Είναι αδύνατο να φανταστούμε έναν κόσμο χωρίς συνθετικά χημικά. Ο αριθμός τους καθώς και οι ποσότητες στις οποίες παράγονται, είναι χωρίς προηγούμενο, όπως και οι αυξανόμενες ανακαλύψεις για τις επιπτώσεις ορισμένων στην υγεία μας. Oπως η έρευνα του WWF «Γενιά Χ» που καταδεικνύει παιδιά, συχνά μολυσμένα με περισσότερα χημικά από ό,τι οι μητέρες τους http://www.naftemporiki.gr/news/static/05/10/06/1104930.htm , http://www.panda.org/campaign/detox/index.cfm .
Ως τα τέλη της δεκαετίας του '90, 100.000 χημικά προϊόντα είχαν καταχωρηθεί στην Ε.Ε. με τον Ευρωπαϊκό κατάλογο υφιστάμενων χημικών ουσιών, ωστόσο δεν γνωρίζουμε τίποτα, ή σχεδόν τίποτα, για την τοξικότητα των περισσοτέρων εξ αυτών. Μόλις για το 14% των χημικών ουσιών με το μεγαλύτερο όγκο παραγωγής έχουν διατεθεί αρκετά στοιχεία για τη θεμελιώδη αξιολόγηση της ασφάλειάς τους.
Από υλικά θάυματα στο πυρ το εξώτερον
Oταν το παρασιτοκτόνο DDT (ένας χλωριωμένος υδρογονάνθρακας) ανακαλύφθηκε από το Σουηδό χημικό Paul Muller το 1939, αντιμετωπίστηκε σα θαύμα. Μπορούσε να σκοτώσει ευρεία κλίμακα βλαβερών εντόμων, ενώ φαινόταν ακίνδυνο για τα θηλαστικά. Οι αποδόσεις των καλλιεργειών αυξήθηκαν και επίσης, χρησιμοποιήθηκε για τον έλεγχο της μαλάριας αφού εξόντωνε τα κουνούπια.
Ο Muller πήρε το βραβείο Nobel το 1944. Ωστόσο, το 1962, η επιστήμονας Rachel Carson παρατήρησε ότι, σε περιοχές που είχαν ψεκαστεί με DDT, τα έντομα και τα πτηνά που τρέφονταν με σκουλήκια πέθαιναν. Στο βιβλίο της Silent Spring, διατύπωσε σοβαρές προειδοποιήσεις για τα παρασιτοκτόνα και προμήνυσε μαζική καταστροφή των οικοσυστημάτων του πλανήτη αν δεν σταματούσε «ο καταιγισμός χημικών ουσιών».
Οι παραγωγοί παρασιτοκτόνων δήλωσαν ότι τα ασήμαντα ποσοστά που βρέθηκαν στο περιβάλλον δεν μπορούσαν να σκοτώσουν πτηνά, ωστόσο πειράματα έδειξαν ότι ακόμα και μικρές ποσότητες μπορούσαν να επηρεάσουν την επιβίωση και την αναπαραγωγή ορισμένων ειδών. Το DDT μπορούσε να μεταφερθεί σε μεγάλες αποστάσεις μέσω της ατμόσφαιρας. Παρατηρήθηκε σε υψηλές συγκεντρώσεις στο μητρικό γάλα, ενώ λόγω των επιπτώσεών του στην αναπαραγωγή, οι φαλακραετοί, τα αποδημητικά γεράκια και οι κοινοί πελεκάνοι σχεδόν εξοντώθηκαν.
Τελικά, η πώληση του DDT απαγορεύτηκε στην Ευρώπη στη δεκαετία του '70. Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του WWF-UK σε 155 άτομα, στο 99% των εξετασθέντων υπήρχαν ίχνη DDT και PCBs. Ακόμη και η πρώην Επίτροπος Περιβάλλοντος της Ε.Ε., κα Walstrom, είχε στο αίμα της DDT.
Τα πολυχλωριωμένα διφαινυλιαιλένια (PCBs) εισήχθησαν στην αγορά τη δεκαετία του 1920 και χρησιμοποιήθηκαν ευρέως σε πλαστικά, ελαστικά, βαφές και σαν επιβραδυντικά φλόγας.
Στη δεκαετία του '70, ανακαλύφθηκε ότι ρύπαιναν το περιβάλλον και την άγρια φύση, προκαλούσαν καρκίνους και έβλαπταν τα ανοσοποιητικά και αναπαραγωγικά συστήματα ανθρώπων και ζώων.
Η παραγωγή PCBs απαγορεύτηκε σταδιακά σ' όλο τον κόσμο από τη δεκαετία του '70 και μετά. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα σε παλιούς ηλεκτρικούς μετασχηματιστές και σε κατασκευαστικά υλικά - αλλά, όπως δείχνουν σχετικές έρευνες, και στο σώμα ανθρώπων και ζώων.
Τα PCBs αποθηκεύονται στα λίπη, με συνέπεια να αυξάνεται η συγκέντρωσή τους καθώς ανεβαίνουν στην τροφική αλυσίδα.
Το DDT και τα PCBs ήταν δύο «σφάλματα» που δεν είχαν προβλεφτεί. Η έλλειψη αποδείξεων ταυτίστηκε εκείνη την εποχή με τις αποδείξεις έλλειψης επιπτώσεων. Το σημαντικότερο για την προστασία όλων μας αποτελεί το δικαίωμα στη γνώση http://www.wwf.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=54&Itemid=105 .
K.T.
