Εκδηλώσεις για τον οδοιπόρο της σκέψης, τον ιδιόμορφο υπαρξιστή, τον μάχιμο μηδενιστή, τον πανθεϊστή άθεο, τον «Ψηλορείτη» Νίκο Καζαντζάκη, πραγματοποιήθηκαν στις 7/10 στη Σμύρνη, στις 8/10 στην Κωνσταντινούπολη και στις 11/10 στην Αγκυρα, από την Διεθνή Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη (ΔΕΦΝΚ) σε συνεργασία με τις ελληνικές αρχές, διπλωματικές και προξενικές, το Γαλλικό Μορφωτικό Κέντρο Σμύρνης και το Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Αγκυρας.
Στις εκδηλώσεις παραβρέθηκαν, μεταξύ άλλων, εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ο δήμαρχος Σμύρνης, Τούρκοι συγγραφείς, ενώ μεγάλη ήταν η συμμετοχή της ομογένειας.
Οι ομιλητές στάθηκαν σε παραγνωρισμένες πλευρές του έργου του Καζαντζάκη και την επικαιρότητα της σκέψης ενός ακούραστου εργάτη που σπούδασε, μετέφρασε, έγραψε, ταξίδεψε στις περισσότερες φιλοσοφίες, θρησκείες και ρεύματα της εποχής, σε ιδεολογίες αντικρουόμενες, που σε όλη του την ζωή προσπάθησε να ανακαλύψει, να συνθέσει και να αποσυνθέσει την ανθρώπινη μοίρα.
Η αιώνια κραυγή του Καζαντζάκη είναι ασκητική.
«Τριών λογιών είναι οι ψυχές, τριών λογιών οι προσευχές:
- Δοξάρι είμαι στα χέρια σου Κύριε, τέντωσέ με να μη σαπίσω
- Μη με παρατεντώσεις, Κύριε, θα σπάσω
- Παρατέντωσέ με, Κύριε, κι ας σπάσω.» (Αναφορά στον Γκρέκο)
(Απόσπασμα απ' την εισαγωγή του συγγραφέα σελ. 15) «...Κάθε άνθρωπος άξιος να λέγεται γιος του ανθρώπου σηκώνει το σταυρό του κι ανεβαίνει το Γολγοθά του. Πολλοί, οι πιο πολλοί, φτάνουν στο πρώτο, στο δεύτερο σκαλοπάτι, λαχανιάζουν, σωριάζονται στη μέση της πορείας και δε φτάνουν στην κορφή του Γολγοθά -θέλω να πω στην κορφή του χρέους τους- να σταυρωθούν, ν' αναστηθούν, και να σώσουν την ψυχή τους. Λιποψυχούν, φοβούνται να σταυρωθούν, και δεν ξέρουν πως η σταύρωση είναι ο μόνος δρόμος της ανάστασης.
Αλλον δεν έχει. ....»
«- Παππού αγαπημένε, είπα, δώσ' μου μιαν προσταγή.
Χαμογέλασε, απίθωσε το χέρι απάνω στο κεφάλι μου. δεν ήταν χέρι, ήταν πολύχρωμη φωτιά. ως τις ρίζες του μυαλού μου περεχύθηκε η φλόγα.
-Φτάσε όπου μπορείς παιδί μου...
Η φωνή του βαθιά, σκοτεινή, σα νάβγαινε από το βαθύ λαρύγγι της γης.
Εφτασε ως τις ρίζες του μυαλού μου η φωνή του, μα η καρδιά μου δεν τινάχτηκε.
- Παππού, φώναξα τώρα πιο δυνατά, δώσ μου μιαν πιο δύσκολη, πιο κρητικιά προσταγή.
Κι ολομεμιάς, ως να τα πω, μια φλόγα σούριξε ξεσκίζοντας τον αέρα, αφανίστηκε από τα μάτια μου ο αδάμαστος πρόγονος με τις περιπλεγμένες θυμαρόριζες στα μαλλιά του κι απόμεινε στην κορφή του Σινά μια φωνή όρθια, γεμάτη προσταγή, κι ο αέρας έτρεμε:
-Φτάσε όπου δεν μπορείς!...
... πέρα από την ελπίδα και την απελπισία, πέρα από τα παμπάλαια σύνορα, με σπρώχνεις, Παππού. Πού με σπρώχνεις; Κοιτάζω γύρα μου, κοιτάζω μέσα μου. Η αρετή τρελάθηκε, η γεωμετρία τρελάθηκε, η ύλη τρελάθηκε. Πρέπει να 'ρθει πάλι ο Νους ο νομοθέτης, να βάλει καινούρια τάξη, καινούριους νόμους. Πιο πλούσια αρμονία να γίνει ο κόσμος».
