Από την έντυπη έκδοση
Του Χρήστου Α. Ιωάννου
Οικονομολόγος
Το Eurogroup της 24ης Μαΐου 2016 αποφάσισε να προχωρήσει η ολοκλήρωση της 1ης αξιολόγησης του 3ου ελληνικού προγράμματος προσαρμογής. Προγράμματος που ζητήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση και υιοθετήθηκε από τους Ευρωπαίους εταίρους/δανειστές τον Ιούλιο-Αύγουστο 2015 προς αποφυγήν του Grexit και εξάλειψη της δυναμικής του. Η ολοκλήρωση της 1ης αξιολόγησης συμβάλλει σε αυτό, είναι πρόοδος, ο κίνδυνος του Grexit ελαχιστοποιείται. Ευρωζώνη και Ε.Ε. έχουν άλλα (δημοψήφισμα για Brexit, ισπανικές εκλογές, προσφυγικό, κ.ο.κ.) να ασχοληθούν έως το φθινόπωρο.
Η πρώτη αξιολόγηση του τρίτου προγράμματος είναι ένα ακόμη βήμα, το 10ο, προς την προσαρμογή και τη σταθερότητα. Ανήκει στα αναγκαία, αλλά όχι στα ικανά. Η σταθερότητα θα μπορεί να υπάρξει όταν η Ελλάδα εξυπηρετεί τις πρωτογενείς δημόσιες δαπάνες που αναλαμβάνει χωρίς καθυστερήσεις και συσσωρεύσεις χρεών, όπως συμβαίνει σήμερα. Και το τρίτο πρόγραμμα δεν συμβάλλει σε αυτό.
Στόχος να αποφευχθεί το Grexit Το τρέχον πρόγραμμα, όπως και τα προηγούμενα, του 2010 και του 2012, υιοθετήθηκαν για να αποφευχθεί το Grexit και για να συνεχισθεί η διακοπτόμενη και ανολοκλήρωτη προσαρμογή της ελληνικής οικονομίας στις συνθήκες της ζώνης του ευρώ.
Στο 1ο πρόγραμμα (2010-2011) ολοκληρώθηκαν πέντε αξιολογήσεις, στο 2ο (2012-2014) ολοκληρώθηκαν τέσσερις αξιολογήσεις, τώρα οι του 3ου προγράμματος ολοκληρώνουν την 1η.
Η διαχείριση των αξιολογήσεων και η ανταπόδοση των δανεικών άλλαξε άρδην. Κάθε αξιολόγηση ενημέρωνε το μνημόνιο -συγγνώμη, το πρόγραμμα- σε κάθε ενημέρωση η εξειδίκευση μέτρων/ενεργειών μεγάλωνε.
Η αρχική αναγνώριση προθέσεων νομοθέτησης/εφαρμογής έδωσε τη θέση της στα προαπαιτούμενα νομοθέτησης και εφαρμογής για δόσεις εκταμιευόμενες σε δόσεις.
Η απόφαση του Eurogroup προϋπέθετε νομοθέτηση πλείστων εκκρεμοτήτων του 1ου και του 2ου προγράμματος. Και του Αυτόματου Μηχανισμού Δημοσιονομικής Προσαρμογής Προϋπολογισμού της Γενικής Κυβέρνησης.
Εισήχθη καθώς η ελληνική εμπειρία έδειξε ότι οι αξιολογήσεις «μακραίνουν». Στα προσεχώς του 3ου προγράμματος οι εταίροι μας (Γαλλία, Γερμανία) έχουν να ασχοληθούν με δικές τους πολιτικές και εξελίξεις, οπότε θέτουν τυχόν αστοχίες της ατελούς και ασταθούς ελληνικής δημοσιονομικής προσαρμογής «στον αυτόματο».
Η 1η αξιολόγηση του 3ου προγράμματος είναι ένα ακόμη βήμα, το 10ο, προς την προσαρμογή και τη σταθερότητα. Ανήκει στα αναγκαία, αλλά όχι στα ικανά.
Η σταθερότητα θα μπορεί να υπάρξει όταν η Ελλάδα αποκτήσει βιώσιμο πρωτογενές πλεόνασμα. Όταν εξυπηρετεί τις πρωτογενείς δημόσιες δαπάνες που αναλαμβάνει χωρίς καθυστερήσεις και συσσωρεύσεις χρεών, όπως συμβαίνει σήμερα.
Όταν παύσει η συσσώρευση ιδιωτικού, και μη εξυπηρετήσιμου, χρέους των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων προς τράπεζες, δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία. Το 3ο πρόγραμμα δεν συμβάλλει σε αυτό.
Συνεχής μεταβολή του φορολογικού πλαισίου
Και τα τρία προγράμματα, υιοθετώντας την εδραία μεταπολιτευτική πρακτική της συνεχούς μεταβολής του φορολογικού πλαισίου προς άγραν φορολογικών εσόδων για παρακολούθηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, έχουν μία δομική ανεπάρκεια.
Το δε 3ο βασίζεται ιδιαιτέρως σε αυτήν την εδραιωμένη πρακτική του (πελατειακού) κράτους.
Και ο τίτλος «Έχουν Μαύρα Σκοτάδια;». Πριν από επτά χρόνια τέτοιες μέρες (6/6/2009) άρθρο μου σαν ετούτο είχε τίτλο «Δεν Νιώθουν Τίποτα;».
Η Ελλάδα όδευε προς χρεοκοπία αν δεν λάμβανε ριζικά μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής και ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις παραγωγικής και ανταγωνιστικής ανόρθωσης. Ευρωπαϊκή Ένωση και Ευρωζώνη (καθώς οι συνθήκες Ε.Ε. απέκλειαν το bail out) την έστελναν στο ΔΝΤ.
Αυτό δίνοντας πολλαπλάσιο της δικαιούμενης δανειοδότησης διέσωσε την Ελλάδα για να προστατεύσει την Ευρωζώνη και τις δανείστριες του ελληνικού Δημοσίου γερμανογαλλικές τράπεζες από συστημική κρίση.
Τώρα το Eurogroup προωθεί τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, ως πιθανό αντικαταστάτη των δανείων ΔΝΤ και κρατών-μελών, σε πρώτο ρόλο στη διαχείριση του ελληνικού δημοσίου χρέους και της διαρκούς ελληνικής χρεοκοπίας. Το ΔΝΤ θα κρίνει για τη συμμετοχή του στο 3ο πρόγραμμα στο τέλος του 2016.
