Τη χαρά της ζωής, την ελπίδα και το θρίαμβό της μέσα στις αντιξοότητες, συμβολίζει η γέννηση και ανάσταση του Χριστού. Και όμως η θρησκευτική τέχνη γοητεύτηκε περισσότερο από το θάνατό Του.

Iσως επειδή η τραγικότητα του εκούσιου πάθους Του άγγιξε περισσότερο τους μύστες της ζωγραφικής, αλλά και το δράμα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Η Σταύρωση είναι η άκρα Ταπείνωση. Ο Σταυρός αποτελεί την πιο συγκλονιστική στιγμή της υποστατικής ένωσης των δύο φύσεων και δύο θελήσεων του Χριστού στο ένα και μόνο πρόσωπο Του.

Ο Χριστός πάνω στον Σταυρό υποφέρει ως άνθρωπος, συγχωρεί ως Θεός, προσεύχεται ως άνθρωπος, προσκαλεί στον Παράδεισο ως Θεός, και παραδίδοντας το πνεύμα ως άνθρωπος προκαλεί κοσμογονικό συγκλονισμό ως Θεός. «Πάσα η κτίσις ηλλοιούτο φόβω, θεωρούσα σε εν σταυρώ κρεμάμενον, Χριστέ. Ο ήλιος εσκοτίζετο και γης τα θεμέλια συνεταράττετο. Τα πάντα συνέπασχον τω τα πάντα κτίσαντι».

Για τον χριστιανό ο Σταυρός γίνεται το αιώνιο σημείο επαφής του θείου και του ανθρώπινου θελήματος. Η κάθετη κατεύθυνση θέλει να αναβιβάσει τον άνθρωπο στον ουρανό, ενώ η οριζόντια να τον κρατήσει μέσα στην αιχμαλωσία των γήινων. Το σημείο που τέμνονται οι δύο αυτές κατευθύνσεις συμβολίζει την υποχώρηση του ανθρώπινου θελήματος μπροστά στο θείο. Λόγω του αυτεξουσίου, η υποταγή του θελήματος του πιστού στο θέλημα του Θεού είναι πράξη ελευθερίας.

Ο Σταυρός από «όργανον της θνητότητος» μετατρέπεται σε «ζωής εργαστήριον» και μας μεταφέρει στον χώρο του ιερού δέους, της χαράς και της αγαλλίασης μπροστά στη θέα Του.

* Ο Χριστός αίρων τον Σταυρό, Ελ Γκρέκο (1600-1605) Mουσείο Πράδο, Μαδρίτη.

Η Πιετά του Μιχαήλ Αγγελου. Η Παναγία γεύεται την οδύνη της απουσίας Του.