Ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, ο Νέλσον Μαντέλα πέθανε την Πέμπτη. «Ο Νέλσον Μαντέλα, ο πατέρας της δημοκρατίας της Νότιας Αφρικής άφησε απόψε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 95 ετών, μετά από μακρά, άνιση μάχη με το θάνατο» δήλωσε ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Τζέικομπ Ζούμα.
Ο Νέλσον Μαντέλα τα τελευταία χρόνια είχε εισαχθεί πολλές φορές για νοσηλεία λόγω αναπνευστικών προβλημάτων και λοιμώξεων.
«Ο Μαντίμπα (όπως αποκαλούσαν) έφυγε εν ειρήνη στο σπίτι του στο Γιοχάνεσμπουργκ, περιστοιχισμένος από τα μέλη της οικογένειάς του» είπε ο πρόεδρος υπογραμμίζοντας ότι το έθνος έχασε το σημαντικότερο τέκνο του, «ο λαός έχασε τον πατέρα του» είπεφανερά συγκινημένος και ντυμένος στα μαύρα ο Ζούμα.
Ο Μαντέλα διακρινόταν, πέρα από τους πολιτικούς αγώνες του, για την «ταπεινότητα, την ανθρωπιά και τη συμπόνια» που έδειχνε σε όλους.
«Οι σκέψεις και οι προσευχές μας αυτήν την ώρα είναι με την οικογένειά του, στην οποία οφείλουμε ευγνωμοσύνη διότι θυσίασε πολλά για να είναι ελεύθερος ο λαός μας», συνέχισε ο Ζούμα αναφερόμενος ονομαστικά στη σύζυγό του, την Γκράσα Μασέλ, την πρώην σύζυγό του Ουίνι Μαντέλα, τα παιδιά, τα εγγόνια και τα δισέγγονά του.
«Σκεφτόμαστε επίσης τους συντρόφους και τους φίλους του που πολέμησαν μαζί με τον Μαντίμπα, σκεφτόμαστε το λαό που σήμερα θρηνεί τον χαμό του μοναδικού ανθρώπου που πάνω απ' όλους ενσάρκωσε τις ελπίδες του για ειρήνη και συμφιλίωση», τόνισε ο πρόεδρος.
Ο Ζούμα τόνισε ότι ο Μαντέλα θα κηδευτεί δημοσία δαπάνη και ότι οι σημαίες σε όλα τα δημόσια κτίρια θα κυματίζουν μεσίστιες από σήμερα Παρασκευή έως και την τέλεση της κηδείας του.
Η ζωή και το έργο του Μαντέλα
Ο Νέλσον Ρολιλάχια Μαντέλα, ή Μαντίμπα, όπως τον αποκαλούσαν χαϊδευτικά, από το όνομα της φυλής του, γεννήθηκε στις 18 Ιουλίου του 1918 στην Τράνσκεΐ της Νότιας Αφρικής.
Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο του Φορτ Χέιρ και στο Πανεπιστήμιο του Γουιτγουότεσραντ, αλλά δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του. Παράλληλα εργαζόταν ως φύλακας σε χρυσωρυχείο και αργότερα ως μεσίτης στο Γιοχάνεσμπουργκ.
Για 20 χρόνια τέθηκε επικεφαλής στη μεγάλη εκστρατεία κατά της ρατσιστικής πολιτικής της κυβέρνησης της Νότιας Αφρικής.
Το 1944, μαζί με τον Όλιβερ Τάμπο και τον Γουόλτερ Σιζούλου, ίδρυσε τη νεολαία του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου, της οποίας ανέλαβε πρόεδρος το 1950. Με τον Τάμπο ίδρυσε και το πρώτο δικηγορικό γραφείο μαύρων της Νότιας Αφρικής, το 1952.
Τα χρόνια της φυλακής
Φυλακίστηκε για 27 χρόνια από το καθεστώς των λευκών και αποφυλακίστηκε το Φεβρουάριο του 1990, αφού ο πρόεδρος Φρεντερίκ ντε Κλερκ αναγνώρισε το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο και ανέστειλε τις εκτελέσεις.
Η ζωή του Μαντέλα ήταν αφιερωμένη στην ελευθερία και το τίμημα που πλήρωσε ήταν βαρύ.
Το 1956 συνελήφθη με την κατηγορία της προδοσίας αλλά απαλλάχθηκε το 1961, την ίδια χρονιά που ίδρυσε και την οργάνωση "Λόγχη του Έθνους", η οποία επί της ουσίας ήταν το στρατιωτικό σκέλος του ΑΕΚ που είχε κηρυχθεί παράνομο έναν χρόνο νωρίτερα.
