??: Το Δικαστήριο της ΕΣΔΑ κύριε Πρόεδρε, στηρίζεται σε μια διεθνή σύμβαση, η νομιμότητα της χώρας στηρίζεται στο Σύνταγμα, προεχόντως. Οπότε το ζητούμενο είναι να ερμηνευθεί η Συνταγματική Διάταξη προεχόντως και επικουρικώς το διεθνές δίκαιο με την τάξη που του δίνει το ίδιο το 28 του Συντάγματος.
Επικουρικά με όσα έθεσε ο συνάδελφός μου για την δημοσιότητα και επιφυλασσόμενος προφανώς της κακής συνθέσεως, αφού επιφυλάχθηκε ο ίδιος. Έχουμε έναν νόμο που δημοσιεύθηκε τις 24 Δεκεμβρίου ο οποίος απαγορεύει ολοσχερώς τη δημοσιότητα δια τηλεοράσεως, ραδιοφώνου και τη μαγνητοσκόπηση των δικών των ποινικών δικαστηρίων, των δικαστηρίων γενικώς αν δεν κάνω λάθος, όχι μόνο των ποινικών δικαστηρίων, εκτός από μια συγκεκριμένη εξαίρεση που ήδη αναφέρθηκε.
Συμφωνώ ότι πρέπει να κριθεί από άποψη συνταγματικότητας σε σχέση με το 93. 2. Θα ήθελα όμως μια προκαταρκτική παρατήρηση. Ότι όταν ο τυπικός νομοθέτης ψηφίζει έναν νόμο που τον ζητάει και η εκτελεστική εξουσία, θα περίμενε η εκτελεστική εξουσία μέχρι την τυχόν κρίση του ως αντισυνταγματικού από κάποιο δικαστήριο να τον τηρεί αυτόν τον νόμο.
Μ’ αυτόν τον νόμο απαγόρεψε την μαγνητοσκόπηση κι εμείς κοιταζόμαστε με μια κάμερα αυτή τη στιγμή. Δεν κάνει κάποια εξαίρεση αυτός ο νόμος για μαγνητοσκόπηση για δημόσιο συμφέρον ή για υπηρεσιακούς ή για αστυνομικούς λόγους. Δεν υπάρχει καμία τέτοια εξαίρεση. Αυτό είναι το πρώτο που θέλω να πω. Ότι θα έπρεπε, αν μη τι άλλο να τηρούν τους νόμους τους μέχρι να τους κρίνει ένα δικαστήριο.
Πάμε τώρα στο ζήτημα της αντισυνταγματικότητας. Νομίζω ότι εδώ έχουμε μια σαφή διάταξη του ’93 παράγραφος 2, που δεν αφήνει καμιά επιφύλαξη όσον αφορά την πλήρη δημοσιότητα. Και μπαίνει ένα ερώτημα τώρα. Τι είναι η τηλεόραση ή το ραδιόφωνο σε σχέση με τη δημοσιότητα μιας δίκης; Νομίζω ότι δεν αλλάζει τίποτα σ’ αυτό. Είναι η έμμεση δημοσιότητα. Δηλαδή η περαιτέρω δημοσιότητα που βγαίνει έξω από τη δικαστική αίθουσα στον κάθε ενδιαφερόμενο που θέλει να ανοίξει το ραδιόφωνο του ή την τηλεόραση του και να μάθει τι διεμείφθη σε μια δικαστική αίθουσα. Νομίζω ότι σ’ αυτό το πράγμα πρέπει να συμφωνήσουμε.
Το ερώτημα είναι: Το Σύνταγμα απαγορεύει την έμμεση δημοσιότητα; Το 93.2 είναι σαφές, δεν κάνει καμιά διάκριση μεταξύ της έμμεσης ή της άμεσης δημοσιότητας. Λέει, καλώς ή κακώς αυτό είναι το Σύνταγμα, αυτή είναι η διάταξη στην Ελλάδα, εκεί πέρα μιλάει για πλήρη δημοσιότητα χωρίς διακρίσεις και χωρίς να δίνει νομοθετική εξουσιοδότηση στον κοινό νομοθέτη να την περιορίσει.
Εκεί έγκειται και το πρόβλημα της αντισυνταγματικότητας. Ότι το 93.2 του Συντάγματος, δεν έχει νομοθετική εξουσιοδότηση στον κοινό νομοθέτη να βάζει περιορισμό στην έμμεση δημοσιότητα, τη φυσική πλευρά της δημοσιότητας. Η μόνη εξουσιοδότηση, συνταγματική εξουσιοδότηση, είναι προς τον δικαστή του δικαστηρίου για περιοριστικά αναφερόμενες περιπτώσεις.
Χρηστά ήθη, προστασία της οικογενειακής ζωής, εξουσιοδότηση και απαγόρευση της δημοσιότητας λοιπόν έχει μόνο το δικαστήριο επί του Συντάγματος και όχι ο κοινός νομοθέτης. Πώς να το κάνουμε, έτσι είναι. Αυτό είναι το σύστημα, οπότε ο κοινός νομοθέτης δεν είχε καν εξουσιοδότηση να ασχοληθεί με το ζήτημα.
Ένα δεύτερο ζήτημα. Υπέρ ποίου τίθεται η δημοσιότητα; Για τους κατηγορούμενους τίθεται η δημοσιότητα, υπέρ άλλων προσώπων της δίκης, των διαδίκων της δίκης, υπέρ του δικαστηρίου; Δεν είναι αυτό το ζήτημα και εσφαλμένως τίθεται αυτό το κριτήριο που θέτει ο νόμος ως μόνη εξαίρεση, αν συμφωνούν όλοι οι παράγοντες της δίκης και υποβάλλουν αίτημα να εγκρίνει το δικαστήριο την δημοσιότητα της δίκης. Γιατί ακριβώς δεν τίθεται υπέρ των παραγόντων της δίκης το δικαίωμα της δημοσιότητας, η αρχή της δημοσιότητας.
Δεν είναι πρόβλημα του κατηγορούμενου δηλαδή να συμφωνεί ή να διαφωνεί, εκτός από τις δυο περιπτώσεις που τις ορίζει συγκεκριμένα το Σύνταγμα. Το πρόβλημα που τίθεται με τη δημοσιότητα είναι ότι πρόκειται για λειτουργικό στοιχείο της ίδιας της δικαιοσύνης γιατί πρόκειται πρακτικά για την συνταγματική επιταγή για έναν άμεσο δημόσιο έλεγχο των δικαστικών αποφάσεων.
