Με την ύψιστη διάκριση που απονέμει η Ε.Ε. για εξέχοντα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα που προέρχονται από ευρωπαϊκή και διεθνή συνεργατική έρευνα, σε οποιονδήποτε επιστημονικό τομέα, τιμάται ο τομέας Αστροφυσικής και Μηχανικής του τμήματος Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της συμμετοχής του στην ευρωπαϊκή ερευνητική ομάδα που ασχολείται με τους αστέρες νετρονίων. Πρόκειται για το βραβείο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Descartes 2005, που φέρει το όνομα του γάλλου φυσικού, φιλοσόφου, και μαθηματικού, θεμελιωτή της αναλυτικής γεωμετρίας.
Η επιτροπή κριτών του βραβείου Descartes 2005, θα απονείμει στο Λονδίνο στις 2 Δεκεμβρίου το βραβείο που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο ενός εκατ. ευρώ, στην ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον καθηγητή Αντριου Λιν, του Παρατηρητηρίου Jodrell Bank του πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, για το πόνημά της «The Pulse project», με τη βοήθεια του οποίου διερευνώνται ακραίες φυσικές καταστάσεις στο σύμπαν και ελέγχονται βασικοί νόμοι της φυσικής.
Στην ομάδα αυτή συμμετέχουν επίσης πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα από τη Γερμανία (Max Planck Institute for Radioastronomy), την Ολλανδία (Astron), την Ιταλία (INAF Astronomical Observatory of Cagliari) και την Ελλάδα (ΑΠΘ), με επικεφαλής τον καθηγητή αστρονομίας του τμήματος Φυσικής, Γιάννη Σειραδάκη.
Ο διαγωνισμός Descartes διοργανώνεται για έκτη συνεχή χρονιά, και φέτος καταγράφηκε πληθωρισμός υποψηφιοτήτων, τριπλάσιες από πέρυσι. Ισως να ευθύνεται γι' αυτό και η διακηρυχθείσα προσήλωση της Ε.Ε. στην έρευνα και την καινοτομία, ως κλειδί για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας. Ο στόχος της «Στρατηγικής της Λισαβόνας» (να φθάσει δηλαδή η Ε.Ε. το επίπεδο ανταγωνιστικότητας των ΗΠΑ μέχρι το 2010) θέλει τις επενδύσεις για την R&D (έρευνα και τεχνολογία) να αυξάνονται τουλάχιστον στο 3% του ΑΕΠ μέχρι το 2010, από το 1,9% που είναι κατά μέσο όρο σήμερα στην Ευρώπη.
Στην Ελλάδα δαπανούμε περίπου το 0,6%-0,7% του ΑΕΠ ετησίως στην ενίσχυση της R&D, ενός τομέα που αποτελεί την αλφάβητο για να εξασφαλίσει η χώρα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα.
Το 2004 η χώρα επένδυσε 118 εκατ. ευρώ -από τα οποία τα 115 εκατ. ευρώ ήταν «συγχρηματοδοτούμενες» δαπάνες από το Γ' ΚΠΣ- ενώ φέτος εκτιμάται ότι θα δαπανηθούν 65 εκατ. ευρώ, και το 2006 75 εκατ. ευρώ, όταν η Γαλλία, που ήδη έχει αυξήσει τις αντίστοιχες δαπάνες κοντά στο 2% του ΑΕΠ, αποφάσισε να τις αυξήσει στο 2,2% παρά τα μεγάλα της ελλείμματα. Για να μην αναφέρουμε τη Φιλανδία και τη Σουηδία με 3,51% και 4,27% του ΑΕΠ.
Οι εγχώριοι επιστήμονες έχουν ερευνητικό έργο υψηλού επιπέδου. Σε μελέτη που έχει συνταχθεί από την επιστημονική ομάδα «Nature» και καταγράφει την κατάταξη με βάση τη συχνότητα των επιστημονικών ανακοινώσεων στα διεθνή επιστημονικά περιοδικά και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, η Ελλάδα εμφανίζεται μπροστά από την Πορτογαλία, τη Πολωνία, τη Ρωσία, και περίπου στην ίδια θέση με Ιαπωνία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ταϊβάν, και με δεδομένο ότι η χώρα διαθέτει λιγότερους επιστήμονες (ανά 1.000 εργάτες) σε σχέση με άλλες χώρες.
Μόνο αν το κράτος επενδύσει στο ερευνητικό δυναμικό, και «στρατολογήσει» νέο, θα μπορεί να μετατρέψει τη θεωρία σε παραγωγικό αποτέλεσμα.
K.T.