Το 1962 συνελήφθη και πάλι και καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια καταναγκαστικά έργα επειδή είχε βγει παράνομα από τη χώρα και επειδή υποκινούσε τους μαύρους εργάτες να απεργήσουν. Ακολουθεί νέα δίκη, το 1963-4 και η καταδίκη του σε ισόβια κάθειρξη, μετά την ανακάλυψη του μυστικού αρχηγείου του ΑΕΚ όπου βρέθηκε το ημερολόγιό του μαζί με διάφορα έγγραφα για τη δράση των αντάρτικων ομάδων.
Από το 1964 ήταν κρατούμενος στο νησί Ρόμπεν, αρχικά σε άθλιες συνθήκες και με ακραίους περιορισμούς στον αριθμό επισκεπτών και την αλληλογραφία του: του επέτρεπαν ένα γράμμα και έναν επισκέπτη ανά έξι μήνες. Σταδιακά οι συνθήκες βελτιώθηκαν και το 1982 μεταφέρθηκε στη φυλακή Πόλσμουρ όπου του επετράπη να συνεχίσει τις σπουδές του και να πάρει τελικώς το πτυχίο Νομικής, το 1989. Την χρονιά εκείνη ο τότε πρόεδρος της χώρας Πίτερ Μπότα πρότεινε να τον απελευθερώσει υπό τον όρο να αποκηρύξει τη βία, κάτι που ο Μαντέλα δεν δέχτηκε.
Η απελευθέρωσή του οδήγησε στη θέσπιση θεμελιακών αλλαγών στο αφρικανικό κράτος, που οδήγησαν στην πτώση του ρατσιστικού του καθεστώτος.
Τα χρόνια που έζησε στη φυλακή και οι αγώνες του μέσα από αυτήν για την κατάργηση του απαρτχάιντ τον κατέστησαν έναν από τους διασημότερους πολιτικούς κρατούμενους της εποχής του και ηγέτη μυθικών διαστάσεων για εκατομμύρια μαύρους Νοτιοαφρικανούς αλλά και για όλους τους καταπιεσμένους λαούς σε όλο τον κόσμο.
Μετά από 27 χρόνια στις φυλακές, στις 11 Φεβρουαρίου 1990, ο Μαντέλα αποφυλακίστηκε, μία εβδομάδα αφότου ο πρόεδρος Φρεντερίκ ντε Κλερκ νομιμοποίησε το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο.
«Καθώς περνούσα επιτέλους αυτές τις πύλες (...) αισθανόμου ότι, έστω και στα 71 μου η ζωή μου ξεκινούσε ξανά. Οι 10.000 ημέρες στη φυλακή είχαν επιτέλους τελειώσει», είχε γράψει ο ίδιος για την ημέρα που αποφυλακίστηκε.
Η πτώση του απαρτχάιντ και ο δρόμος για την προεδρία
Μετά το δημοψήφισμα του 1992 για την κατάργηση του απαρτχάιντ, όπου, αν και συμμετείχαν μόνο οι λευκοί κάτοικοι της Νότιας Αφρικής, εγκρίθηκε με ποσοστό 68,7%, η χώρα οδεύει προς τις πρώτες πολυφυλετικές εκλογές, στις 27 Απριλίου 1994. Η νίκη του Μαντέλα είναι σαρωτική.
Το 1994 ο Μαντέλα έγινε ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής.
Τιμές και αναγνώριση
Ο Μαντέλα τιμήθηκε το 1993 με το Νόμπελ Ειρήνης, από κοινού με τον πρόεδρο ντε Κλερκ, για τις προσπάθειές τους να καταργήσουν το απαρτχάιντ στη Νότια Αφρικής.
Ενόσω ήταν ακόμη κρατούμενος, το 1988, το Ευρωκοινοβούλιο του είχε απονείμει το βραβείο Ζαχάροφ για την ελευθερία του πνεύματος» ενώ το 1992 τιμήθηκε με το τουρκικό βραβείο Κεμάλ Ατατούρκ, αλλά αρχικά αρνήθηκε να το παραλάβει, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία και το δέχτηκε μόνο το 1999.
Το 1998 είχε τιμηθεί από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον με το χρυσό μετάλλιο (την ανώτατη διάκριση) του Κογκρέσου ενώ το 2006 η Διεθνής Αμνηστία τον ανακήρυξε "Πρεσβευτή της Συνείδησης", την υψηλότερη διάκρισή της.
Τον Νοέμβριο του 2009 η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ανακήρυξε την 18η Ιουλίου "Ημέρα του Μαντέλα" και κάλεσε όλους τους ανθρώπους να αφιερώσουν 67 λεπτά από το χρόνο τους για να κάνουν κάτι θετικό για τον πλησίον τους, τιμώντας τα 67 χρόνια που ο Μαντέλα αφιέρωσε στον αγώνα του κατά του ρατσισμού.
