Περίεργη τύχη έχει εκείνο το ειρηνευτικό σχέδιο που λέγεται «οδικός χάρτης». Το σχέδιο αυτό προβλέπει την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους στα οριστικά του σύνορα μέχρι το τέλος του 2005. Είναι φανερό ότι αυτό δεν θα γίνει. Αν η Λωρίδα της Γάζας εκκενώθηκε μονομερώς από το Ισραήλ τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Δυτική Οχθη παραμένει κατεχόμενη και ο εποικισμός συνεχίζεται. Παρά την τελμάτωση όμως στην οποία έχει περιέλθει, ο «οδικός χάρτης» παραμένει το μοναδικό σημείο αναφοράς για όλες τις πλευρές.
Οι συντάκτες αυτού του χάρτη -οι Αμερικανοί, οι Ευρωπαίοι, οι Ρώσοι και τα Ηνωμένα Εθνη- είχαν προσπαθήσει να αντλήσουν διδάγματα από την αποτυχία πρηγουμένων ειρηνευτικών προσπαθειών. Οι ιδέες στις οποίες στηρίχθηκαν ήταν βασικά τρεις.
Πρώτον ζητήθηκε από τις δύο πλευρές -τους Παλαιστίνιους και τους Ισραηλινούς- να καταβάλουν ταυτόχρονες προσπάθειες ώστε να αποτραπεί το αδιέξοδο. Οι πρώτοι έπρεπε να διαλύσουν τις ένοπλες οργανώσεις και οι δεύτεροι να σταματήσουν τον εποικισμό.
Η δεύτερη ιδέα ήταν να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός ελέγχου που να παρακολουθεί οποιαδήποτε πρόοδο σημειώνεται.
Η τρίτη ιδέα ήταν να καθοριστούν τα στάδια της ειρηνευτικές διαδικασίας. Το πρώτο στάδιο, που θα ολοκληρωνόταν τον Ιούνιο του 2003, ήταν μια σειρά μέτρων για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης ανάμεσα στις δύο πλευρές. Το δεύτερο, που θα ολοκληρωνόταν τον Δεκέμβριο του 2003, ήταν η δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους σε προσωρινά σύνορα. Και το τελευταίο στάδιο, που θα ολοκληρωνόταν στις 31 Δεκεμβρίου 2005 και θα άνοιγε το δρόμο σε μια περιφερειακή ομαλότητα, ήταν ο καθορισμός των οριστικών συνόρων του παλαιστινιακού κράτους ύστερα από διαπραγματεύσεις για την Ιερουσαλήμ, τους οικισμούς και τους πρόσφυγες.
Οι προθεσμίες που θέτει ο οδικός χάρτης δεν τηρήθηκαν. Κι όμως, σημειώνει ο Ζιλ Παρί στη «Le Monde», δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι το σχέδιο αυτό έχει καταρρεύσει. Πρόκειται για το μόνο σχέδιο που είναι αποδεκτό απ' όλες τις πλευρές, δύσκολα θα μπορούσε κανείς να προτείνει σήμερα κάτι άλλο. Η επιφανειακή συναίνεση, βέβαια, δεν μπορεί να κρύψει τις διαφορετικές απόψεις που υπάρχουν.
Ο ισραηλινός πρωθυπουργός κατόρθωσε να εξουδετερώσει το «κουαρτέτο» για περισσότερο από ένα χρόνο προωθώντας το σχέδιο εκκένωσης της Γάζας. Την ίδια ώρα, ο εποικισμός συνεχίζεται, όπως και η κατασκευή του τείχους, που επιτρέπει στο Ισραήλ να χαράσσει μονομερώς τα σύνορα του μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους. Ο ισραηλινός πρωθυπουργός φαίνεται να μπορεί να συμβιβαστεί με τα δύο πρώτα στάδια του οδικού χάρτη, όχι όμως και να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για το τελικό καθεστώς των παλαιστινιακών εδαφών.
Ο παλαιστίνιος πρωθυπουργός Μαχμούντ Αμπάς, πάλι, βρίσκεται στην ακριβώς αντίστροφη θέση: είναι έτοιμος να προσπεράσει τα δύο πρώτα στάδια για να φτάσει κατευθείαν στο τρίτο. Αντίθετος στον αφοπλισμό των ενόπλων παλαιστινιακών οργανώσεων με τη βία, πιστεύει πως μόνο μια συμφωνία για τα κρίσιμα ζητήματα μπορεί να πείσει αυτές τις οργανώσεις ότι οι διαπραγματεύσεις είναι καλύτερες από τον ένοπλο αγώνα.
Αυτή η βασική διαφορά απόψεων ανάμεσα στους δύο ηγέτες αποτελεί μια εγγύηση ακινησίας, που «βολεύει» και τα περισσότερα μέλη του κουαρτέτου. Είναι αλήθεια ότι ο νέος ηγέτης του Εργατικού Κόμματος, ο Αμίρ Περέτζ, πιστεύει κι αυτός ότι ο οδικός χάρτης είναι χάσιμο χρόνου, κι ότι πρέπει να αρχίσουν το ταχύτερο οι τελικές διαπραγματεύσεις, οι πιθανότητες όμως να κερδίσει τις εκλογές του προσεχούς Μαρτίου είναι περιορισμένες.
Οπως γίνεται συνήθως στη Μέση Ανατολή, η συνέχιση του στάτους κβο καθιστά όλο και δυσκολότερη την προοπτική τελικών διαπραγματεύσεων που θα λύσουν το πρόβλημα. Χαρακτηριστική του αδιεξόδου είναι και η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ενωσης να ενταφιάσει την έκθεση που η ίδια είχε ζητήσει για τον εποικισμό της ανατολικής Ιερουσαλήμ, η οποία κατελήφθη από το Ισραήλ το 1967. Η μόνη αποστολή της διπλωματίας, καταλήγει ο αρθρογράφος της «Le Monde», φαίνεται να είναι ότι δεν χρησιμεύει σε τίποτα.
Πηγή: Le Monde, AΠΕ-ΜΠΕ
