Να προστατεύσει τα δικαιώματα παράτυπων μεταναστών έναντι ενδεχόμενων κρουσμάτων ρατσιστικής βίας επιχειρεί το άρθρο 19 του Κώδικα Μετανάστευσης, το οποίο αποτέλεσε αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης στο εσωτερικό της κυβέρνησης, λόγω τροπολογίας η οποία προέβλεπε την εξαίρεση περιπτώσεων κατά τις οποίες διαπιστώνεται σε προανακριτικό στάδιο ψευδής καταγγελία κακοποίησης.
Το διακύβευμα
Έως σήμερα, στην περίπτωση που ένας μετανάστης δεν διαθέτει έγγραφα νόμιμης παραμονής στη χώρα και προσέρχεται στις ελληνικές αρχές για να καταγγείλει φυσική ή ευρύτερα ρατσιστική βία δεν δικαιούται προστασίας παρά υπόκειται ευθύς αμέσως σε διαδικασία απέλασης. Μοναδική κατηγορία - εξαίρεση αποτελούν οι αλλοδαποί οι οποίοι αποτελούν θύματα trafficking (διεθνικής σωματεμπορίας) και στους οποίους χορηγείται άδεια παραμονής και εργασίας στη χώρα.
Μια σειρά οργανώσεων και φορέων (Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, Συνήγορος του Πολίτη, Δίκτυο Καταγραφής Ρατσιστικής Βίας κ.ά.) διεκδικούσε εδώ και καιρό τη διαμόρφωση παρόμοιου νομοθετικού πλαισίου και ευρύτερα για τους παράτυπους μετανάστες οι οποίοι ενδέχεται να έχουν υποστεί βία. Αυτήν την πρόβλεψη περιλαμβάνει ο νόμος 3386 του 2005 την οποία κωδικοποιεί πλέον το άρθρο 19 του Κώδικα Μετανάστευσης.
Τα θύματα βίας θα πρέπει να μπορούν, χωρίς να αντιμετωπίζουν τον φόβο της απέλασης, να προσέρχονται ελεύθερα στις αρχές και να καταγγέλλουν βάσιμα περιστατικά σε βάρος τους. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι θα εκδίδεται μία αναστολή απέλασης (ή εισαγγελική διάταξη) και καθ’ όλο το χρονικό διάστημα μέχρι την περάτωση της διαδικασίας ο καταγγέλλων θα είναι «παρών» και θα μπορεί να καταθέσει. Έτσι και η πολιτεία θα έχει τη δυνατότητα να δικάζει αντίστοιχα αδικήματα.
Κλειώ Παπαντολέων, ΓΓ Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου Η τροπολογία
Η τροπολογία η οποία προκάλεσε τη διαφωνία (του ΠΑΣΟΚ) μεταξύ των δύο εταίρων και τελικώς οδήγησε στην προσωρινή απόσυρση του άρθρου 19 προέβλεπε ότι διεκπεραιώνεται κανονικά και χωρίς καθυστέρηση η διαδικασία της απέλασης για τις περιπτώσεις παράτυπων μεταναστών οι οποίοι καταγγέλλουν μεν μέλη των σωμάτων ασφαλείας για πράξεις βίας σε βάρος τους, αλλά κατά τη διάρκεια της προανακριτικής εξέτασης διαπιστώνεται ότι ψεύδονται.
Ο προβληματισμός
Σύμφωνα με τις αντιρρήσεις που εκφράζονται απέναντι στην τροπολογία, υπάρχει ο κίνδυνος άτομα τα οποία έχουν υποστεί βία να μην το καταγγείλουν ποτέ, υπό τον φόβο ότι η υπόθεσή τους θα θεωρηθεί με συνοπτικές διαδικασίες ψευδής, τα μέλη των σωμάτων ασφαλείας που ενδεχομένως έχουν παρανομήσει δεν θα δικαστούν και τα ίδια θα απελαθούν πάραυτα διότι δεν διαθέτουν έγγραφα νόμιμης παραμονής στη χώρα.
Από την άλλη πλευρά, διατυπώνεται ο προβληματισμός ότι το άρθρο 19 μπορεί να αποτελέσει μέσο εκμετάλλευσης των συνθηκών από παράτυπους μετανάστες οι οποίοι διεκδικούν τη χορήγηση άδειας παραμονής στη χώρα, υπό την έννοια ότι πιθανώς να στηθούν παραπλανητικοί μηχανισμοί με βάση τη δυνατότητα αναστολής της απέλασης στην περίπτωση καταγγελίας ένστολου για άσκηση βίας.
Υπάρχει ο φόβος να γίνουν νόμος οι εξαιρέσεις. Υπάρχουν βιομηχανίες νομιμοποίησης μεταναστών χωρίς έγγραφα οι οποίες καιροφυλακτούν. Χρειάζονται κάποιες δικλείδες ασφαλείας. Η αλήθεια είναι ότι κατά το στάδιο της προανάκρισης μπορεί να προκύψει μία εσφαλμένη απόφαση. Εκτός και αν προβλεφθεί μία αναβαθμισμένη διαδικασία προανάκρισης, για παράδειγμα με την ενεργό συμμετοχή εισαγγελέα.
Βασίλης Ντούμας, πρόεδρος Σωματείου Ειδικών Φρουρών Το δια ταύτα
Υπό αυτές τις συνθήκες, το άρθρο 19 αποσύρθηκε «για καλύτερη συζήτηση την επόμενη εβδομάδα».
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ
[email protected]
