Κάθε γυναίκα, μετά την έναρξη της σεξουαλικής της δραστηριότητος, για την προστασία και την διατήρηση της καλής και υγιούς κατάστασης του γεννητικού της συστήματος, οφείλει να επισκέπτεται κάθε χρόνο το γυναικολόγο της και να κάνει τις βασικές γυναικολογικές εξετάσεις ( check up ).
Με τον όρο « Χρυσή Πεντάδα της Γυναίκας», με μια δημοσιευμένη επιστημονική εργασία του Μαιευτήρα Γυναικολόγου Γιάννη Π. Αργυρού, έχουν καθιερωθεί οι 5 βασικές εξετάσεις, που αφορούν τον προληπτικό γυναικολογικό έλεγχο κάθε γυναίκας:
1. Γυναικολογική Εξέταση
2. Test ΠΑΠ
3. Υπερηχογράφημα
4. Μαστογραφία
5. Μέτρηση οστικής Πυκνότητος
Γυναικολογική Εξέταση
Με την απλή, ακίνδυνη και ανώδυνη γυναικολογική εξέταση, εξετάζουμε τη θέση και την κατάσταση των έξω και έσω γεννητικών οργάνων. Στα έξω γεννητικά όργανα αποκλείονται οι φλεγμονές, οι όγκοι και τα κονδυλώματα.
Με ειδικούς κολποδιαστολείς φαίνεται ο κόλπος και η αρχή της μήτρας (τράχηλος) και μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις ενοχλητικές φλεγμονές (κολπίτιδες, τραχηλίτιδες) και πιθανούς όγκους.
Η δακτυλική εξέταση βλέπει τη μήτρα και τα εξαρτήματα (σάλπιγγες και ωοθήκες), καθώς και άλλες παθολογικές καταστάσεις στη λεκάνη της γυναίκας.
Φλεγμονές (ενδομητρίτιδες, σαλπιγγίτιδες)και διάφοροι όγκοι της μήτρας καλοήθεις ή κακοήθεις (ινομυώματα, σαρκώματα) ή των ωοθηκών (κύστεις, καρκίνος), αναγνωρίζονται κατ΄αρχήν, πριν προχωρήσουμε σε εξειδικευμένο εργαστηριακό έλεγχο και θεραπεία.
Τest ΠΑΠ - HPV – CIN
Το test Παπανικολάου είναι μια εξέταση ρουτίνας, εφεύρημα του μεγάλου Έλληνα γιατρού και ερευνητή Γεώργιου Παπανικολάου, την οποία πρέπει να κάνουν όλες οι γυναίκες από την έναρξη της σεξουαλικής τους ζωής, . Αποτελεί μια από τις εξετάσεις ρουτίνας και screening test, που εφαρμόζονται σήμερα με σκοπό τον εντοπισμό παθολογικών κυττάρων στον κόλπο και στον τράχηλο της μήτρας για την έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου, όπως η μαστογραφία για τον καρκίνο μαστού.
Με το test Παπανικολάου μπορούμε να εντοπίσουμε φλεγμονές των γεννητικών οργάνων, όπως κολπίτιδες, τραχηλίτιδες ή άλλες ενοχλητικές και επικίνδυνες μολύνσεις.
Παράλληλα αποτελεί την πρώτη γραμμή εντοπισμού του ιού HPV, ο οποίος πλέον τείνει να αποκτήσει εικόνα επιδημίας, αφού αγγίζει πάνω από 40 με 45 % του γυναικείου πληθυσμού σήμερα και είναι σίγουρο πια ότι ευθύνεται για τη μετατροπή των κυττάρων σε καρκινικά.
Με το test ΠΑΠ μπορεί να τεθεί η υποψία ή ακόμη και η διάγνωση των δυσπλαστικών κυττάρων, που προκαλούν τις προκαρκινικές καταστάσεις του τραχήλου της μήτρας, οι ονομαζόμενες Cervical Intra Neoplasia ( CIN I, CIN II και CIN III ), αλλά και η διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Στις περιπτώσεις παθολογικού Test Παπανικολάου ο έλεγχος μπορεί να συμπληρώνεται με καλλιέργειες και με αιδοιο-κολπο-τραχηλοσκόπηση των έξω και έσω γεννητικών οργάνων.
Υπερηχογράφημα
Με το κοιλιακό ή καλύτερα το διακολπικό υπερηχογράφημα μπορούμε, ανώδυνα, ακίνδυνα και πολύ αποτελεσματικά, να δούμε την κατάσταση των έσω γεννητικών οργάνων, όπως της μήτρας, των σαλπίγγων και των ωοθηκών, καθώς και όλης της γυναικείας πυέλου.
Στη μήτρα μας ενδιαφέρει η κατάσταση του τοιχώματος (μυομήτριο) και της κοιλότητος (ενδομήτριο). Διάφοροι όγκοι της μήτρας γίνονται εύκολα αντιληπτοί με τους υπερήχους (ινομύωμα, σάρκωμα κλπ), καθώς και πολύποδες ή άλλο όγκοι του ενδομητρίου. Παθολογικές καταστάσεις όπως η υπερπλασία του ενδομητρίου, που μπορεί να είναι και προκαρκινωματώδης κατάσταση, η αδενομύωση και η ενδομητρίωση ανήκουν στη διαγνψστική σφαίρα του υπερηχογραφήματος.
