Η κυβέρνηση επέζησε από την «απειλή» της τριπλής κάλπης και πλέον δίνει μάχη με τον χρόνο προκειμένου να ολοκληρώσει το δικό της σενάριο ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Η αξιωματική αντιπολίτευση «πήρε κεφάλι» και στην πραγματικότητα φαίνεται να υιοθετεί τη θεωρία του ώριμου φρούτου. Στον βαθμό που τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών μπορούν να λάβουν χαρακτήρα προσομοίωσης του εθνικού εκλογικού χάρτη, το πολιτικό σύστημα επιχειρεί μία προβολή των δεδομένων για την επόμενη μέρα.
Έχασε και άντεξε
Η κυβέρνηση έλαβε μήνυμα κοινωνικής δυσαρέσκειας, χωρίς όμως να το πληρώσει με πρόωρη προσφυγή στην κάλπη.
ΝΔ και ΠΑΣΟΚ κοιτάζουν την «πλάτη» του ΣΥΡΙΖΑ μέσα από το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, αλλά το άθροισμα των ποσοστών τους ξεπερνά την εκλογική δύναμη της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις εντυπώσεις με την επικράτηση στην περιφέρεια Αττικής, αλλά δεν αντέστρεψε την εικόνα στις υπόλοιπες περιφέρειες πλην των Ιονίων Νήσων. Η αναφορά του Πρωθυπουργού «γνωρίζω τι και πώς πρέπει να αλλάξει και θα προχωρήσω γρήγορα» και η προαναγγελία «διόρθωσης των αδικιών» ερμηνεύονται ως ταυτόσημες ενδεχόμενου ανασχηματισμού της κυβέρνησης και πιθανών πρωτοβουλιών εξισορρόπησης του μείγματος οικονομικής πολιτικής, αντίστοιχα. Οι επικρατέστερες κατευθύνσεις των κυβερνητικών πρωτοβουλιών για τη βελτίωση του κλίματος στην αγορά και την κοινωνία το επόμενο διάστημα θα έλεγε κανείς ότι συμπυκνώνονται στη φράση «όχι άλλα μέτρα, άμεση μείωση φόρων».
Σε αυτό το πλαίσιο, καταρρίπτεται επί του παρόντος το σενάριο των πρόωρων εκλογών, το οποίο ωστόσο θα επανέλθει κατά τα φαινόμενα με την ευκαιρία της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας τον Φεβρουάριο 2015. Πάντως, η κυβέρνηση φέρεται διατεθειμένη να εξαντλήσει τα περιθώρια για εξάντληση της 4ετούς θητείας της, προωθώντας κινήσεις με στόχο τη συναίνεση γύρω από το πρόσωπο του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, οι οποίες ωστόσο αυτήν τη χρονική στιγμή δεν διαφαίνονται ευκρινώς στον ορίζοντα. Σε κάθε περίπτωση, στο διάστημα που θα μεσολαβήσει, η κυβέρνηση αναμένεται να επιδιώξει την ενίσχυση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας της, προσεγγίζοντας στελέχη των «ηττημένων» των εκλογών, ΑΝΕΛ και ΔΗΜΑΡ, όπως και βουλευτές από την ομάδα των ανεξάρτητων. Ήδη άλλωστε ο πρώην υπουργός Ανδρέας Λοβέρδος περιλαμβάνεται στην ονοματολογία ενόψει του αναμενόμενου ανασχηματισμού.
Αυξημένο ενδιαφέρον παρουσιάζει πλέον η παράμετρος της Ελιάς και του ΠΑΣΟΚ, καθώς αν η κυβέρνηση κέρδισε έναν στοίχημα στην κάλπη της Κυριακής αυτό ήταν μάλλον η πολιτική επιβίωση του αδύναμου κρίκου του κυβερνητικού συνασπισμού. Οι εκλογικές επιδόσεις της Ελιάς καταγράφηκαν έως και διπλάσιες από τις προβλέψεις των δημοσκοπήσεων. Οι αντιστάσεις του ΠΑΣΟΚ στη φθορά που απορρέει από τη συμμετοχή στην κυβέρνηση με το έργο της επώδυνης οικονομικής προσαρμογής ενισχύουν τη θέση του κόμματος τόσο στον κυβερνητικό συνασπισμό όσο και στο εγχείρημα ανασυγκρότησης της Κεντροαριστεράς, δεδομένου ιδίως του εκλογικού καταποντισμού της ΔΗΜΑΡ. Σημειωτέον, η εκλογική αυτοπεποίθηση την οποία απέκτησε το ΠΑΣΟΚ, πάντοτε με σημείο αναφοράς τις αρχικές δυσμενείς προβλέψεις, ενδέχεται να λειτουργήσει ως μία άλλη μορφή πίεσης προς τη ΝΔ και το Μέγαρο Μαξίμου.
