Το παρασκήνιο που συνόδευσε τη συνάντηση των Καννών, στο περιθώριο της Συνόδου των G20 το 2011, με αντικείμενο τη διάσωση του ευρώ, αποκαλύπτουν σε σημερινό άρθρο τους οι Financial Times, ενώ κάνουν εκτενείς αναφορές στην υπόθεση της διενέργειας δημοψηφίσματος στην Ελλάδα.
Ειδικότερα, η βρετανική οικονομική εφημερίδα δημοσιεύει το πρώτο μέρος μιας σειράς ρεπορτάζ, που αποκαλύπτουν το παρασκήνιο της προσπάθειας των ηγετών να διασώσουν το ευρώ. Μια προσπάθεια που, σύμφωνα με τους FT, χαρακτηρίστηκε από ιδιαίτερη ένταση, αλλά και κλάματα από τη Γερμανίδα καγκελάριο.
Προς κατάπληξη σχεδόν όλων στην αίθουσα, η Άγκελα Μέρκελ άρχισε να κλαίει. «Αυτό δεν είναι δίκαιο», είπε οργισμένη η Γερμανίδα καγκελάριος με τα μάτια της να βουρκώνουν. «Δεν θα αυτοκτονήσω.» Για όσους ήταν μάρτυρες αυτού του ξεσπάσματος στη μικρή αίθουσα συνεδριάσεων στο γαλλικό παραθαλάσσιο θέρετρο των Καννών, ήταν αρκετά σοκαριστικό να βλέπουν τον πιο ισχυρό ηγέτη της Ευρώπης με το μεγαλύτερο συναισθηματικό έλεγχο να ξεσπά σε δάκρυα.
Οι παρευρισκόμενοι όμως μεταφέρουν ότι η σκηνή ήταν ακόμη πιο αξιοσημείωτη για τους δύο άνδρες που είχαν προκαλέσει την οργή της: ο ένας καθόταν δίπλα της, ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, και ο άλλος στην άλλη άκρη του τραπεζιού, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα. Ήταν το χειρότερο σημείο σε μία «βάναυση» νύχτα γεμάτη αλληλοκατηγορίες, την οποία ένας εκ των παρευρισκόμενων θυμάται ως το ναδίρ στην τριετή κρίση της Ευρωζώνης, αναφέρεται στο δημοσίευμα.
Επίσης, γίνονται εκτενείς αναφορές στην υπόθεση της διενέργειας δημοψηφίσματος στην Ελλάδα καθώς και στα γεγονότα τα οποία οδήγησαν στην πτώση της κυβέρνησης Παπανδρέου.
«Η Ελλάδα κατέρρεε πολιτικά. Η Ιταλία, μία χώρα πολύ μεγάλη για να καταρρεύσει, φαινόταν ότι σε λίγες ημέρες θα έχανε κάθε πρόσβαση στις διεθνείς αγορές. Και η Α. Μέρκελ, όσο κι αν προσπαθούσε ο Ν. Σαρκοζί και ο Μπ. Ομπάμα, δεν πειθόταν να αυξήσει τις γερμανικές εισφορές για το "τείχος προστασίας" της Ευρωζώνης - το "μεγάλο μπαζούκα" που πίστευαν ότι έπρεπε να ενισχυθεί δραστικά για να αποτρέψει τις επιθέσεις των πανικοβλημένων επενδυτών», αναφέρουν χαρακτηριστικά οι FT.
Αντιθέτως, αν και βρισκόταν στη γωνία, η κ. Μέρκελ επέστρεψε την κριτική που δεχόταν στον Νικολά Σαρκοζί και τον Μπαράκ Ομπάμα. Εάν δεν τους άρεσε ο τρόπος με τον οποίο διαχειριζόταν την κατάσταση η κυβέρνησή της, τότε έφταιγαν εκείνοι. Σε κάθε περίπτωση, ήταν ο δικός τους συμμαχικός στρατός που είχε «επιβάλει» το γερμανικό Σύνταγμα στον ηττημένο του πολέμου πριν από έξι δεκαετίες, αναφέρεται στο δημοσίευμα.
«Στο σημείο αυτό ήταν σαφές ότι θα μπορούσε να εκραγεί η Ευρωζώνη», δήλωσε μέλος της γαλλικής αντιπροσωπείας στις Κάννες. «Υπήρχε το συναίσθημα ότι με μετάδοση της κρίσης, σε αυτό το χρονικό σημείο, βρισκόμασταν στα πρόθυρα της έκρηξης.»
Στο δημοσίευμα αναφέρεται πως, τους τελευταίους έξι μήνες, οι FT έκαναν δεκάδες συνεντεύξεις σε ανθρώπους που πήραν μέρος στη λήψη αυτών των αποφάσεων ώστε να πουν όλη την ιστορία για το πώς δημιουργήθηκε αυτή η νέα Ευρωζώνη. Από μεσαίους γραφειοκράτες μέχρι πρωθυπουργούς, όλοι διηγούνται τη συγκλονιστική ιστορία των ατυχημάτων, των λαθών και της φαινομενικά παράτολμης πολιτικής.