Είναι μια κατάκτηση του πολιτισμού να ξεφύγουμε από τα μυστικοσυμβούλια όπως καθιερώθηκε αυτή ως κατάκτηση μετά την γαλλική επανάσταση. Αυτό το πρόβλημα λύνει η δημοσιότητα. Δεν έχει τη σκοπιά του οφέλους ή της βλάβης των διαδίκων, αλλά από τη σκοπιά της λαϊκής κυριαρχίας, της υποχρέωσης της δικαστικής κρίσης να τίθεται υπό την λαϊκή κυριαρχία. Απ’ αυτή την άποψη αυτό το κριτήριο που θέτει κατά τη γνώμη μου είναι αντισυνταγματικό και δεν τίθεται θέμα συζήτησης εδώ αν συμφωνούν ή διαφωνούν οι διάδικοι.
Αλλά να πάμε και σ’ ένα πιο συγκεκριμένο ζήτημα. Ας κοιτάξουμε λίγο και τη βούληση του νομοθέτη, τι θέλει να κάνει με αυτή τη διάταξη; Ποια είναι η λειτουργία της εικόνας; Κατά τη γνώμη μου δεν υπάρχει τίποτα διαφορετικό στην εικόνα από τον γραπτό λόγο ή από την προφορική διάδοση της άποψης.
Και η εικόνα και ο γραπτός λόγος, ο οποίος ευτυχώς ακόμα δεν απαγορεύτηκε, δηλαδή ο δημοσιογράφος που γράφει και σχολιάζει μια δίκη, αλλά και ο προφορικός λόγος, του κοινού ακροατή δηλαδή που έρχεται εδώ και μετά πάει στη γειτονιά του και διαδίδει τη γνώμη του για το τι είδε, την κρίση του τελικά, ουσιαστικά είναι μια περιγραφή της πραγματικότητας.
Δεν είναι η πραγματικότητα, είναι ένα σχόλιο πάνω στην πραγματικότητα και τελικώς δεν μπορούμε να ερμηνεύσουμε το σχόλιο που μας ταιριάζει εκεί. Αυτή είναι η ουσία. Ότι πρέπει ο καθένας να έχει το δικαίωμα να σχολιάσει αυτή τη δίκη, να την κρίνει κατά τη δικιά του άποψη. Αυτή την λειτουργία επιτελεί και η εικόνα.
Η επιλογή των τριών συγκεκριμένων λεπτών ή των άλλων συγκεκριμένων λεπτών από εδώ, είναι ουσιαστικά το σχόλιο του χειριστή της εικόνας πάνω σ’ αυτό που είναι εδώ, πάνω στην πραγματικότητα δηλαδή. Αλλά αυτό το πράγμα δεν μπορεί να το αποδεχτεί, γιατί άμα το αποδεχόταν αυτό θα ερχόταν σε αντίθεση με το 14 του Συντάγματος. Τελικώς θα περιόριζε την ελευθερία έκφρασης της γνώμης του καθένα. Γιατί γνώμη εκφράζεται με την επιλογή των εικόνων.
Ο νομοθέτης βεβαίως σ’ αυτό το ζήτημα είχε εντελώς διαφορετική γνώμη και νομίζω ότι πρέπει να κριθεί αντισυνταγματική γι’ αυτόν τον λόγο και μόνο. Επιπλέον να λάβουμε υπόψη μας κάτι. Η αρχή της δημοσιότητας εμπεριέχει την κρίση, γιατί είναι δημόσια η δίκη; Απλώς για να έχουμε ανθρώπους πώς να το πω ως «φυτά› εδώ; Για να κριθούμε είναι δημόσια η δίκη. Γι’ αυτό έχει ελεύθερο ακροατήριο. Οπότε δεν μπορούμε να πούμε ότι μας ταιριάζει η κρίση αυτού που ακούει με τα αυτιά του, δεν μας ταιριάζει η κρίση αυτού που βλέπει με τα μάτια του ή αυτού που επιλέγει εικόνες.
Και τελικώς υπάρχει ένα ζήτημα προστατευόμενου έννομου αγαθού σε σχέση με αυτή τη διάταξη που δημοσιεύτηκε παραμονές των Χριστουγέννων. Και γιατί το λέω αυτό; Γιατί η διάταξη είναι ποινική. Απαγγέλλει μια απαγόρευση, την τυποποιεί και επιβάλλει και ποινή σε περίπτωση παράβασης, όντως ποινική διάταξη τελικώς θα πρέπει να κριθεί αυτή η διάταξη.
Το προστατευόμενο έννομο αγαθό είναι μήπως η αποφυγή που προβλήθηκε από τον τύπο της δικανικής πραγματικότητας; Τι σημαίνει; Γιατί αυτό σκέφτηκε. Να μην αποτυπώνεται στρεβλά αυτό που γίνεται εδώ μέσα. Τι σημαίνει στρεβλό; Στρεβλό για μένα είναι η γνώμη που δεν ασπάζομαι, είναι η γνώμη του άλλου. Διαστρέβλωση λέμε, αυτό που ο άλλος επέλεξε να δείξει από αυτό που διαδραματίζεται εδώ. Αλλά αυτό το πράγμα συνάπτεται με την ελευθερία της έκφρασης. Δεν μπορούμε να θέτουμε τέτοια κριτήρια.
Είναι άλλο ένα ζήτημα εκτέλεσης ενός αδικήματος κατά την έκφραση γνώμης, ότι μοντάρεις κάποιες εικόνες με τρόπο εξυβριστικό και εκκωφαντικό, αλλά αυτό αντιμετωπίζεται με τις διατάξεις της εξύβρισης και είναι τελείως διαφορετικό ζήτημα η προληπτική απαγόρευση μη τυχόν εξυβρίσει ή μη τυχόν διαστρεβλώσει με τρόπο εξυβριστικό. Δεν μπορούμε να βάλουμε βεβαίως σ’ αυτό το επίπεδο.
Ι. ΡΑΧΙΩΤΗΣ: (Εκτός μικροφώνου) Δεν είναι νομικό το πρόβλημα. Και δε νομίζω ότι μπορεί να παρεμβαίνει ο νομοθέτης προληπτικά επειδή δεν υπάρχει δεοντολογία με τέτοια κριτήρια δηλαδή, με εμπειρικά κριτήρια. Τα πολιτιστικά προβλήματα, εκτελεστική εξουσία έχει άλλους τρόπους να παρέμβει και να τοποθετηθεί. Και απ’ αυτή την άποψη δηλαδή, δεν βλέπω δικαιολογητική βάση σε αυτή τη ρύθμιση.
Το δεύτερο επιχείρημα του συρμού γύρω απ’ αυτή την διάταξη, είναι ο επηρεασμός της δικαιοσύνης. Ο επηρεασμός των παραγόντων δηλαδή της δίκης από την τηλεοπτική μετάδοση, τελικώς ότι με αυτόν τον τρόπο τελικώς θίγεται δηλαδή η ίδια η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης.
