Ο Ιταλός φιλόσοφος και συγγραφέας Ουμπέρτο Έκο πέθανε, σε ηλικία 84 ετών. Τον θάνατό του επιβεβαίωσε ο εκδότης του στο ιταλικό πρακτορείο ειδήσεων ANSA. Ο Έκο, που πέθανε την Παρασκευή στο σπίτι του, στο Μιλάνο, έπασχε από καρκίνο.

Ως σημειωτιστής, ο Έκο προσπαθούσε να ερμηνεύσει τους πολιτισμούς μέσω των συμβόλων -  όπως η γλώσσα, οι θρησκευτικές εικόνες, η μουσική, η κυκλοφοριακή σήμανση κ.λπ. Έγραψε πάνω από είκοσι βιβλία επί του θέματος και ήταν Καθηγητής Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, το αρχαιότερο Πανεπιστήμιο της Ευρώπης.

Στο πρώτο μυθιστόρημά του, το «Όνομα του Ρόδου», που ήταν και η μεγαλύτερη εκδοτική επιτυχία του, ο Έκο συνδύασε την επιστήμη του με τη μεσαιωνική, αστυνομική πλοκή κι έγινε παγκοσμίως γνωστός. Το βιβλίο εκδόθηκε το 1980 κι έχει πουλήσει περισσότερα από 10 εκατομμύρια αντίτυπα, σε περίπου 30 γλώσσες. Το 1986 έγινε ταινία από τον Ζαν Ζακ Αρνό, με πρωταγωνιστή τον Σον Κόνερι.

Ο Έκο γεννήθηκε στην Αλεσσάντρια του Πιεμόντε στις 5 Ιανουαρίου 1932. Από το 1975 έως το 2007 κατείχε την έδρα του Καθηγητή Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια και από το 1988 ήταν πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Μελετών Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Μαρίνο.

«Θα μας λείψει η ματιά του στον κόσμο»

«Ο Ουμπέρτο Έκο, ένας από τους πιο διασημότερους διανοούμενους της Ιταλίας, είναι νεκρός», ήταν ο τίτλος στον ιστότοπο της εφημερίδας Corriere della Sera.

«Ο Ουμπέρτο Έκο υπήρξε μια σημαντική παρουσία στην ιταλική πολιτιστική ζωή των τελευταίων 50 ετών, αλλά το όνομά του παραμένει άρρηκτα συνδεδεμένο, σε διεθνές επίπεδο, με την τεράστια επιτυχία του μυθιστορήματός του "Το Όνομα του Ρόδου"», συνεχίζει η Corriere della Sera.

«Ο κόσμος έχασε έναν από τους σημαντικότερους ανθρώπους του σύγχρονου πολιτισμού», ανέφερε στον ιστότοπό της η Repubblica. «Θα μας λείψει η ματιά του στον κόσμο», συνέχισε.

Ο Ουμπέρτο Έκο και άλλα μεγάλα ονόματα της ιταλικής λογοτεχνίας είχαν αποφασίσει τον περασμένο Νοέμβριο να αποχωρήσουν από τον ιστορικό εκδοτικό οίκο Bompiani, ο οποίος εξαγοράστηκε πρόσφατα από τον οίκο Mondadori - της οικογένειας Μπερλουσκόνι - και να ενταχθούν σε έναν νέο, ανεξάρτητο οίκο, τον La nave di Teseo («Το πλοίο του Θησέα», αναφορά στον βασιλιά της Αθήνας της ελληνικής μυθολογίας).

Πολύγλωσσος, παντρεμένος με Γερμανίδα, ο Έκο είχε εξηγήσει πως ασχολήθηκε αργά με τη λογοτεχνία διότι θεωρούσε τη συγγραφή μυθιστορημάτων ενασχόληση για παιδιά, κάτι «που δεν έπαιρνε στα σοβαρά».