«Στο τέλος, όμως, αυτοί οι ίδιοι οι ηγέτες φαίνεται πως επικράτησαν. Το ευρώ σώθηκε. Η Ευρώπη που δημιούργησαν, καλώς ή κακώς, θα είναι το κληροδότημά τους», σημειώνουν οι FT.
Το παρασκήνιο με το δημοψήφισμα
Στο άρθρο γίνεται εκτενέστατη αναφορά στην απόφαση του τότε Πρωθυπουργού της Ελλάδας Γιώργου Παπανδρέου για δημοψήφισμα επί του προγράμματος διάσωσης. Σύμφωνα με τους FT, ο κ. Παπανδρέου εκτιμούσε πως η πίεση του δημοψηφίσματος θα υποχρέωνε πολιτικούς αντιπάλους και αμφισβητίες να πάρουν θέση και να ταχθούν υπέρ της διάσωσης ως μοναδική σανίδα σωτηρίας για τη χώρα.
Η εφημερίδα επισημαίνει ότι ο πρώην Πρωθυπουργός δεν είχε συμβουλευθεί παρά έναν στενό κύκλο συνεργατών, με αποτέλεσμα να προκληθεί έκπληξη από την ανακοίνωσή του ακόμα και στους κόλπους του ΠΑΣΟΚ, συμπεριλαμβανομένου του τότε υπουργού Οικονομικών Ευάγγελου Βενιζέλου.
«Το βράδυ της Κυριακής, κατά την τελευταία μας κατ’ ιδίαν συνάντηση, ο Γ. Παπανδρέου μίλησε μόνο για μία πρόταση περί ψήφου εμπιστοσύνης και καθόλου για δημοψήφισμα», δήλωσε ο κ. Βενιζέλος, προσθέτοντας ότι τις επόμενες ώρες υπέφερε από έντονους πόνους στην κοιλιακή χώρα που τον ανάγκασαν να πάει στο νοσοκομείο. «Σύμφωνα με την ιατρική γνωμάτευση, ήταν αποτέλεσμα του στρες».
«Θυμάμαι πως το πρώτο που σκέφτηκα ήταν: 'Ελπίζω να το έχει πει στη Μέρκελ'» είπε ένας υπουργός. Ο Γ. Παπανδρέου αργότερα ισχυρίστηκε ότι είχε αφήσει υπόνοιες στους υπόλοιπους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάποιοι αναγνωρίζουν αόριστες αναμνήσεις κι άλλοι δεν θυμούνται τίποτα. «Εγώ ποτέ δεν το πήρα στα σοβαρά», δήλωσε ένας εξ αυτών και συμπλήρωσε: «Μου έμοιαζε κάπως απελπισμένο».
Σύμφωνα με τον Ευ. Βενιζέλο, ο Γ. Παπανδρέου στην τελευταία μεταξύ τους συνάντηση είχε αναφερθεί μόνο σε ενδεχόμενο ψήφου εμπιστοσύνης. Ένας άλλος υπουργός τον οποίο επικαλούνται οι FT, σχολιάζει ότι η πρώτη σκέψη του όταν ανακοινώθηκε η πρόθεση για δημοψήφισμα ήταν ότι ήλπιζε ο Πρωθυπουργός «να το έχει πει στη Μέρκελ».
Στο άρθρο αναφέρεται επίσης ότι κάποιοι ευρωπαίοι ηγέτες δεν θυμούνται να είχαν πρότερη ενημέρωση από τον έλληνα Πρωθυπουργό, ενώ άλλοι σημειώνουν πως δεν το εξέλαβαν ως σοβαρό ενδεχόμενο. Πολλές πηγές πάντως θυμούνται τον τότε πρόεδρο της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί «να είναι εξοργισμένος στο άκουσμα της πρόθεσης Παπανδρέου».
Η αρχική σκέψη του Σαρκοζί ήταν να πει στον Γιώργο Παπανδρέου να αποσύρει την πρόθεσή του. Ωστόσο, αναφέρουν οι FT, το συζήτησε με συμβούλους του που του υπενθύμισαν πως «τα δημοψηφίσματα είναι σύμφωνα με την γκvλική παράδοση». Τότε ο Νικολά Σαρκοζί αποφάσισε να αποδεχθεί τη διενέργεια δημοψηφίσματος στην Ελλάδα, με διακύβευμα όμως όχι το μνημόνιο, αλλά την παραμονή της Ελλάδας στην Eυρωζώνη.
