Στις βιολογικές και ψυχολογικές αντιξοότητες που θα πρέπει να ξεπεράσει το πλήρωμα μιας επανδρωμένης αποστολής στον Άρη, Αμερικανοί επιστήμονες έρχονται να προσθέσουν έναν δυνητικά μεγαλύτερο κίνδυνο για την υγεία των αστροναυτών. Πιο συγκεκριμένα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Ιρβάιν (UCI) ανακάλυψαν πως η παρατεταμένη έκθεση στις γαλαξιακές κοσμικές ακτίνες, που θα χρειασθεί για την εξερεύνηση του Κόκκινου Πλανήτη, επηρεάζει τον εγκέφαλο και προκαλεί βλάβες παρόμοιες με νευροεκφυλιστικές νόσους όπως το Αλτσχάιμερ.
Η έρευνα βασίσθηκε σε πειράματα σε ποντίκια, τα οποία «βομβαρδίστηκαν» με σωματίδια υψηλής ενέργειας, παρόμοια με αυτά από τα οποία αποτελούνται οι γαλαξιακές κοσμικές ακτίνες. Με επικεφαλής τον Τσαρλς Λίμολι, καθηγητή ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας στο UCI, η ομάδα μελέτησε στη συνέχεια τα πειραματόζωα και εντόπισε φλεγμονές στους εγκεφάλους τους. Οι φλεγμονές αυτές δυσχέραναν την ανταλλαγή σημάτων μεταξύ των νευρώνων, προκαλώντας παρενέργειες αντίστοιχες με το Αλτσχάιμερ.
«Σίγουρα δεν πρόκειται για μία θετική εξέλιξη για τα σχέδια επανδρωμένων αποστολών στον Άρη, οι οποίες θα διαρκούν 2-3 έτη», λέει στον Guardian ο Λίμολι. «Επιπτώσεις όπως η δυσλειτουργία της μνήμης, η υποβάθμιση των νοητικών λειτουργιών και η δυσκολία συγκέντρωσης, είναι πιθανόν να επηρεάσουν δραστηριότητες που θα είναι κρίσιμες σε μια τέτοια αποστολή», προσθέτει.
Όπως συμπληρώνει πάντως ο καθηγητής, τα πειράματα δεν αποδεικνύουν πως η NASA θα πρέπει να εγκαταλείψει οποιαδήποτε ιδέα κατάκτησης του Κόκκινου Πλανήτη, αλλά αναδεικνύουν μία ακόμη σημαντική παράμετρο που θα πρέπει να λάβει υπόψη η διαστημική υπηρεσία. «Τα συμπτώματα που θα μπορούσαν να εμφανίσουν οι αστροναύτες είναι αυξημένο άγχος και δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων. Ωστόσο, πιθανότατα θα είναι ήπια, κάτι που σημαίνει πως δεν ακυρώνουν πλήρως τα σχέδια για μελλοντικές επανδρωμένες αποστολές στο βαθύ διάστημα».
Τέτοια σχέδια δεν έχει μόνο η NASA, αφού η ολλανδική εταιρεία Mars One σχεδιάζει να δημιουργήσει την πρώτη και μόνιμη αποικία στον Άρη μέσα στη δεκαετία του 2020, έχοντας μάλιστα ξεκινήσει τη διαδικασία επιλογής εθελοντών. Από τη μεριά της, η αμερικανική διαστημική υπηρεσία προγραμματίζει την πρώτη επανδρωμένη αποστολή στον Κόκκινο Πλανήτη για τη δεκαετία του 2030.
Οι επιστήμονες του UCI εξέτασαν τα πειραματόζωα έξι εβδομάδες μετά την έκθεσή τους στην ακτινοβολία, βρίσκοντας ότι τα ποντίκια είχαν λιγότερες δενδριτικές συνάψεις, δηλαδή απολήξεις στους νευρώνες μέσω των οποίων γίνεται η μεταφορά των ηλεκτροχημικών σημάτων. Τα φορτισμένα σωματίδια φάνηκε πως είχαν καταστρέψει αυτές τις δομές, περίπου όπως συμβαίνει και στην περίπτωση του Αλτσχάιμερ. Τεστ έδειξαν επίσης πως οι αλλοιώσεις είχαν επίπτωση στη συμπεριφορά των πειραματόζωων, τα οποία για παράδειγμα έπεφταν σε σύγχυση πολύ πιο εύκολα.
Αν και οι ακτίνες επηρεάζουν οποιονδήποτε αστροναύτη βρεθεί έξω από τη γήινη ατμόσφαιρα, ο κίνδυνος αφορά κυρίως τα μελλοντικά «ταξίδια» στον Άρη ή σε άλλους μακρινούς προορισμούς, λόγω της διάρκειας. Ένας τρόπος προστασίας του πληρώματος θα ήταν να τοποθετηθεί στα διαστημόπλοια μία επιπλέον ειδική θωράκιση. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Λίμολι, κάτι τέτοιο δεν θα έλυνε πλήρως το πρόβλημα. Ανάμεσα στις υπόλοιπες ιδέες που έχουν κατά καιρούς προταθεί είναι φάρμακα τα οποία θα προστατεύουν τον εγκέφαλο από τη δράση των ακτίνων.