Μετά «Το όνομα του Ρόδου», ο Έκο δημοσίευσε μεταξύ άλλων «Το εκκρεμές του Φουκώ» (1988), «Το νησί της προηγούμενης μέρας» (1994), και τη «Μυστηριώδη φλόγα της βασίλισσας Λοάνα» (2004). Στο τελευταίο του μυθιστόρημα, «Φύλλο μηδέν» (2014), η πλοκή εκτυλίσσεται στον κόσμο του ιταλικού Τύπου τη δεκαετία του 1990.

Έγραψε παράλληλα δεκάδες δοκίμια, επιδεικνύοντας συχνά μια τάση εκλεκτικισμού, για τη μεσαιωνική αισθητική, την ποιητική του Τζέιμς Τζόις, τον Τζέιμς Μποντ, την ιστορία της ομορφιάς αλλά και της ασχήμιας.

Ο Έκο, που δεν έκρυβε ότι ανήκει στην αριστερά, ήταν κάθε άλλο παρά ένας συγγραφέας κλεισμένος σε γυάλινο πύργο. Συνέχιζε να γράφει τακτικά μια στήλη στο εβδομαδιαίο περιοδικό L'Espresso.

Η ευρύτητα του πνεύματός του δεν τον εμπόδιζε να εξετάζει με κριτική ματιά την εξέλιξη της σύγχρονης κοινωνίας. «Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης έδωσαν το δικαίωμα να μιλάνε σε λεγεώνες ηλιθίων που άλλοτε δεν μίλαγαν παρά μόνο σε μπαρ, αφού είχαν πιει κανένα ποτήρι κρασί, χωρίς να βλάπτουν την κοινότητα. Τους αναγκάζαμε αμέσως να σωπάσουν, αλλά σήμερα έχουν το ίδιο δικαίωμα λόγου με ένα βραβείο Νόμπελ. Είναι η εισβολή των ηλιθίων», είχε πει, όπως υπενθύμισε η εφημερίδα Il Messaggero.

«Τεράστια απώλεια για τον πολιτισμό»

«Τεράστια απώλεια για τον πολιτισμό» χαρακτήρισε τον θάνατο του συγγραφέα Ουμπέρτο Έκο ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι, προσθέτοντας ότι «θα λείψει η γραφή του, η ανθρωπιά και η οξεία και ζωντανή σκέψη του». Ο Ιταλός πρωθυπουργός, στο συλλυπητήριο τηλεγράφημα προς την οικογένεια του διεθνούς φήμης ανθρώπου του πολιτισμού προσθέτει ότι «αποτελούσε εξαιρετικό παράδειγμα Ευρωπαίου διανοούμενου και κατάφερνε να ενώσει μια μοναδική εξυπνάδα σε ό,τι αφορά το παρελθόν, με μια ανεξάντλητη ικανότητα να προλαβαίνει το μέλλον». 

«Μας άφησε ο Ουμπέρτο Έκο. Ένας γίγαντας που διέδωσε τον πολιτισμό μας σε όλο τον κόσμο. Νέος και δημιουργικός μέχρι την τελευταία ημέρα», έγραψε στο Twitter o Iταλός υπουργός πολιτισμού Ντάριο Φραντσεσκίνι. 

Ο δε συγγραφέας και δημοσιογράφος Ρομπέρτο Σαβιάνο, από τους μεγαλύτερους εχθρούς του ιταλικού οργανωμένου εγκλήματος, γράφει, μέσω διαδικτύου, ότι «δεν θα ξεχάσει ποτέ το πόσο τον βοήθησε ο Έκο», όταν «στις αρχές, ήταν άγνωστος και η ζωή του κινδύνευε να πέσει στον γκρεμό». 

Ο πρόεδρος του ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς, τέλος, υπογραμμίζει ότι «πέθανε ένας Ευρωπαίος διανοούμενος απεριόριστης αξίας» και πως «ο Ουμπέρτο Έκο αφήνει μια κληρονομιά πολιτισμού, ιδεών, μυθιστορημάτων και διδαχών που θα ζήσουν αιωνίως».