Εγώ αυτό το επιχείρημα το βλέπω λιγάκι ανακόλουθο. Γιατί δεν επηρεαζόμαστε από τη δική μας εικόνα. Δηλαδή το να μεταδοθεί η δική μας εικόνα, η εικόνα του δικαστηρίου ή η εικόνα των δικηγόρων, δεν είναι αυτό που θα μας επηρεάσει.
Αυτό που μας επηρεάζει, είναι η γνώμη των άλλων για την εικόνα μας. Η γνώμη των τρίτων. Αλλά πώς μπορούμε να το κάνουμε; Θα απαγορεύσουμε στους τρίτους να υπάρχει γνώμη; Είναι άλλο το ζήτημα στο να προβληθεί η θέση του τάδε δικηγόρου ή του δικαστηρίου ή του κατηγορουμένου κι άλλο τα σχόλια. Αυτά θα επηρεάσουν, όχι η εικόνα κάθε αυτή.
Και κάτι τελευταίο: Κατά τη γνώμη μου, οι τεχνικοί παράγοντες μιας δίκης έχουν υποχρέωση να λειτουργούν δημόσια. Δεν μπορούν να λειτουργούν με περιορισμένες ώρες δημοσιότητας. Από τη φύση του και το δικαστήριο και η θεσμική παράταξη, δηλαδή οι δικηγόροι των δυο πλευρών, οφείλουν να λειτουργούν δημόσια. Δεν μπορούμε να τους προστατέψουμε από τη δημοσιότητα, ούτε την άμεση ούτε την έμμεση. Δεν ήταν αυτός ο σκοπός του συντακτικού νομοθέτη.
Και θα έλεγα ένα τελευταίο: Αυτή η διάταξη που ψηφίστηκε πρόσφατα, δεν πείθει κανέναν για τις προθέσεις της. Και μόνο από το γεγονός ότι έγινε παραμονές αυτής της δίκης, εντάχθηκε σ’ ένα νομοθέτημα που υπάρχουν κι άλλες ειδικές ρυθμίσεις οι οποίες ευθέως και ευλόγως παραπέμπουν στη συγκεκριμένη δίκη γιατί αυτή είχε μπροστά του ο νομοθέτης ως δίκη όμως δεν τη χαρακτήρισε μέσα σε αυτό το νομοθέτημα σε διάφορες παραγράφους οι οποίες δεν παραπέμπουν καθόλου σε καλές προθέσεις.
Γιατί το λέω αυτό το πράγμα: Γιατί, αφού ο νομοθέτης έχει στο μυαλό του τη συγκεκριμένη δίκη, ας πούμε κι εμείς κάτι γι αυτή τη συγκεκριμένη δίκη. Αυτό που έχω να πω εγώ σε σχέση με τα τηλεοπτικά γι αυτή τη δίκη, είναι ότι το τεκμήριο αθωότητας, έχει προσβληθεί βάναυσα πριν τη δίκη. Δε χρειάζεται να δουν τη δίκη για να προσβληθεί το τεκμήριο της αθωότητας. Όταν αυτοί οι άνθρωποι σύρθηκαν με τον τρόπο που σύρθηκαν σε όλα τα τηλεοπτικά κανάλια επί 8 μήνες, κατασκευάστηκε όλο αυτό το πράγμα, οποιοσδήποτε ήταν προσεκτικός παρατηρητής της τηλεόρασης, αυτό που θα του παρουσιαζόταν ως βαρυσήμαντη πληροφορία, την είχαν ξεχάσει οι ίδιοι που την είπαν.
Αυτό το πράγμα που έγινε, απαγορευόταν και με την παλιά νομοθετική ρύθμιση, μην το ξεχνάμε. Οι εικόνες αυτές που μάθαμε να βλέπουμε επί 8 μήνες αυτούς εδώ τους ανθρώπους να πηγαίνουν από ανακριτικό γραφείο σε ανακριτικό γραφείο και από Εισαγγελέα σε Εισαγγελέα και αυτά έδειχνε η τηλεόραση 8 μήνες, δε χρειαζόταν ο νομοθέτης να ψηφίσει ρύθμιση, την είχε.
Εκείνο που χρειαζόταν ήταν πολιτική βούληση να την εφαρμόσει. Όταν χρειάστηκε να την κάνει, να έχει την πολιτική βούληση και να κρατήσει μακριά τα μέσα ενημέρωσης από τη διαπόμπευση κάποιων κατηγορουμένων, ξέρετε γιατί το έκανε; Μπορεί να κρατήσει τα κανάλια σε απόσταση όταν θέλει να προστατεύσει κάποιον. Εδώ ήθελε να προστατεύσει όμως αυτό που ψήφισε;
Όχι μόνο αυτό, επειδή την ίδια εικόνα την είχαν και τα κρατικά μέσα αυτό το διάστημα, καταλαβαίνετε ότι η πολιτική βούληση ήταν αντίθετη, γι΄ αυτό όταν λέω ότι αυτή η συγκεκριμένη διάταξη δεν πείθει και για τις καλές της προθέσεις, πώς να το κάνουμε. Και ποιο είναι το ζητούμενο κατά τη γνώμη μου, για να μην κρυβόμαστε πίσω απ’ το δάχτυλό μας:
Αυτοί οι άνθρωποι δεν είπαν ποτέ έναν υπερασπιστικό λόγο. Δόθηκαν μου προανακριτικές καταθέσεις όπως δόθηκαν, σας είπαν και με τις δηλώσεις τους τι γνώμη έχει ο καθένας για την προανακριτική του κατάθεση και από τότε, χτίζεται ένα πράγμα στο οποίο δεν συμμετείχαν. Δεν υπήρξε λόγος δηλαδή από την πλευρά τους. Η μόνη δυνατότητα που έχουν να υπερασπίσουν τον εαυτό τους, όπως και κάθε κατηγορούμενος, η δίκη είναι τελικά.
Εδώ θα πουν τη γνώμη τους για την κατηγορία. Αυτό το πράγμα, να διαμεσολαβήσουν, δεν θα έπρεπε να το στερήσουν, γιατί τελικά με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο βγαίνει. Αν κόψουμε την εικόνα – ουσιαστικά τι κάνει, τον διαμεσολαβητή – βγαίνει απ’ τη γνώμη ενός άλλου δηλαδή και λιγότερο βγαίνει από τη γνώμη ενός που χειρίζεται τον γραπτό λόγο. Περισσότερα πράγματα θα βγουν από την εικόνα. Γι’ αυτό κόβεται η εικόνα. Να λέμε τα πράγματα με σαφήνεια.
Από κει και πέρα νομίζω ότι πρέπει να επιτρέψετε -έκκληση υποβάλλω- τη δημόσια προβολή της δίκης από τα δημόσια μέσα. Πώς θα γίνει αυτό το πράγμα; Αυτό είναι τελείως διάφορο ζήτημα, κρίνεται συνταγματικώς, αν θα είναι μία κάμερα, αν θα είναι σταθερή, αν θα είναι ένα μικρόφωνο, αυτό είναι άλλο θέμα.