Κέρδισε και περιμένει
Η αξιωματική αντιπολίτευση δεν ξεπέρασε το «ψυχολογικό» όριο διαφοράς του 5%, αλλά πέτυχε την πρωτιά της αριστεράς για πρώτη φορά στη σύγχρονη Ελλάδα.
Η εκλογική επίδοση του ΣΥΡΙΖΑ, σε ένα πρώτο επίπεδο ανάλυσης, εκ των πραγμάτων θεωρείται επιτυχημένη, καθώς για πρώτη φορά στη σύγχρονη Ελλάδα ένα αριστερό κόμμα καταλαμβάνει την πρώτη θέση, μεταβάλλοντας τα εκλογικά και πολιτικά δεδομένα, τουλάχιστον όπως καταδεικνύει η ομολογουμένως χαλαρή ψήφος των ευρωεκλογών. Ωστόσο, αν αξιολογήσει κανείς το αποτέλεσμα με βάση το σημείο στο οποίο είχε τοποθετήσει τον πήχη η Κουμουνδούρου, προσδίδοντας στην κάλπη χαρακτηριστικά δημοψηφίσματος και προσδοκώντας σε έναν πολιτικό σεισμό τον οποίο θα επέφερε η υπέρβαση του αθροίσματος των εκλογικών ποσοστών της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, διαπιστώνει ότι η νίκη αυτή δεν έχει τη διάσταση ανατροπής και άμεσης επίσπευσης των πολιτικών εξελίξεων. Παρ’ όλη τη φθορά των κυβερνώντων κομμάτων, λόγω της επιβολής των σκληρότερων οικονομικών μέτρων της μεταπολίτευσης, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν διαπνέεται από αέρα αυτοδυναμίας. Πρόκειται για ένα αποτέλεσμα το οποίο αναγκάζει την αξιωματική αντιπολίτευση να βελτιώσει την προγραμματική πειθώ της και να καταστεί πιο ευέλικτη στην αναζήτηση συμμάχων με κυβερνητική προοπτική. Σημαντικό τεστ διαχειριστικής ικανότητας αποτελεί για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης η επερχόμενη θητεία της επιλογής του για την περιφέρεια Αττικής.
Κέρδη και ζημιές μετρά το πολιτικό σύστημα
Στο 41% ανήλθε το ύψος της αποχής από την κάλπη, η οποία «έβγαλε» πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ στους νέους και πρωτιά της ΝΔ στα μεγαλύτερα ηλικιακά στρώματα. Αν το εκλογικό αποτέλεσμα αφορούσε εθνικές εκλογές, δεν θα ήταν δυνατή η αυτοδυναμία, γεγονός που εντείνει το ενδιαφέρον στο επίπεδο των συνεργασιών.
Στις υπόλοιπες τάξεις του πολιτικού συστήματος ξεχωρίζει η (κατώτερη των πιο αισιόδοξων εκτιμήσεων αλλά) θετική πρεμιέρα του Ποταμιού, το οποίο δεν αποτέλεσε τον χείμαρρο που επιθυμούσε, αλλά κατάφερε να αποσπάσει ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό των ψήφων μέσα σε 88 ημέρες παρουσίας, διεκδικώντας ρόλο ρυθμιστή των πολιτικών εξελίξεων και διευρύνοντας τις δυνατότητες συνεργασιών. Η αύξηση των ποσοστών και η ανάληψη του δήμου Πάτρας προκαλούν ικανοποίηση στο ΚΚΕ. Το όριο εισόδου στην ελληνική Βουλή άγγιξε ο ΛΑΟΣ, εξερχόμενος από την αφάνεια της προηγούμενης περιόδου. Μόλις έναν ευρωβουλευτή εξέλεξαν οι ΑΝΕΛ, οι οποίοι κάνουν λογαριασμό για την επόμενη μέρα. Διαψεύστηκαν με θεαματικό τρόπο οι εκτιμήσεις της ΔΗΜΑΡ περί αναντιστοιχίας ανάμεσα στα ευρήματα των δημοσκοπήσεων και την πραγματική απήχηση του κόμματος στην ελληνική κοινωνία. Τελευταία αλλά σημαντικότερη προβάλλει η παράμετρος των υψηλών ποσοστών της Χρυσής Αυγής, κορυφαία στελέχη της οποίας βρίσκονται ενώπιον της δικαιοσύνης. Ακόμη και σκληρά ευρωφοβικά - ακροδεξιά κόμματα σε χώρες όπως η Γαλλία ή η Βρετανία δεν επιθυμούν να έχουν την παραμικρή σχέση με το ελληνικό αυτό παράδοξο φαινόμενο κοινωνικής αποσύνθεσης.