Ο Σαρκοζί συνεννοήθηκε τότε με την Άγκελα Μέρκελ. Η καγκελάριος φέρεται πως άκουσε από συνεργάτες της - μεταξύ αυτών ο υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε - ότι ίσως θα ήταν καλύτερα για την Eυρωζώνη αν η Ελλάδα αποχωρούσε. Ακόμα καλύτερα αν αυτό γινόταν οικειοθελώς μέσω ενός δημοψηφίσματος.
Σύμφωνα με τους FT, την ημέρα της συνάντησης με τον Παπανδρέου στις Κάννες, στο περιθώριο της συνόδου του G20, ο Νικολά Σαρκοζί είχε μοιράσει ένα έγγραφο έξι σημείων, το οποίο κατέληγε στην πρόταση για δημοψήφισμα υπέρ ή κατά της παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ. «Η ιδέα ήταν να στριμωχτεί ο Παπανδρέου στη γωνία», ανέφερε χαρακτηριστικά αξιωματούχος που ήταν παρών στη συνάντηση.
Το πνεύμα των έντονων παρατηρήσεων προς τον πρωθυπουργό της Ελλάδας από τον Σαρκοζί ήταν ότι είχε «προδώσει» τους εταίρους του που είχαν στηρίξει την Ελλάδα. Σύμφωνα με τους FT, ο Γ. Παπανδρέου εξεπλάγη από τη σφοδρότητα της επίθεσης Σαρκοζί, με τον Ευ. Βενιζέλο να χαρακτηρίζει «επιθετική» και «όχι ευγενική» τη συμπεριφορά του Γάλλου ηγέτη.
Σημειώνεται επιπλέον ότι ο Γ. Παπανδρέου έδειχνε ορατά κουρασμένος και ότι τη διαπραγμάτευση από ένα σημείο και μετά ανέλαβε ο κ. Βενιζέλος – «που πάντα εποφθαλμιούσε την πρωθυπουργία», όπως σημειώνουν χαρακτηριστικά οι FT – εκμεταλλευόμενος τις αλλαγές στις περιστάσεις, σημάδι της ξαφνικής διαπίστωσης ότι ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας ήταν «εξαντλημένη πολιτική δύναμη».
Το δημοσίευμα αναφέρει πως πριν τη συνάντηση με τον Παπανδρέου, ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζοσέ Μανουέλ Μπαρόζο είχε επικοινωνήσει με τον τότε ηγέτη της αντιπολίτευσης Αντώνη Σαμαρά, γνωρίζοντας πως εκείνος ήθελε να αποφύγει το δημοψήφισμα. Εκεί ο Αντ. Σαμαράς είπε στον Μπαρόζο ότι ήταν πια διατεθειμένος να συμμετάσχει σε κυβέρνηση εθνικής ενότητας με το ΠΑΣΟΚ, «κάτι που απέφευγε επί μήνες ελπίζοντας ότι θα μπορούσε να εξασφαλίσει ο ίδιος την πρωθυπουργία».
Ο Μανουέλ Μπαρόζο δεν είπε στους Σαρκοζί και Μέρκελ για αυτή τη συνομιλία, αλλά ήταν εκείνος που πρότεινε το όνομα του Λουκά Παπαδήμου ως πιθανού ηγέτη μίας τεχνοκρατικής κυβέρνησης. Σύμφωνα με τους FT, το όνομα του Παπαδήμου αναφέρθηκε τότε, στις Κάννες, έναν ολόκληρο μήνα προτού αναλάβει την ηγεσία της ελληνικής κυβέρνησης.
Στο τέλος της δραματικής εκείνης συνάντησης, ο Νικολά Σαρκοζί είπε στον Γιώργο Παπανδρέου να επιστρέψει στην Αθήνα και να «λάβει μία απόφαση». Από την πλευρά του ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο είπε στον Ευ. Βενιζέλο ότι το δημοψήφισμα έπρεπε να «σκοτωθεί». Ο τότε υπουργός Οικονομικών «συμφώνησε άμεσα» όπως αναφέρεται στο άρθρο. Στον δρόμο προς το αεροδρόμιο, προς απορία του Ευ. Βενιζέλου ο Γ. Παπανδρέου του είπε ότι «τα πράγματα δεν είχαν πάει όσο άσχημα φοβόταν».
Με τον Γ. Παπανδρέου στο αεροπλάνο της επιστροφής να κοιμάται, ο κ. Βενιζέλος έδωσε εντολή να συνταχθεί μία δήλωση για να διανεμηθεί με την προσγείωση. Η δήλωση αναφερόταν στην «ιστορική κατάκτηση» της ελληνικής συμμετοχής στην ευρωζώνη και στην ουσία αποκήρυττε το δημοψήφισμα. «Το δημοψήφισμα του κ. Παπανδρέου ήταν νεκρό. Το ίδιο και η πρωθυπουργία του», αναφέρουν οι Financial Times.