(Διαλογικές συζητήσεις)
?..: (Εκτός μικροφώνου) ?Είναι δηλαδή η χρήση των σύγχρονων μέσων, ένα δικαίωμα που έχει το κοινωνικό σύνολο. ¶ρα τέθηκε με τον τελευταίο νόμο που ψήφισε η Βουλή των Ελλήνων είναι περιορισμός? αυτά τα δικαιώματα και περιορίζει τη δημοσιότητα της δίκης. Αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ, για να αποφασίσετε αν αυτός ο νόμος είναι αντισυνταγματικός ή όχι.
Αυτός ο νόμος περιλαμβάνει κατά την άποψή μου και μιαν άλλη αντισυνταγματικότητα, ότι περιορίζει τη δικαιοδοτική εξουσία του δικαστηρίου με το να θέτει προϋποθέσεις σύμφωνης γνώμης όλων των διαδίκων. Δηλαδή δεν αφήνει να λειτουργήσει η δικαιοδοτική εξουσία στο δικαστήριο όταν το αποφασίσει. Όλα τα άλλα χρονικά πλαίσια που υπήρχαν, άφηναν την τελευταία αυτή εξουσία να ασκηθεί από το δικαστήριο?. Μπορούσε να αφήσει τη δικαιοδοτική εξουσία του δικαστηρίου και ανεξάρτητα από τη βούληση των φερόντων το δικαστήριο να έχει τη δυνατότητα προς τη σωστή κατεύθυνση ερμηνεύοντας τη συνταγματική διάταξη και τη δικονομική διάταξη, ώστε να κάνουμε μετάδοση ελεύθερη, προς την κατεύθυνση της ποινικής δίκης που σας είπα προηγούμενα.
¶ρα λοιπόν, ο πλήρης περιορισμός και ο περιορισμός και της δικαιοδοτικής δυνατότητας που έχει το δικαστήριο νομίζω είναι στα όρια παράτασης του συνταγματικού κανόνα και της δημοσιότητας αλλά και της διάκρισης που πρέπει να έχουν οι εξουσίες και η κάθε μια να κάνει τη δουλειά της. ¶ρα νομίζω ότι έχει μια βασιμότητα αυτό.
Μια άλλη ρύθμιση που μπορεί να μπει είναι να δούμε αν συναινούν όλα τα μέλη?.Η τοποθέτηση ότι είναι δημόσιο συμφέρον και ότι είναι μια δίκη η οποία θα πρέπει να μεταδοθεί ευρύτερα, αυτό είναι ένα σημαντικό στοιχείο που πλήττεται το εξωτερικό στοιχείο αυτής της δίκης?
Το τρίτο σημείο που θέλω να σας πω είναι ότι πρέπει να δείτε την ιστορικότητα, την πρακτική δηλαδή που έχουμε ακολουθήσει στη χώρα, από πάρα πολλά χρόνια. Δεν έχει υπάρξει στις σημαντικές δίκες, είτε με την έννοια του δημόσιου συμφέροντος, είτε με την έννοια της ανάγκης ευρύτερης πληροφόρησης, πλήρης απαγόρευση. Σε καμία δίκη στην Ελλάδα ως τώρα, δεν έχει γίνει πλήρης απαγόρευση της προηγμένης τεχνολογίας για μετάδοση των δικών. Στο επίπεδο που βρισκόταν η τεχνολογία για τη μετάδοση πληροφοριών, σε κάθε βάση, έγινε η μετάδοση αυτής.
(εκτός μικροφώνου)
Ι. ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Εγώ θυμάμαι δίκες κατηγορουμένων που είχα την τηλεόραση και μετέδιδε κανονικά τη διαδικασία, από το πρωί στις 9 μέχρι τις 3 η ώρα, επί έναν, δυο μήνες. Μετά έπαψε να τη μεταδίδει. Κανείς δεν σκέφτηκε να περιορίσει σε αυτή τη φάση το δικαίωμα της μετάδοσης. Μεταδόθηκε λοιπόν η δίκη, και απ’ ότι θυμάμαι καλά κ. Πρόεδρε, και μια φορά που κάνατε ένα μικρό τμήμα μιας δίκης ενός κατηγορουμένου Παλαιστινίου, σε εκείνη τη φάση, όχι μόνο παύση δεν είχαμε αλλά σε καμία άλλη δίκη δεν είχα δει τόση προσέλευση μέσων ενημέρωσης, τηλεοράσεων κτλ. διότι συνεδέθη με ένα άλλο συμβάν και όλοι οι ξένοι σταθμοί ήθελα να μεταδώσουν τι θα γίνει ή τι δεν θα γίνει και αν υπάρχει στη χώρα ή δεν υπάρχει στη χώρα αυτός ο συγκεκριμένος συλληφθείς κρατούμενος, κατηγορούμενος.
¶ρα λοιπόν, αυτά τα λέω για να σας πω ότι η ιστορικότητα είναι υπέρ της μεταδόσεως. Υπήρξαν και δίκες Αξιωματούχων του κράτους του ελληνικού, των σημαντικότερων Αξιωματούχων του κράτους και επελέγη η πλήρης ενημέρωση. Αυτά τα δεδομένα, νομίζω ότι είμαστε σε μια υπερβολή, να μην κάνουμε ρύθμιση.
Ο πελάτης μου είναι υπέρ της απόλυτης ρύθμισης, αλλά εγώ λέω έστω και μεσαία, με όλα τα μέσα, για να προχωρήσουμε. Εάν δεν υπάρχει αυτή η συναίνεση, προφανώς θα προχωρήσουμε, το Δικαστήριό σας λέμε εμείς, με την κήρυξη της αντισυνταγματικότητας, που σημαίνει ότι μετά θα εφαρμόσετε το 93 του Συντάγματος και το 329 και θα επιλέξετε εσείς τον τρόπο της μετάδοσης.
(Διαλογικές συζητήσεις)
?..: Παρά ταύτα, για λόγους αρχής είμαστε υπέρ της διεύρυνσης της μετάδοσης της δίκης αυτής και της αξιολόγησής της ελεύθερα από τον μηχανισμό του «κήπου› και ευρύτερα από τη γειτονία και την πολιτεία.
Ι.ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ: Κύριοι δικασταί, μετά τα όσα ελέχθησαν, αντιλαμβάνεσθε ότι η κλεψύδρα περιορίζεται αισθητά. Θα ήθελα να κάνω τις εξής επισημάνσεις: Αφ’ ης ετέθη θέμα διεξαγωγής της δίκης και εξηγγέλθη η ημερομηνία ενάρξεώς της, άρχισε ένας διάλογος ευρύτατος ο οποίος έφτασε εις το σημείο να αναδυθεί το ορθόν και πρακτέον επί του θέματος μεταδόσεως της δίκης και της εξασφαλίσεως της δημοσιότητας.
