Σε συμφωνία για τη μεταρρύθμιση του ΟΗΕ και την ανάπτυξη -το κείμενο της οποίας θα τεθεί προς έγκριση στους ηγέτες των χωρών που θα συμμετάσχουν στη σύνοδο κορυφής του Οργανισμού- κατέληξαν αργά χθες το βράδυ τα κράτη-μέλη των Ηνωμένων Εθνών.

Το τελικό κείμενο της συμφωνίας που αποτελεί προϊόν συμβιβασμού έπειτα από κοπιώδεις διαπραγματεύσεις τριών εβδομάδων, εγκρίθηκε σχεδόν ομόφωνα από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ.

Το κείμενο, ωστόσο, δεν ανταποκρίνεται στις φιλόδοξες προτάσεις που είχαν διατυπωθεί από τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Κόφι Αναν στο αρχικό του σχεδιο όσον αφορά καίρια θέματα όπως ο αφοπλισμός και η μη διασπορά των όπλων μαζικής καταστροφής, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η τρομοκρατία.

Ο αφοπλισμός και η μη διασπορά των όπλων δεν αναφέρονται στο τελικό κείμενο. Στη συμφωνία διακηρύσσεται η πρόθεση των κρατών μελών να συγκροτήσουν ένα Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το οποίο θα αντικαταστήσει τη σημερινή Επιτροπή, αλλά δεν αναφέρεται τίποτε για την αποστολή, τη λειτουργία, το μέγεθος και τη σύνθεσή του. Βάσει της συμφωνίας, ανατίθεται στον νέο πρόεδρο της Γενικής Συνέλευσης, τον σουηδό Ιαν Ελίασον, να τεθεί επικεφαλής των διαπραγματεύσεων για τα ζητήματα αυτά εντός διαστήματος δώδεκα μηνών.

Όσον αφορά την τρομοκρατία, από το κείμενο απουσιάζει οποιοσδήποτε ορισμός της έννοιας τρομοκρατία, απόδειξη ότι τα κράτη μέλη δεν κατόρθωσαν να συμφωνήσουν ούτε επί της μινιμαλιστικής διατύπωσης: «η δολοφονία πολιτών με πολιτικούς στόχους αποτελεί τρομοκρατία».

Αντίθετα, στο κείμενο της συμφωνίας διατυπώνεται η βούληση των μελών για τη δημιουργία Επιτροπής εδραίωσης της ειρήνης, νέου οργάνου του ΟΗΕ που έχει ως στόχο να αποφευχθεί χώρες που βγαίνουν από έναν πόλεμο να πλήττονται και πάλι από τη βία εξαιτίας της έλλειψης της κατάλληλης διεθνούς βοήθειας.

Στο κείμενο αναφέρεται επίσης ότι κάθε κράτος έχει την ευθύνη της προστασίας του πληθυσμού του από τη γενοκτονία, τα εγκλήματα πολέμου ή κατά της ανθρωπότητας και την εθνοκάθαρση και διακηρύσσεται η βούληση της διεθνούς κοινότητας να αναλάβει δράση, μέσω του Συμβουλίου Ασφαλείας, ακόμη και με προσφυγή στη βία, εάν αποτύχουν τα διπλωματικά μέσα, ή εάν το κράτος δεν είναι εμφανώς σε θέση να προστατεύσει τον πληθυσμό του.

Για την ανάπτυξη, στο κείμενο επαναλαμβάνονται οι δεσμεύσεις προηγουμένων συνόδων κορυφής, ειδικότερα οι Στόχοι Ανάπτυξης για τη Χιλιετία, για τον περιορισμό της φτώχειας μέχρι το 2015. Επαναλαμβάνεται επίσης η Συμφωνία του Μοντερέι που καλεί τις χώρες που λαμβάνουν αναπτυξιακή βοήθεια να βελτιώσουν τη διακυβέρνησή τους με αντάλλαγμα τη χορήγηση βοήθειας ή τη μείωση του χρέους τους.

Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Κόφι Αναν, εξέφρασε την ικανοποίησή του για την υιοθέτηση του κειμένου, παραδεχόμενος ωστόσο, ότι περίμενε περισσότερα. «Πιστεύω ότι αποτελεί επιτυχία, είναι ένα καλό κείμενο. Μπορεί να μας χρησιμεύσει ως βάση για να συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας. Ολοι θα θέλαμε να έχουμε επιτύχει περισσότερα, αλλά είναι ένα καλό βήμα προς τα εμπρός», παρατήρησε εκφράζοντας τη λύπη του για την αποτυχία των κρατών να συμφωνήσουν σε κεφαλαιώδη θέματα όπως ο αφοπλισμός και η μη διασπορά των όπλων μαζικής καταστροφής.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνώρισαν ότι η συμφωνία είναι κατώτερη των προσδοκιών τους, αλλά χαιρέτισαν την επίτευξή της ως μία «καλή αρχή». «Δεν αποτελεί νίκη κατά 100%, αλλά είναι μια καλή αρχή. Πρόκειται για την αρχή μιας διαρκούς προσπάθειας η οποία πρέπει να καταβληθεί από τον ΟΗΕ», δήλωσε ο υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Νίκολας Μπερνς απαριθμώντας ανάμεσα στα εκκρεμή ζητήματα τον ορισμό της τρομοκρατίας, την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη διεύρυνση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Πολλές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για το κείμενο συμφωνίας για τη μεταρρύθμιση του ΟΗΕ και την ανάπτυξη, επικρίνοντας το γεγονός ότι υπερίσχυσαν οι εθνικοί εγωισμοί.

Οι οργανώσεις για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Human Rights Watch και Διεθνής Αμνηστία επέκριναν ειδικότερα το γεγονός ότι πολλά σημαντικά θέματα σχετικά με το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων παρέμειναν εκκρεμή και έκαναν λόγο για μια χαμένη ευκαιρία όχι μόνο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και για τη μεταρρύθμιση του ΟΗΕ.