Κατατέθηκε σήμερα στη Βουλή από τον υπουργό Εσωτερικών, Προκόπη Παυλόπουλο, το σχέδιο νόμου «Ρύθμιση θεμάτων εθνικών, νομαρχιακών και δημοτικών εκλογών και διευθέτηση ειδικών ζητημάτων» με την αντίστοιχη αιτιολογική έκθεση.
Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση του ΥΠΕΣΔΔΑ, με το σχέδιο νόμου, μεταξύ άλλων, αντιμετωπίζονται ορισμένα κεντρικής σημασίας ζητήματα που άπτονται των εθνικών, αλλά και των δημοτικών και νομαρχιακών εκλογών, προκειμένου αφενός να είναι σαφείς και εκ των προτέρων γνωστοί οι κανόνες της εκλογικής αναμέτρησης, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, και αφετέρου να γίνουν πράξη σχετικές προγραμματικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης.
Ειδικότερα:
Α. Μη προσμέτρηση των λευκών ψηφοδελτίων στα έγκυρα
1. Προ του 2005, οι αποφάσεις του Α.Ε.Δ. καθώς και του Σ.τ.Ε. (για τις εκλογές των Ο.Τ.Α.) διαμόρφωσαν νομολογία, σύμφωνα με την οποία τα λευκά ψηφοδέλτια δεν προσμετρώνται στα έγκυρα προς διαμόρφωση του εκλογικού μέτρου.
2. Ακολούθησε η έκδοση της με αρ. 12/2005 απόφασης του ΑΕΔ, σύμφωνα με την οποία στη συγκεκριμένη επίδικη διαφορά προσμετρήθηκαν τα λευκά ψηφοδέλτια ως έγκυρα.
3. Στο πλαίσιο του νέου εκλογικού νόμου (ν. 3231/2004) και προκειμένου να μην υπάρχει η παραμικρή ασάφεια, προστίθεται η ρητή διάταξη για τη μη προσμέτρηση των λευκών ψηφοδελτίων στο εκλογικό μέτρο.
Εξυπακούεται ότι η ρύθμιση για τη μη προσμέτρηση των λευκών στα έγκυρα ψηφοδέλτια καταλαμβάνει τόσο τις εκλογές για την ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όσο και τις νομαρχιακές, δημοτικές και κοινοτικές εκλογές, αφού οι αντίστοιχες νομοθετικές ρυθμίσεις, για το κρίσιμο ζήτημα των λευκών ψηφοδελτίων, παραπέμπουν στις οικείες διατάξεις της νομοθεσίας για την εκλογή βουλευτών.
Β. Ποσοστό εκλογής αιρετών στους Δήμους και στις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις
1. Με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 2 και της παρ. 1 του άρθρου 3 του σχεδίου νόμου προβλέπεται η εκλογή των αιρετών στους Δήμους και στις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις με ποσοστό τουλάχιστον 42%, προκειμένου να διασφαλισθεί η ύπαρξη ισχυρών ΟΤΑ, ενόψει του αναβαθμισμένου θεσμικού ρόλου που πρόκειται να διαδραματίσουν στο άμεσο μέλλον, αλλά και ενόψει του ρόλου τους στο Δ΄ Κ.Π.Σ. Με αυτό το επιδιωκόμενο πρότυπο των ισχυρών και με εσωτερική σταθερότητα Ν.Α. και Δήμων δεν συνάδει η σύναψη ευκαιριακών συμμαχιών, που, όπως έχει αποδείξει η εμπειρία, δεν εξυπηρετούν πάντοτε την πρόοδο των τοπικών υποθέσεων και τη σταθερότητα της διοίκησης αυτών ούτε επιτρέπουν τη διαμόρφωση σαφούς προγραμματικού λόγου.
Το προβλεπόμενο ποσοστό είναι ένα ποσοστό εκλογής που διασφαλίζει την απαιτούμενη δημοκρατική νομιμοποίηση, αν ληφθεί υπόψη ότι ακόμη και η ανάδειξη Κυβέρνησης είναι δυνατή με μικρότερο ποσοστό. Ειδικά για τους Δήμους, ο καθορισμός του ποσοστού εκλογής των αιρετών στο 42% θα πρέπει να συνεκτιμηθεί και με τη γενικότερη αναμόρφωση του συστήματος διοίκησής τους, η οποία αποκρυσταλλώνεται στο πλαίσιο του υπό επεξεργασία Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα, και χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, από την τάση ενίσχυσης του ρόλου της μειοψηφίας των 2/5.
Σε όλα αυτά, αναφέρεται, θα πρέπει να συνυπολογισθεί, εντελώς επικουρικά, και η σημαντική οικονομική επιβάρυνση, αλλά και η ταλαιπωρία που συνεπάγεται για τους ψηφοφόρους η επαναληπτική εκλογή.
Η καθιέρωση του ποσοστού εκλογής των αιρετών στους Δήμους και τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις στο 42% δεν συνιστά αιφνιδιασμό ούτε της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ούτε των πολιτικών κομμάτων. Και αυτό διότι, όπως προαναφέρθηκε αποτελεί αφενός υλοποίηση σχετικής προεκλογικής δέσμευσης, η οποία επαναλήφθηκε και ανανεώθηκε από τον Υπουργό ΕΣ.Δ.Δ.Α. αρκετές φορές, τόσο στο πλαίσιο συνεδρίων των αρμοδίων οργάνων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (π.χ. Έκτακτο Συνέδριο της ΚΕΔΚΕ του 2003) όσο και σε κατ’ ιδίαν επαφές με τους εκπροσώπους των οργάνων αυτών.
Πέραν τούτου, σημειώνεται, η καθιέρωση του ποσοστού του 42%, όχι μόνο δεν αποτρέπει συμμαχίες, αλλά, αντίθετα, επιτρέπει τη σύναψη συμμαχιών, οι οποίες στηρίζονται σε ενιαίο προγραμματικό λόγο
2. Βασική αρχή τόσο του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα (π.δ. 410/1995) όσο και του Κώδικα Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (π.δ. 30/1996) αποτελεί το γεγονός ότι, σε περίπτωση ισοψηφίας, γίνεται κλήρωση. Με τις προωθούμενες διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 2 και της παρ. 2 του άρθρου 3 του σχεδίου νόμου επιλέγεται η προσφυγή σε επαναληπτική εκλογή αντί της κλήρωσης, προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα να εκφρασθεί η λαϊκή βούληση και να αποφανθεί το εκλογικό σώμα για τον τρόπο διοίκησης των τοπικών υποθέσεων που επιθυμεί. Έτσι, οι περιπτώσεις επαναληπτικής εκλογής που προβλέπονται στο πλαίσιο των άρθρων 2 και 3 του σχεδίου νόμου είναι δύο: α) Όταν τόσο στους Δήμους όσο και στις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις δεν πλειοψηφήσει κανένας συνδυασμός με ποσοστό 42% και πάνω, όταν δηλαδή οι υποψήφιοι συνδυασμοί συγκεντρώσουν ποσοστό κατώτερο του 42% και β) Όταν, από τους περισσότερους ανακηρυχθέντες συνδυασμούς, οι δύο πρώτοι ισοψηφήσουν με ποσοστό από 42% και πάνω. Είναι αυτονόητο ότι, εφόσον ισοψηφήσουν με ποσοστό κατώτερο του 42%, υπάγονται στην προηγούμενη περίπτωση.