Ακούστηκαν πλήθος απόψεων, ελέχθησαν οι πλέον ακραίες θέσεις και τοποθετήσεις. Εφθάσαμε εις το σημείο, επιτρέψτε μου, ακόμα και η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελών να εκφέρει άποψη περί του τι έπρεπε να γίνει εν σχέση με τη δημοσιότητα της δίκης. Και το παράδοξον της υποθέσεως είναι ότι κανείς απολύτως εξ ημών δεν εφρόντισε να υπομνήσει και να λάβει υπόψιν του αν επί του θέματος υπάρχουν διατάξεις, τι επιβάλλουν να γίνει και αν έπρεπε να υπάρξει νομοθετική παρέμβαση ή αν διετυπώθη τελικώς διά του νόμου 3090 την παραμονή των Χριστουγέννων του 2002.
Οφείλω να υπομνήσω εις το Δικαστήριό σας τις κείμενες επί του θέματος διατάξεις, που είναι αφ’ ενός μεν το άρθρο 93 παρ. 2 του Συντάγματος που ορίζει κατά τρόπον ρητόν και απέριττον, ότι οι συνεδριάσεις κάθε δικαστηρίου είναι δημόσιες.
Περαιτέρω εξειδίκευση του περιεχομένου αυτής της συνταγματικής διατάξεως, δίδεται με το άρθρον 329 του ΚΠΔ το οποίο ας το θυμηθούμε, διότι το περιεχόμενό του, νομίζω, ότι αποδίδει πλήρως την έννοια της δημοσιότητος την οποία έχει βάλει το άρθρο 93 παρ. 2 του Συντάγματος όταν λέει ότι «η συζήτηση στο ακροατήριο καθώς και η απαγγελία της αποφάσεως γίνονται δημόσια σε όλα τα ποινικά δικαστήρια και επιτρέπεται στον καθέναν να παρακολουθεί ανεμπόδιστα τις συνεδριάσεις›.
Παράγραφος 2: «αν πρόκειται για αλήθειες που είναι πιθανό να προσελκύσουν μεγαλύτερο αριθμό ακροατών από τον συνηθισμένο, οι οποίοι μπορεί να εμποδίσουν την ομαλή διεξαγωγή της διαδικασίας, ο Πρόεδρος του δικαστηρίου σε συνεννόηση με τον Εισαγγελέα, ορίζουν τον αριθμό των ακροατών, οπότε επιτρέπεται χωρίς διάκριση στον καθέναν, ωσότου συμπληρωθεί αυτός ο αριθμός›.
Επιτρέψτε μου να κάνω και μία άλλη παρατήρηση: Έχουμε και τη θεμελιώδη διάταξη του άρθρου 26 του Συντάγματος, το οποίο καθορίζει τις δικαιοδοσίες και τις αρμοδιότητες των λειτουργιών της πολιτείας, της νομοθετικής, της εκτελεστικής και της δικαστικής περί της οποίας ορίζει « η δικαστική λειτουργία ασκείται από τα δικαστήρια, οι αποφάσεις τους εκτελούνται στο όνομα του ελληνικού λαού›.
Ελέχθη προηγουμένως ότι εφόσον η λειτουργία σας ασκείται στο όνομα του ελληνικού λαού και διά λογαριασμόν του, κατ’ ανάγκην εντολέας σας είναι ο ελληνικός λαός, είναι η κοινή γνώμη, η οποία δικαιούται, εφόσον έχουμε την επιβεβλημένη από το Σύνταγμα δημοσιότητα της δίκης, η κοινή γνώμη δικαιούται να παρακολουθεί και να έχει πλήρη ενημέρωση επί των τεκταινομένων σε κάθε αίθουσα του ποινικού δικαστηρίου.
Και όσα ακούσατε από την τελευταία επισήμανση του συναδέλφου σε σχέση με την περιβόητη κοινωνία της πληροφορίας, ο συνταγματικός νομοθέτης επέβαλε με το ¶ρθρο 5 παρ. 5α με την νέα γραπτή διάταξη, την ελεύθερη πρόσβαση της κοινής γνώμης εις την κοινωνία της πληροφορίας.
Θα ήθελα κύριε Δικασταί να σας αναγνώσω ένα κείμενο, το οποίο έχω την αίσθηση, ότι αποδίδει μετά πληρότητος και σαφηνείας την έννοια αυτών των κειμένων διατάξεων. Έχει γραφεί ότι η δημοσιότητα συνιστά λειτουργικό στοιχείο της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, δοθέντος ότι αποτελεί το κύριο μέσο για τον έλεγχο του τρόπου απονομής της από τον λαό, αφού όπως και οι λοιπές συντεταγμένες λειτουργίες του, κάτι που πηγάζει από το λαό και υπάρχει υπέρ αυτού, το ¶ρθρο 1 παρ. 3 του Συντάγματος και θεμέλιο του πολιτεύματός μας είναι η λαϊκή κυριαρχία, ¶ρθρο 1 παρ. 2 του Συντάγματος.
Λέγει το κείμενο που σας διαβάζω και επιτρέψτε μου να το καταθέσω στο τέλος τι είναι αυτό το κείμενο: «Στον όρο «δημοσιότητα› του ¶ρθρου 93 παρ. 2 του Συντάγματος, υπάγονται και τα Μέσα Μαζικής Ενημερώσεως, η λειτουργία των οποίων ισοδυναμεί με την άμεση δημοσιότητα, που παρέχει η παρουσία του κοινού στην επ’ ακροατηρίω διαδικασία.
Αυτό προκύπτει ευθέως, τόσο από την κοινωνιολογική ερμηνευτική προσέγγιση του κειμένου του Συντάγματος, αφού μια τέτοια ερμηνευτική προσέγγιση διευρύνει στην ουσία την λαϊκή κυριαρχία, όσο και από το περιεχόμενο που έχει πλέον ο όρος «δημοσιότητα›, στην καθημερινή γλωσσική αντίληψη αυτής της λέξεως.
Αυτή η νομική θεμελίωση της προσεγγίσεως του ζητήματος της δημοσιότητος των δικών, δεν μπορεί να ανατραπεί με την επίκληση ουσιαστικών επιχειρημάτων, περί δήθεν καταχρηστικής ασκήσεως του δικαιώματος τηλεοπτικής ή ραδιοφωνικής καλύψεως, αφού τότε ο διευθύνων την διαδικασία Πρόεδρος του Δικαστηρίου, έχει την δικαιοδοτική δυνατότητα να επαναφέρει τους παρεκτρεπόμενους στην τάξη, όπως ακριβώς συμβαίνει και στις περιπτώσεις παρεκτροπών του ακροατηρίου σε βάρος της ομαλής λειτουργικής τους διαδικασίας.
