του καθηγητή Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη και του οικονομολόγου Γιώργου Ατσαλάκη
Τα Δημόσια Οικονομικά ασχολούνται με την εξεύρεση και διαχείριση των χρημάτων που καλύπτουν τις δαπάνες του κράτους. Η καλή διαχείριση των δημοσίων οικονομικών προάγουν ένα κράτος ενώ το αντίθετο μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή του. Η καλή διαχείρισή των εξαρτάται επίσης από την ορθή άσκηση της δημόσιας οικονομικής πολιτικής, που εκφράζεται με ανθρώπινο πρόσωπο για τους πολίτες.
Γιώργος Ατσαλάκης, Οικονομολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης
Κακή χρήση των δημοσίων οικονομικών ισοδυναμεί με εθνική καταστροφή που προέρχεται από τα υπερβολικά κρατικά έξοδα και τη σπάταλη διαχείρισή τους. Για να καλυφθούν οι υπερβολικές κρατικές δαπάνες, η σπατάλη και η κακοδιαχείριση, επιβάλλονται ολοένα και περισσότεροι φόροι με αποτέλεσμα οι πολίτες να αρχίσουν να υποφέρουν από την υπερφορολόγηση. Όσο περισσότερα είναι τα κρατικά έξοδα τόσο περισσότερη είναι η υπερφορολόγηση των πολιτών. Η Δημόσια Οικονομική έχει ένα τρομερό τρόπο να εκδικείται τις κυβερνήσεις που αγνοούν τη σημασία των καλών δημόσιων οικονομικών και μάλιστα η εκδίκηση έρχεται πολύ γρήγορα. Οι κυριότερες επαναστάσεις των λαών στην παγκόσμια ιστορία, οφειλόταν σε θρησκευτικά ή δημοσιονομικά αίτια. Οι παρακάτω τέσσερεις σημαντικότερες επαναστάσεις της πρόσφατης ιστορίας οφείλονται κυρίως σε δημοσιονομικά αίτια: α) Η μεγάλη επανάσταση των Άγγλων βαρόνων κατά του Ιωάννη του Ακτήμονος, β) Η Αγγλική επανάσταση κατά του Καρόλου του Α΄, γ) Η Γαλλική επανάσταση, και δ) η επανάσταση της ανεξαρτησίας των ΗΠΑ. Σε όλες αυτές τις επαναστάσεις υπήρξε υπερφορολόγηση των πολιτών λόγω της ασύδοτης κρατικής σπατάλης. Η αρχαία Αθήνα έχασε πολλούς από τους συμμάχους της λόγω της υπερφορολόγησής τους. Η εξέγερση των συμμάχων εναντίον της Αθήνας αποτέλεσε την αιτία της τελικής νίκης της Σπάρτης. Οι αλόγιστες δαπάνες του Βυζαντίου προκάλεσαν την υπερφορολόγηση των επαρχιών οι οποίες σταδιακά επαναστατούσαν.
Η αναγεννηθείσα Ελλάδα από την επανάσταση του 1821 γνώρισε πολλές φορές τα δεινά των άσχημων δημόσιων οικονομικών. Τα πρώτα δάνεια σπαταλήθηκαν στο Λονδίνο πριν έρθουν τα χρήματα στην Ελλάδα. Το δάνειο των 60 εκατομμυρίων επί Όθωνος κατασπαταλήθηκε σε αλόγιστες δαπάνες. Ο πόλεμος με την Τουρκία του 1897 ήταν συνέπεια της χρεωκοπίας του 1893. Και οι τέσσερεις παλιότερες χρεοκοπίες της Ελλάδος 1827, 1843, 1893 και 1932 οφειλόταν στις υπερβολικές δαπάνες του κράτους.