Το 1994 είχε αναγορευτεί επίτιμος διδάκτορας της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Έγραψε δύο αυτοβιογραφικά βιβλία, το «Μακρύ δρόμο προς την ελευθερία» και το «Συζητήσεις με τον εαυτό μου» που έγιναν διεθνή μπεστ-σέλερ.
Συλλυπητήρια μηνύματα
Η είδηση του θανάτου του Νέλσον Μαντέλα έκανε αμέσως το γύρο του κόσμου, και ήδη έχουν αρχίσει να τοποθετούνται ηγετικές φυσιογνωμίες από τη διεθνή σκηνή.
Είμαι ένας από τα πολλά εκατομμύρια των ανθρώπων που εμπνεύστηκαν από το Νέλσον Μαντέλα, ήταν η πρώτη δήλωση του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα στην είδηση του θανάτου του Μαντέλα.
REUTERS/SIPHIWE SIBEKO
Αστυνομικοί βρίσκονται έξω από το σπίτι του Νέλσον Μαντέλα.
«Χάσαμε έναν από τους πιο εμπνευσμένους, πιο θαρραλέους και αληθινά καλούς ανθρώπους», είπε και τόνισε πως επρόκειτο για έναν ηγέτη που άφησε στη χώρα του την κληρονομιά της ελευθερίας και της ειρήνης.
«Κατάφερε περισσότερα από ότι θα μπορούσε να κάνει ένας και μόνο άνθρωπος», είπε ο Ομπάμα από τον Λευκό Οίκο και πρόσθεσε«Δεν ανήκει πλέον σε εμάς. Ανήκει στην ιστορία».
«Δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς το παράδειγμα που έθεσε ο Μαντέλα και όσο ζω θα κάνω ό,τι είναι δυνατό προκειμένου να μαθαίνω από αυτόν», είπε. «Σήμερα πήγε σπίτι του αλλά εμάς χάσαμε έναν από τους πιο αξιόλογους ανθρώπους που είχε την τιμή ο κόσμος να γνωρίσει».
Έφυγε ένας γίγαντας της δικαιοσύνης και μια έμπνευση για όλους τους ανθρώπους, ήταν η πρώτη αντίδραση, στην είδηση του θανάτου του Νέλσον Μαντέλα, του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν.
Ο Μπαν Κι Μουν εξέφρασε τα θερμά του συλλυπητήρια στην οικογένεια του Νέλσον Μαντέλα και στο λαό της Νότιας Αφρικής, λέγοντας πως ο Μαντέλα ήταν ένας άνθρωπος τόσο προσγειωμένος που αποτελούσε πρότυπο για τους ανθρώπους ανά τον κόσμο».
«Πολλοί άνθρωποι παγκοσμίως έχουν επηρεαστεί σημαντικά από τον ανιδιοτελή του αγώνα για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ισότητα και την ελευθερία», δήλωσε ο Μπαν Κι Μουν σημειώνοντας ότι άγγιξε τόσες πολλές ζωές σε προσωπικό επίπεδο.
REUTERS/SIPHIWE SIBEKO
Μία γυναίκα κλαίει έξω από το σπίτι του Νέλσον Μαντέλα.
«Ας συνεχίσουμε να αντλούμε έμπνευση καθημερινά από το παράδειγμα του βίου του Νέλσον Μαντέλα, ο οποίος αγωνίστηκε σκληρά για ένα καλύτερο και πιο δίκαιο κόσμο», είπε.
«Παράδειγμα για την ανθρωπότητα» χαρακτήρισε τον Νέλσον Μαντέλα η γερμανίδα καγκελάριος, Άγκελα Μέρκελ, συμπληρώνοντας ότι η κληρονομιά του θα συνεχίσει να εμπνέει την ανθρωπότητα. «Το φωτεινό παράδειγμα του Νέλσον Μαντέλα και η πολιτική του κληρονομιά κατά της βίας σε συνδυασμό με την απόρριψη όλων των μορφών ρατσισμού θα αποτελέσει έμπνευση για τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο για πολλά ακόμα χρόνια», ανέφερε
Μεσίστια θα κυματίζει σήμερα η βρετανική σημαία έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ, όπου βρίσκεται η βρετανική πρωθυπουργική κατοικία με εντολή του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον σε ένδειξη σεβασμού για το θάνατο του Νέλσον Μαντέλα.
«Έσβησε ένα σπουδαίο φως στον κόσμο. Ο Νέλσον Μαντέλα ήταν ένας ήρωας της εποχής μας», δήλωσε ο βρετανός πρωθυπουργός.
Τα συλλυπητήριά του εξέφρασε και ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ. «Το μήνυμα του Μαντέλα δεν θα πεθάνει ποτέ. Θα συνεχίσει να εμπνέει τους ανθρώπους για την ελευθερία και την εμπιστοσύνη σε αυτούς που υπερασπίζονται τα οικουμενικά δικαιώματα», δήλωσε.