Το ενδεχόμενο καταχρήσεως της δημοσιότητος, δεν είναι ικανό να οδηγήσει στον αποκλεισμό της, αλλά μόνο στην καταστολή εκείνου που παρεκτρέπεται κατά περίπτωση›. Τα λέγω αυτά, διότι ηκούσθησαν τελευταίως εξ επισήμων χειλέων αφορισμοί, περί τηλεοπτικού βανδαλισμού, περί τηλεοπτικού σώου και άλλων ηχηρών παρομοίων, λέξεις οι οποίες νομίζω ότι αποτελούν ανεπίτρεπτη προσβολή της λειτουργίας των Μέσων Ενημέρωσης στη κοινωνία της πληροφορίας.
Συνεχίζει το κείμενο που σας διαβάζω: «Περαιτέρω και η σκηνοθετική παρέμβαση κατά την κάλυψη της διαδικασίας από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, είναι συνταγματικά ανεκτή. Στο βαθμό που είναι ανεκτή η εν γένει δημοσιογραφική κάλυψη μέσω του δικαστικού ρεπορτάζ, η δε αξιοπρέπεια του κατηγορουμένου δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι κινδυνεύει εξαιτίας της ευρείας καλύψεως, περισσότερο απ’ όσο κινδυνεύει με την υποτιμητική ή περιφρονητική μεταχείρισή του, από τους παράγοντες ή το ακροατήριο της δίκης.
¶λλωστε το δικαστήριο πάντοτε, έχει την δυνατότητα να επιτρέψει την παρουσία στην αίθουσα των τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών μέσων, με τους περιορισμούς που κατά περίπτωση ενδείκνυται για την προστασία του κατηγορουμένου, λόγου χάρη τοποθέτηση των μηχανών λήψεως στο βάθος ή στα πλάγια της αίθουσας συνεδριάσεως κλπ.
Από τα ανωτέρω εκτιθέμενα προκύπτει, ότι τόσον η προϊσχύσασα διάταξη του ¶ρθρου 35 παρ. 4 του Νόμου 2172/93, όσο και η αντικαταστήσασα ταύτην διάταξις του ¶ρθρου 8 του πρόσφατου Νόμου 3050/2002, είναι αντισυνταγματική και συνεπώς ανίσχυρη κατά το ¶ρθρο 93 παρ. 4 του Συντάγματος. Τούτο δε διότι σε αντίθεση με τα επιτασσόμενα από το ¶ρθρο 93 παρ. 2 και παρά την νομοθετική πρόβλεψη που ακολουθείται από το ¶ρθρο 329 του Κ.Π.Δ., η οποία ευθυγραμμίζεται απολύτως με την συνταγματική επιταγή, εξαρτά την μαγνητοφώνηση ή βιντεοσκόπηση της δίκης και την τηλεοπτική ή ραδιοφωνική μετάδοσή της από την συναίνεση του Εισαγγελέως και των διαδίκων και από την κρίση του Δικαστηρίου, ότι συντρέχει ουσιώδες δημόσιο συμφέρον, προϋποθέσεις τις οποίες ούτε μνημονεύει, ούτε απλώς υπαινίσσεται το Σύνταγμα›.
Αυτά γράφονται σε πρόσφατη απόφαση την υπ’ αριθμόν 427/1999 του Πενταμελούς Ναυτοδικείου Πειραιώς. Αποτελεί μια ευχάριστη έκπληξη στην Ποινική Δικαιοσύνη τόμος 6 του 2001 σελίδα 603. Αυτά εδέχθη το Πενταμελές Ναυτοδικείο Πειραιώς, ένα στρατιωτικό δικαστήριο βεβαίως, το οποίο είχε μια τόσο –επιτρέψτε μου την φράση – δημοκρατική ευαισθησία περί την ερμηνεία και την εφαρμογή των θεμελιωδών αυτών διατάξεων του Συντάγματος, που πράγματι καταργήθηκαν. Αλλά δεν είναι μόνο η νομολογιακή αυτή θεώρηση του θέματος.
Θα ήθελα πάρα πολύ να υπομνήσω εις το Δικαστήριόν σας, την διατριβή του διαπρεπούς καθηγητού μας του κ. Μανωλεδάκη, ο οποίος στην έκδοσή του σε ότι αφορά την παρουσία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης κατά την διεξαγωγή των δικών γενικώς, είναι σαφής και κατηγορηματικός. Και επιτρέψτε μου κύριε Πρόεδρε εν τέλει να σημειώσω και τούτο. Το Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, πάντοτε δέχεται την τηλεοπτική αναπαράσταση των ενώπιόν του διεξαγομένων δικών και ποτέ δεν διανοήθηκε να απαγορεύσει την τηλεοπτική της μετάδοση.
Δεν θα είναι δυνατόν πλέον να μείνουμε υπό το καθεστώς της απαγορεύσεως των ραδιοτηλεοπτικών μέσων περί την μετάδοση της δίκης και επαναλαμβάνω τα όσα λυπηρά ελέχθησαν περί τηλεοπτικού κανιβαλισμού ή περί τηλεοπτικού σώου, δεν έχουν καμία θέση εις την ερμηνεία του Συντάγματος, διότι όπως πολύ σωστά τονίζει και το Ναυτοδικείο, οποιαδήποτε απόπειρα καταχρήσεως αυτής της ελευθερίας, εναπόκειται εις την εύφρονα κρίσιν του διευθύνοντος την δίκη, να τα βάλει εις την θέση τους, για να εξασφαλιστεί και η ευκοσμία και η ευταξία και η ευπρέπεια εις την διεξαγωγή της δίκης. Σας ευχαριστώ.
?.. : Είπατε την λέξη «επιτρέπει την αναπαράσταση›. Δηλαδή τι εννοείτε; Εκείνη την ώρα επιτρέπει την αναπαράσταση της διεξαγωγής το δικαστήριο;
Ι.ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ: Αναμετάδοση της δίκης, με συγχωρείτε εάν έκανα λάθος.
?..: Κύριε Πρόεδρε, με συγχωρείτε, προκύπτει ένα πολύ σοβαρό νομικό θέμα, που αφορά την ερμηνεία του ¶ρθρου 93 παρ. 2 του Συντάγματος. Αυτό το θέμα είναι πολύ σημαντικό για την ομαλή διεξαγωγή και την πορεία της παρούσας δίκης??γιατί θεωρώ ότι στην παρούσα δίκη επιβάλλεται η τηλεοπτική κάλυψις της δίκης και συνεπώς πρέπει το ¶ρθρο 8 του Νόμου 2090/2002 να εγκλιματιστεί σύμφωνα με ... Νομίζω ότι και η μέχρι στιγμής διεξαγωγή της δίκης επιβάλει μια συγκεκριμένη δημοσιότητα, η οποία καθιστά απαραίτητη την τηλεοπτική κάλυψη της δίκης.