Προσγείωση στην οικονομία
Το εκλογικό αποτέλεσμα διαμορφώνει μία σύνθετη πραγματικότητα για την κυβερνητική συνέχεια σε ευθεία σύνδεση με τις προκλήσεις στην οικονομία. ΝΔ και ΠΑΣΟΚ καλούνται να ισορροπήσουν μεταξύ της εθνικής κοινωνικής απαίτησης να μη ληφθούν περαιτέρω μέτρα με αρνητικό πρόσημο σε επίπεδο εισοδηματικής και φορολογικής πολιτικής αλλά και της ευρωπαϊκής τεχνοκρατικής ανάγκης να διατηρηθεί η ίδια πειθαρχημένη εικόνα στον δημοσιονομικό τομέα, ιδίως ενόψει της επικείμενης διαπραγμάτευσης για το χρέος τον Νοέμβριο.
Διεθνή ΜΜΕ στέκονται στο εκλογικό μήνυμα προς τον Αντώνη Σαμαρά για τροποποίηση της ασκούμενης πολιτικής αλλά και στο γεγονός ότι αυτή τη στιγμή δεν διαφαίνεται προοπτική κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας με επικεφαλής τον Αλέξη Τσίπρα. Παράλληλα, εκφράζουν έντονο προβληματισμό για το ύψος των ποσοστών της Χρυσής Αυγής.
Η πρωτιά της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν αποκλείεται να λειτουργήσει ως διαπραγματευτικό εργαλείο για την κυβέρνηση κατά τη διάρκεια των κρίσιμων διαβουλεύσεων με στόχο τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους, δεδομένου ότι Βερολίνο και Βρυξέλλες δεν βλέπουν με καλό μάτι την προοπτική μιας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, τον οποίο κατατάσσουν στις λαϊκιστικές φωνές που κατά την ίδια γνώμη Ευρωπαίων αξιωματούχων (βλ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε) ανέδειξε η οικονομική κρίση. Από την άλλη πλευρά, η στάση του ΣΥΡΙΖΑ από την ενισχυμένη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, μπροστά σε μία διευθέτηση του ελληνικού χρέους ανάμεσα στην κυβέρνηση και την Ευρωζώνη, θα διαδραματίσει τον δικό της ρόλο στην επίτευξη της όποιας σχετικής συμφωνίας, καθώς αναμένεται να ληφθεί υπόψη η παράμετρος πιθανών ανατροπών στην περίπτωση που η Κουμουνδούρου ανέλθει στη διακυβέρνηση.
Παράγοντες της αγοράς χαρακτηρίζουν αναμενόμενο το εκλογικό αποτέλεσμα, εκτιμούν ότι η οικονομία απολαμβάνει μιας δυναμικής η οποία οφείλει να αξιοποιηθεί, εκφράζουν προσδοκίες για σημαντική αύξηση των εσόδων αλλά και βελτίωση της ψυχολογίας από την πολλά υποσχόμενη τουριστική σεζόν και συγχρόνως στέκονται με προβληματισμό στην ασύμμετρη παράμετρο του πολιτικού ρίσκου το οποίο εγκυμονούν οι πολιτικές εξελίξεις. Έκδηλη είναι άλλωστε η ανησυχία ότι η χώρα ενδέχεται να εισέλθει σε μία μακρά προεκλογική περίοδο η οποία θα «παγώνει» με αρνητικές συνέπειες κάθε κίνηση που ενέχει πολιτικό κόστος.
Σε πρώτη φάση το οικονομικό επιτελείο θα επιδιώξει να αξιοποιήσει τη δυναμική που συνοδεύει την αναβάθμιση της πιστοληπτικής δυνατότητας από τον «αυστηρό» οίκο αξιολόγησης Fitch, την Παρασκευή, κατά μία κλίμακα (από Β- σε Β, με σταθερή προοπτική), με την παράλληλη πρόβλεψη ότι αναμένεται και εφέτος πρωτογενές πλεόνασμα που θα αντιστοιχεί στο 1,4% του ΑΕΠ. Στο τέλος του μήνα συνεδριάζει το δ.σ. του ΔΝΤ ενόψει της εκταμίευσης δανειακής δόσης ύψους 3,5 δισ. ευρώ και στον επόμενο μήνα θα ακολουθήσει η ενδιάμεση αξιολόγηση από την τρόικα πριν από την αποδέσμευση επιπλέον 1 δις σε δύο δόσεις.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ
[email protected]
@VasKostoulas
