από τη μεγαλοπρέπεια του αιγυπτιακού πολιτισμού και εκφράζεται έξοχα από τον Βέρντι στη Β΄ Πράξη, στη “σκηνή του θριάμβου”. Δεν είναι εύκολο να αποδώσει κανείς αυτές τις δύο όψεις, ειδικά σε μία όπερα όπως η “Αΐντα”, ένα από τα δημοφιλεστέρα και πιο γνωστά έργα παγκοσμίως.

Σε ένα ελληνορωμαϊκό θέατρο, όπως αυτό της Ταορμίνας, όταν σκηνοθετεί κανείς μία όπερα τόσο στενά συνδεδεμένη με τον αιγυπτιακό πολιτισμό, το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει είναι το πώς να “υποδεχτεί” την Αίγυπτο των φαραώ, σε έναν χώρο που δεν φέρει κανένα της στοιχείο. Πρόθεσή μου ήταν η παραγωγή να αποδίδει την εποχή των φαραώ με τη μέγιστη λαμπρότητα.

EVI FYLAKTOU/EVI FYLAKTOU

Έτσι, σχεδίασα μία μεγάλη πυραμίδα, σύμβολο της αρχαίας Αιγύπτου, η οποία αγκαλιάζει όλη τη σκηνή, μία πλατιά πυραμίδα, στην οποία ξετυλίγεται η δράση των τεσσάρων πράξεων της όπερας του Βέρντι. Όμως, αυτό δεν αρκούσε, προκειμένου να αποδοθεί η αρχαία Αίγυπτος με όλα της τα χρώματα και τη μεγαλοπρέπεια. Έτσι, εκτός από την πυραμίδα, σκέφτηκα μία διαμόρφωση, η οποία θα “ντύνει” το εσωτερικό του θεάτρου με τα χρώματα, τις μορφές και τα σύμβολα της αρχαίας Αιγύπτου. Αυτό πραγματοποιήθηκε χάρη σε υψηλής ανάλυσης προβολές μιας σειράς εικόνων, που έχουν την ικανότητα να “μεταμορφώνουν” τα ερείπια του θεάτρου σε περιβάλλον αποκλειστικά αιγυπτιακό. 

ΧΑΡΗΣ ΑΚΡΙΒΙΑΔΗΣ

Οι προβολές δημιουργήθηκαν ακριβώς με βάση τα δομικά στοιχεία του θεάτρου: τους κίονες, τι κόγχες, τις καμπύλες του, έτσι ώστε να μην προβάλλουν με τυχαίο και αδιάφορο τρόπο απλές εικόνες σε κάποιο μέρος του θεάτρου ή με βάση κάποια κορυφογραμμή. Δημιουργήθηκαν, ώστε να “μεταμορφώνουν” έναν ελληνορωμαϊκό κίονα σε αιγυπτιακό, έναν ελληνορωμαϊκό τοίχο σε αυτόν του αυτοκρατορικού ανακτόρου της Αμνέριδας, αλλά, επίσης, “μεταμορφώνοντας” το εσωτερικό του θεάτρου σε μακριές δενδροστοιχίες με φοίνικες, στις όχθες του Νείλου.

Θυμάμαι ακόμα τη συγκίνηση των θεατών, οι οποίοι, απροσδόκητα, βρέθηκαν στις όχθες του Νείλου ή στο παλάτι των φαραώ, ακριβώς επειδή, χάρη στην τεχνολογία προβολών υψηλής ανάλυσης, το αρχαίο θέατρο “μεταμορφώθηκε” στην αρχαία Αίγυπτο. Και θυμάμαι την έκπληξη όσων με ρωτούσαν πώς τα καταφέραμε να τοποθετήσουμε αιγυπτιακές κολώνες στο ελληνορωμαϊκό θέατρο.

Τα ίδια αυτά συναισθήματα, ακόμα πιο έντονα και δυνατά, ελπίζω να βιώσουμε και πάλι στο Ηρώδειο, όπου η πλατιά πυραμίδα, στην οποία ξετυλίγεται η δράση και οι υψηλής ανάλυσης προβολές, θα “μεταμορφώσουν” το Ωδείο σε αιγυπτιακό περιβάλλον και, πιο συγκεκριμένα, σε αυτό της “Αΐντας” του Βέρντι, προσφέροντας στον θεατή εφέ που θα τον εντυπωσιάσουν και θα εντυπωθούν στη μνήμη του.

ΧΑΡΗΣ ΑΚΡΙΒΙΑΔΗΣ

Τα κοστούμια της Σόνιας Καμμαράτα υποβάλλουν με φαντασία και ταλέντο τις φορεσιές των αρχαίων Αιγυπτίων. Τα εξαιρετικής λεπτότητας ενδύματα της Αΐντας και της Αμνέριδας και οι ιδιαίτερα υποβλητικές στολές του Βασιλιά και του Αμονάσρο με το εντυπωσιακό παιχνίδι από κολάρα, φτιαγμένα με την τεχνική του μωσαϊκού από χιλιάδες πολύχρωμα κομμάτια γυαλί, τα οποία λάμπουν σε όλο τους το μεγαλείο, όλα αυτά αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της πρότασης.

Σε αυτήν την απολύτως αιγυπτιακή εκδοχή, τα πρόσωπα της όπερας κινούνται με μεγάλη ευκινησία, ζώντας τα πάθη, τις επιθυμίες, τα δράματα και τα όνειρά τους πάνω στο κατεξοχήν σύμβολο της αρχαίας Αιγύπτου: την πυραμίδα. Μία πυραμίδα, η οποία, στη Β΄ Πράξη, υποδέχεται τη μεγαλοπρέπεια του θριάμβου, όπως, στην τέταρτη, αποκαλύπτει τη μικρή κλίμακα του τάφου, μέσα από την ίδια δομή.

Μία ερωτική πρόκληση, αυτή της Αΐντας και του Ρανταμές, την οποία θέλησα να υπογραμμίσω από την πρώτη κιόλας εμφάνιση της Αΐντας στη σκηνή, κατά την Α΄ Πράξη, ενώ είναι παρόντες η Άμνερις και ο Ρανταμές. Ένας έρωτας ανάμεσα στην Αΐντα και τον Ρανταμές, ο οποίος οδηγεί και τους δύο στον θάνατο, έναν οδυνηρό θάνατο, ο οποίος τους βρίσκει αγκαλιασμένους στο σκοτάδι του τάφου, κάτω από τον βωμό της Αμνέριδας».