Και τι εννοώ. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε μέσα στις φυλακές, είναι μια δικαστική αίθουσα βεβαίως αλλά μέσα στις φυλακές Κορυδαλλού, δεν είμαστε στο δικαστικό μέγαρο του Εφετείου Αθηνών. Εδώ πέρα, υπάρχει μια κρίση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στην απόφαση ? από 14 Νοεμβρίου του 2000, όπου μεταξύ άλλων διαβάζω την παράγραφο 31, υπόθεση αφορούσα ακριβώς διεξαγωγή ποινικής δίκης μέσα στις φυλακές με κρατούμενο ο οποίος εκρατείτο σ’ αυτές τις φυλακές.
Βέβαια οφείλω να ομολογήσω σε μικρότερη αίθουσα από την παρούσα. Θέλω όμως να επισημάνω την συγκεκριμένη σκέψη που διατυπώνει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο όπως είπα στην παράγραφο 31, ότι όταν η δίκη γίνεται στις φυλακές, πρέπει να υιοθετούνται επαρκή αντισταθμιστικά μέτρα, για να εξισορροπηθεί το γεγονός ότι η δίκη δεν διεξάγεται σε δικαστήριο και δεν υπάρχει η κανονική δημοσιότητα. Αυτό είναι το ένα επιμέρους σκέλος, το οποίο όμως νομίζω ότι πρέπει να συνεκτιμήσετε.
Πηγαίνω τώρα στο κύριο αντικείμενο του προβληματισμού μου, που αφορά την φύση της παρούσας υπόθεσης. Δεν είναι μια απλή υπόθεση, ας μου επιτραπεί και εμένα με την σειρά μου να διαβάσω ένα παράθεμα, ξεκινώ το παράθεμα. «Το φαινόμενο της τρομοκρατίας, με τη διάσταση πληθώρων σοβαροτάτων εγκληματικών πράξεων, όπως ανθρωποκτονίες, απόπειρες ανθρωποκτονιών, ληστείες, εκρήξεις κλπ, έχει αρκετές δεκαετίες διαταράξει την κοινωνική γαλήνη και την οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας μας. Το θέμα έτυχε ευρύτατης δημοσιότητας στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο και γενικώς στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης η δημοσίευση εικασιών και πληροφοριών.
Τελευταίως, η όλη υπόθεση της τρομοκρατίας, εξαιτίας των ? ερευνών και των ασκηθεισών ποινικών διώξεων, σε συνδυασμό με τα συνεχιζόμενα δημοσιεύματα και τις ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, έλαβε νέες μεγάλες διαστάσεις και έχει προκαλέσει ιδιαίτερη αίσθηση›. Σημειώστε εδώ, ότι το κείμενο που διαβάζω, θα σας πω αμέσως περί τίνος πρόκειται, αναφέρεται στην αρχή της παρούσας υπόθεσης. Συνεχίζω την ακριβή παράθεση από το κείμενο που επικαλούμαι. «Η κοινή γνώμη συνταράσσεται πλέον από το μεγάλο θόρυβο εκ των διεξαγομένων ερευνών, επί της σωρείας των σοβαροτάτων αξιοποίνων πράξεων και των φημολογουμένων εμπλοκών διαφόρων προσώπων σε αυτές. Πράγμα που προσδίδει στην υπόθεση -στην παρούσα υπόθεση εννοείται- ιδιαίτερες διαστάσεις –λέει κατά λέξη το κείμενο που επικαλούμαι- ώστε να διαφεύγει αυτή από τα συνήθη πλαίσια›.
Τέλος του παραθέματος. Αυτό ήταν ένα παράθεμα από μια δικαστική κρίση. Μάλιστα της Ολομέλειας των Εφετών Αθηνών. Πρόκειται για την απόφαση Συμβουλίων της Ολομέλειας την υπ’ αριθμόν 4/2002, με την οποία η παρούσα υπόθεση ανετέθη στον Εφέτη Ανακριτή. ¶ρα από κατά τεκμήριο πλέον από έγκυρα δικαστικά χείλη έχουμε μια κρίση ότι η παρούσα υπόθεση, είναι μια πάρα πολύ σημαντική υπόθεση, η οποία έχει μια ιδιαίτερη διάσταση, η οποία ξεφεύγει από τα συνηθισμένα πλαίσια και έχει προκαλέσει ιδιαίτερη αίσθηση.
Αυτό λοιπόν είναι ένα επιχείρημα, βάση του οποίου θα πρέπει να δοθεί μια διευρυμένη έννοια της δημοσιότητας στην παρούσα δίκη. Προχωρώ παραπέρα. ¶ποψη των κατηγορουμένων εξ όσων γνωρίζω, είναι ότι, οι κατηγορίες που τους αποδίδονται, αφορούν πολιτικά εγκλήματα. Και νομίζω ότι δεν πέφτω έξω αν πω, ότι ακόμα και αυτοί που αρνούνται αυτή την τοποθέτηση, δεν αμφισβητούν ότι οι πράξεις οι οποίες αποδίδονται στο κατηγορητήριο, αν έχουν βεβαίως τελεσθεί από αυτούς, εμφορούνται από πολιτικά κίνητρα.
Εδώ θέλω να επισημάνω μια πολύ ενδιαφέρουσα και κρίσιμη για την περίπτωση, κρίση του αείμνηστου δυστυχώς καθηγητή μου του Χρήστου Μπάκα, ο οποίος έχει δημοσιεύσει το 1986 στον δεύτερο τιμητικό τόμο?ένα πολύ σημαντικό άρθρο για την έννοια της δημοσιότητας σήμερα. Εκεί, στο τέλος των αναπτύξεών του ο αείμνηστος καθηγητής μου, επισημαίνει, ότι εντελώς διαφορετικά τίθεται το θέμα της δημοσιότητας, όταν πρόκειται για πολιτικό έγκλημα και συμπληρώνω εγώ, ή όταν πρόκειται για κάποια εγκλήματα που έχουν πολιτικές διαστάσεις και πολιτικές προεκτάσεις. Νομίζω ότι το τελευταίο δεν αμφισβητείται από κανέναν.
Σε αυτή την ειδική περίπτωση λοιπόν λέει ο καθηγητής Μπάκας, ότι η δημοσιότητα έχει άλλη διάσταση και εκεί θα πρέπει να αντιμετωπιστεί διαφορετικά και με μια πολύ πιο διευρυμένη θεώρηση, ακριβώς επειδή οι ίδιοι οι κατηγορούμενοι ζητούν μια διευρυμένη προσέγγισή της.