Στα παλιότερα χρόνια οι μεγάλες σπατάλες συνέβαιναν στην «αυλή» δηλαδή από τους ευνοούμενους των μοναρχών. Σήμερα πλέον δεν υπάρχουν μονάρχες, αλλά την τότε «αυλή», την έχουν διαδεχθεί χιλιάδες «αυλές» με εκατοντάδες χιλιάδες ευνομούμενους «πελάτες». Η εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία δημιουργεί δύο τάσεις σπατάλης υπέρ των κομματικών πελατών: στους μεν νικητές των εκλογών τα πολιτικά κόμματα διανέμουν θέσεις στο δημόσιο (προσλήψεις, μελέτες, έργα, κλπ.) στους δε ηττημένους διανέμουν συνταξιοδοτήσεις για να εκκενωθούν θέσεις οι οποίες θα καλυφθούν από τους κομματικούς πελάτες των νικητών. Όμως, οι ωφελούμενοι και των δύο τάσεων τρέφονται από το κράτος. Το αποτέλεσμα είναι η διόγκωση των κρατικών εξόδων, με επακόλουθο την υπερφορολόγηση των πολιτών για να τρέφονται οι ευνοούμενες κοινωνικές ομάδες. Κάθε κόμμα μοιράζει τα κρατικά χρήματα (δηλ. τα χρήματα των φορολογουμένων), πριν ακόμα τα εισπράξει, στους κομματικούς πελάτες χωρίς καμία υπευθυνότητα για την υπερφορολόγηση των πολιτών, η οποία υπερφορολόγηση, πάντα ακολουθεί πολύ σύντομα. Οι διάδοχοι των παλιών «αυλών» σήμερα είναι οι ομάδες συμφερόντων ή ομάδες πίεσης για παροχές από το κράτος. Οι κρατικές δαπάνες υπερδιογκώνονται ακόμα περισσότερο όταν γίνονται υπέρ συγκεκριμένων ομάδων συμφερόντων και πληρώνονται από τις άλλες κοινωνικές ομάδες που δεν μπορούν να οργανωθούν. Οι μικρές ομάδες συμφερόντων με λίγα μέλη μπορούν να οργανωθούν να διεκδικούν κρατικές παροχές, γιατί έχουν επιλεκτικό κίνητρο καθώς η όποια παροχή από το κράτος μοιράζεται σε λίγα μέλη, οπότε κάθε μέλος θα λάβει ένα σημαντικό όφελος. Οι μεγάλες ομάδες με πολλά μέλη δεν μπορούν να οργανωθούν διότι το όποιο όφελος θα είναι απειροελάχιστο καθώς θα πρέπει να μοιραστεί σε πάρα πολλά μέλη. Με βάση αυτό το παράδοξο οι μικρές ομάδες εκμεταλλεύονται τις μεγάλες ομάδες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στη χώρα μας είναι οι φόροι υπέρ τρίτων οι οποίοι πληρώνονται από ανυποψίαστους ήδη βαριά φορολογημένους πολίτες, χωρίς καν να γνωρίζουν που καταλήγουν τα χρήματα τους (βλ. μελέτη του ΟΟΣΑ).
Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα ευνοούν τις «εφόδους» στο δημόσιο χρήμα των μικρών ομάδων συμφερόντων με αντάλλαγμα τους ψήφους και την επιρροή τους. Αντί τα πολιτικά κόμματα να κρατούν “θωρακισμένα” τα δημόσια ταμεία από τις επιθέσεις των μικρών ομάδων και να μεριμνούν για τη δίκαιη διανομή των κρατικών παροχών, εφευρίσκουν τρόπους να ξεγελάσουν τους πολίτες ώστε να μη γίνει αντιληπτό ότι ανοίγουν τις πόρτες των δημόσιων ταμείων στους ευνοούμενους κομματικούς τους πελάτες. Οι δε ομάδες συμφερόντων είναι τόσο άπληστες ώστε όταν τα χρήματα των φορολογουμένων δεν τους είναι αρκετά, πιέζουν το κράτος να δανειστεί. Έτσι φθάσαμε στην υπερχρέωση του κράτους.
Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Πολυτεχνείο Κρήτης
Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών Επιστημών της Ισπανίας
Εδώ γεννάται το ερώτημα ποιος θεσμός θα πρέπει να ελέγχει σε μόνιμη βάση τα δημόσια οικονομικά ώστε να αποτρέπει τα πολιτικά κόμματα από την ανεύθυνη διανομή των φόρων των φορολογουμένων προς της ευνοούμενες ομάδες συμφερόντων. Ποιος θεσμός θα προστατεύει τους ανυποψίαστους πολίτες από την αλόγιστη κρατική κομματική σπατάλη και από τον αλόγιστο δανεισμό για την κάλυψη των δαπανών? Ποιος θεσμός θα προστατεύει τους φορολογούμενος από την υπερφορολόγηση? Μήπως το προτεινόμενο από τους θεσμούς Δημοσιονομικό Συμβούλιο? Και γιατί μέχρι σήμερα τα πολιτικά κόμματα που ενδιαφέρονται για το καλό της πατρίδας δεν έχουν προτείνει ένα τέτοιο Δημοσιονομικό Συμβούλιο να λειτουργεί ως ανεξάρτητη αρχή, η οποία θα αποτρέπει την εκάστοτε κυβέρνηση να σπαταλά τα χρήματα των φορολογουμένων για να πλουτίζει τους κομματικούς τους πελάτες σε βάρος της κοινωνίας? Μήπως εάν οι πολίτες μάθουν την αλήθεια: δηλαδή ότι οι υπερβολικές κρατικές δαπάνες για τη συντήρηση του εκάστοτε κομματικού κράτους έφεραν την κρίση, και εάν επέλθει μια τάξη στα δημόσια οικονομικά της χωράς, οι πελάτες θα εγκαταλείψουν και θα απομονώσουν τα κόμματα που τους υπόσχονται παροχές?.