Στις σάλπιγγες και τις ωοθήκες γίνονται εύκολα ορατοί όγκοι, όπως κύστεις, συμπαγείς όγκοι και καρκίνος. Επίσης μεγάλη διαγνωστική βοήθεια προσφέρουν στη διάγνωση της ενδομητρίωσης και άλλων καλοήθων ή κακοήθων όγκων της γυναικείας πυέλου.
Εξέταση μαστών (Αυτοεξέταση, Ψηλάφηση, Μαστογραφία, Υπερηχογράφημα)
Ο πιο συχνός σήμερα καρκίνος της γυναίκας, ο καρκίνος του μαστού, αντιμετωπίζεται μόνο με την πρώιμη ανίχνευσή του. Όσο πιο γρήγορα γίνει αντιληπτός και όσο πιο μικρός είναι ο όγκος, τόσο πιο ελπιδοφόρος και αποτελεσματική είναι η θεραπεία του.
Στις περισσότερες φορές ο όγκος γίνεται αντιληπτός από την ίδια τη γυναίκα, με την αυτοεξέταση ή στην τακτική κάθε χρόνο ψηλάφηση από το γυναικολόγο.
Η αυτοεξέταση είναι απλή διαδικασία, που η γυναίκα κάνει μια φορά συνήθως το μήνα, κατά προτίμηση μετά το τέλος της περιόδου της. Μπορεί να γίνει είτε σε όρθια θέση, είτε ξαπλωμένη. Η εκμάθηση της αυτοεξέτασης είναι απλή και συνήθως τη διδάσκεται θεωρητικά και πρακτικά από το γιατρό της.
Ο γυναικολόγος στην τακτική κάθε χρόνο επίσκεψη της γυναίκας, απαραιτήτως ψηλαφά και εξετάζει τους μαστούς της. Διδάσκει και μαθαίνει τη γυναίκα να εξετάζεται και μόνη της, αφού τη διαβεβαιώσει, πως δεν είναι απαραίτητα κακό, αν βρεί κάτι.
Η μαστογραφία είναι πλέον μια εξέταση ρουτίνας, με χαμηλή, σχεδόν αμελητέα ακτινοβολία. Με τη μαστογραφία μπορούμε να ανιχνεύσουμε δυσπλαστικές καταστάσεις και όγκους του μαστού, από πολύ ενωρίς.
Υπάρχει διχογνωμία για τη συχνότητα με την οποία οι γυναίκες πρέπει να υποβάλλονται σε μαστογραφία. Οι περισσότεροι συνιστούν να γίνεται η πρώτη εξέταση μεταξύ 35 – 40 ετών και μετά τα 40 κάθε 1–2 χρόνια. Αν η γυναίκα ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου, λόγω οικογενειακού ιστορικού από τα 35 της και κάθε χρόνο.
Το υπερηχογράφημα των μαστών, αν και δεν είναι αυτό που λέμε εξέταση ρουτίνας (screening test examin), συμπληρώνει τη μαστογραφία, όσον αφορά την εικόνα κάποιου όγκου, που έχει βρεθεί και διευκρινίζει την εικόνα της μαστογραφίας σε μεγάλους και δυστροφικούς μαστούς.
Μέτρηση οστικής Πυκνότητος (μετά την εμμηνόπαυση)
Το τέλος της εποχής της περιόδου της γυναίκας (εμμηνόπαυση), πολλές φορές συνοδεύεται από ελλάτωση της πυκνότητας των οστών σε οστίτη ιστό. Αποτέλεσμα αυτής της μείωσης της μάζας των οστών είναι η αραίωση της δομής τους, η οστεοπόρωση και τα οστεοπορωτικά, όπως λέγονται κατάγματα.
Ο έλεγχος της οστικής πυκνότητος, γίνεται συνήθως κάθε 1-2 χρόνια, στην περιοχή της οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης (ΟΜ/ΣΣ) ή στην ισχιακή κεφαλή του μηριαίου οστού.
Δύο μέθοδοι μετρήσεων υπάρχουν η μέθοδος διπλής απορρόφησης φωτονίων (DPA) και η μέθοδος διπλής απορρόφηση ακτίνων –x (DEXA).
Με βάση το αποτέλεσμα και τη σύγκρισή του με τις μετρήσεις των νεαρών κοριτσιών (Τ –score) ή τις μετρήσεις σε γυναίκες ίδιας ηλικίας (Ζ –score), κατατάσσουμε τις γυναίκες σε 3 κατηγορίες:
Με Τ –score μέχρι -1 οι εξεταζόμενες είναι φυσιολογικές
Με Τ –score -1 έως -2,5 υπάρχει οστεοπενία
Με Τ –score μικρότερο του -2,5 οι γυναίκες έχουν οστεοπόρωση.
Γιάννης Π. Αργυρός
Μαιευτήρας Γυναικολόγος