Είπαμε ότι η χρηστή διαχείριση των δημοσίων οικονομικών φέρνει την ευημερία σε μία χώρα. Ένα προνοητικό κράτος θα έπρεπε να συγκρατεί τις δαπάνες του για να μην φθάνει στο σημείο να υπερφορολογεί τους πολίτες. Για παράδειγμα η Ιρλανδία μια χώρα με τεράστιες πολυεθνικές επιχειρήσεις που καταβάλουν το μεγαλύτερο μέρος των φόρων, έχει κρατικές δαπάνες 39% του ΑΕΠ. Η Ισπανία έχει δαπάνες 43% του ΑΕΠ, η Γερμανία 44% του ΑΕΠ. Η Ελλάδα όμως με κρατικές δαπάνες της γενικής κυβέρνησης 52-53% του ΑΕΠ κοντά στα 92 δις (στοιχεία 2015) έχει υπέρογκες δαπάνες και επιπλέον σπατάλες λόγω μη ορθής διαχείρισης, με αποτέλεσμα να υπερφορολογεί τους πολίτες χωρίς να λαμβάνουν αντίστοιχης ποιότητας υπηρεσίες. Η χώρα μας έχει από τα μεγαλύτερα ποσοστά εξόδων επί του ΑΕΠ σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ είναι μία χώρα με 25% του πληθυσμού άνεργο, οι απασχολούμενοι είναι 2,7 εκ. όσοι είναι και οι συνταξιούχοι (ενώ στην Ευρώπη σε κάθε 4 απασχολούμενους αντιστοιχεί ένας συνταξιούχος), χωρίς πολυεθνικές εταιρίες που να φέρνουν πλούτο από τις εξαγωγές. Όσο δε, συνεχίζει να δανείζεται για να πληρώνονται οι υπέρογκες κρατικές δαπάνες τόσο θα αυξάνονται οι φόροι, θα χάνεται η ατομική και η εθνική αξιοπρέπεια, η ελπίδα και η κυριαρχία. Οι εκάστοτε κυβερνώντες, διαχειριστές του δημοσίου χρήματος για να μην χάσουν το προνόμιο τους να κατασπαταλούν ανεύθυνα το δημόσιο χρήμα ευνοώντας την κομματική τους πελατεία, επιδίδονται σε συστηματική προπαγάνδα παραπλάνησης των πολιτών ώστε να μην κατανοήσουν ότι οι υπέρογκες κρατικές δαπάνες είναι η αιτία της υπερφορολόγησής τους και της χρεωκοπίας της Ελλάδος. Εφευρίσκουν δήθεν εχθρούς στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό στους οποίους επιρρίπτουν την ευθύνη για να μπορούν ανενόχλητοι να διαχειρίζονται το δημόσιο χρήμα για να μεγαλώνουν την κομματική τους πελατεία. Ικανότατοι στην παραπλανητική τέχνη, καταφέρνουν να μην αντιληφτεί ο πολίτης τον τόσο θεμελιώδη νόμο της οικονομίας: Η μείωση των υπέρογκων κρατικών δαπανών μπορεί να επιφέρει αντίστοιχη μείωση φόρων και ανακούφιση των πολιτών από την υπερφορολόγηση.
Ας συνεννοηθούν λοιπόν όλα τα κόμματα να οχυρώσουν τα δημόσια ταμεία από τις επιθέσεις των ομάδων συμφερόντων, και να αποφασίσουν όλοι μαζί να μειώσουν τις κρατικές δαπάνες για να μειωθούν οι φόροι πριν επέλθει ακόμα μεγαλύτερη καταστροφή της χώρας.