Θα διαβάσω ένα ακόμα τελευταίο παράθεμα από ένα έγγραφο. Ξεκινώ την παράθεση, για να προσπαθήσω να βρω κάποια κριτήρια βάσει των οποίων θα αντιμετωπιστεί το ζήτημα της διεύρυνσης ή μη της δημοσιότητος. Το παράθεμα αρχίζει ως εξής: «Η δημοσιότητα αποτελεί εγγύηση ορθής απονομής της δικαιοσύνης, καθώς με αυτήν συντελείται ο έλεγχος των δικών και από το λαό, εμπεδώνεται το αίσθημα εμπιστοσύνης των πολιτών προς τη δικαιοσύνη και ενισχύεται το αίσθημα ευθύνης των λειτουργών. Οι αξίες αυτές υπηρετούνται και από την μετάδοση των δικών από τα Μ.Μ.Ε. η οποία επιπρόσθετα συντελεί στην πληροφόρηση των πολιτών. Η αναγκαιότητα διαφύλαξης και προστασίας της προσωπικότητας των διαδίκων επιβάλει σταθμίσεις, οι οποίες όμως δεν ικανοποιούνται με τον άκαμπτο και απόλυτο αποκλεισμό των Μ.Μ.Ε.
Θα πρέπει δε να ληφθεί υπόψη, ότι συχνά η δημοσιότητα αυτή αποτελεί επιθυμία των δικαζομένων›. Τέλος του παραθέματος. Πρόκειται για το σχετικό χωρίο από την εισηγητική έκθεση του νόμου, όχι βεβαίως του τελευταίου νόμου, του προηγούμενου νόμου, του 2172/1993, βάση του οποίου είχε επιτραπεί η τηλεοπτική κάλυψη των δικών.
Νομίζω ότι αυτές οι σκέψεις που περιέχονται στην εισηγητική έκθεση των τότε, αλλά και των τώρα κυβερνώντων, έχουν μια ιδιαίτερη βαρύτητα, την οποία μπορείτε να συνεκτιμήσετε.
Αλλά ας έρθω όμως λιγάκι και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, διότι νομίζω ότι μοιράζομαι με τον αξιότιμο κ. Πρόεδρο, ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα νομολογιακά δεδομένα, αυτού του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Εδώ μπορούμε να πούμε ίσως 2 ή 3 πράγματα. Το πρώτο είναι ότι υπάρχει το ¶ρθρο 6 παρ. 1 φυσικά σχετικά με την περίφημη δίκαιη δίκη, στο οποίο περιέρχονται είναι αλήθεια, κάποιοι περιορισμοί, οι οποίοι ενδεχομένως να θεωρηθεί ότι μπορούν να αφορούν τη δημοσιότητα και ειδικότερα την τηλεοπτική κάλυψη της δίκης.
Εδώ σπεύδω να επισημάνω, ότι δεν γεννάται θέμα εφαρμογής στην Ελλάδα αυτών των περιορισμών, ακόμα και αν υποθέσει κανείς ότι αφορούν την δημοσιότητα για ποιο λόγο; Υπάρχει το ¶ρθρο 53 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης που λέει, διαβάζω την δυστυχώς σε καθαρεύουσα διατύπωση της ελληνικής μετάφρασης, «ουδεμία των διατάξεων της παρούσης συμβάσεως, δύναται να ερμηνευθεί ως περιορίζουσα ή αναιρούσα τα δικαιώματα του ανθρώπου και θεμελιώδης ελευθερίας, τα οποία τυχόν αναγνωρίζονται συμφώνως προς τους νόμους, οιουδήποτε των συμβαλλομένων μερών.›
¶ρα αποτελεί επιταγή του ίδιου του κειμένου της ΕΣΔΑ, να αγνοηθούν οι περιορισμοί που η ΕΣΔΑ θέτει, όταν υπάρχει μια επιμέρους εθνική ρύθμιση εν προκειμένω συνταγματική, είναι το ¶ρθρο 93, στην οποία δεν υπάρχουν τέτοιου είδους περιορισμοί.
Βέβαια μπορούμε να συγκρατήσουμε την κατάληξη του ¶ρθρου 6 παράγραφος 1 της ΕΣΔΑ, το οποίο λέει, ότι όλα αυτά θα αξιολογηθούν αν τυχόν προκύψει ότι η δημοσιότης θα ηδύνατο να παραβλάπτει τα συμφέροντα της δικαιοσύνης. Αυτή η σκέψη ότι είναι καθοριστικά τα συμφέροντα της δικαιοσύνης, νομίζω ότι έχει νομικό ενδιαφέρον. Δεν μας ενδιαφέρει τόσο το δημόσιο συμφέρον που λέει το ¶ρθρο 8 του Νόμου 30, αλλά πολύ περισσότερο το συμφέρον της δικαιοσύνης που λέει το ¶ρθρο 6 της ΕΣΔΑ ή αν θέλετε και το αν η δίκη συνδέεται με την δημόσια ζωή, για να επικαλεστώ την διατύπωση του καταργηθέντος το Δεκέμβριο του 2002 σχετικού νόμου στην Ελλάδα.
Όμως υπάρχει και μια απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που νομίζω ότι ενδιαφέρει ακόμα πιο πολύ το θέμα που συζητάμε. Γιατί ένας εύλογος προβληματισμός, νομίζω ότι είναι και ο εξής: Αν τυχόν μπει η τηλεόραση με οποιαδήποτε μορφή μέσα στο δικαστήριο, μήπως θα εμποδιστεί το έργο των αξιότιμων κυρίων δικαστών; Μήπως θα υπάρξουν κάποιες παρεμβάσεις και θα εμποδιστεί η απρόσκοπτη διεξαγωγή της δίκης και ιδίως η εκ μέρους τους αντιμετώπιση της υπόθεσης; Νομίζω ότι βάσει της κρίσης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου δεν γεννάται τέτοιο θέμα. Υπάρχει μια πρόσφατη απόφαση του Νοεμβρίου αν θυμάμαι καλά ή Δεκεμβρίου του 2002, στην υπόθεση Μπ. Κράξι κατά Ιταλίας, είναι ο γνωστός πολιτικός, όπου ναι μεν για τα άλλα θέματα δέχεται παραβίαση του ¶ρθρου 6 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όμως σε ένα σημείο θεωρεί ότι δεν γεννάται θέμα παραβίασης του ΕΣΔΑ.
Ποιο είναι αυτό το σημείο; Είχε επικαλεστεί ο προσφεύγων ότι οι συνεχείς επιθέσεις του Τύπου εναντίον του και οι παρεμβάσεις της τηλεόρασης η οποία τον εμφάνιζε ως εγκληματία και γενικότερα η τηλεοπτική παρέμβαση στην υπόθεσή του, είχε ασκήσει καταλυτική επίδραση στη δικαστική κρίση.
Το Δικαστήριο το Ευρωπαϊκό ήρθε και είπε, ότι όχι, δεν υπάρχει αυτή η παραβίαση, επειδή οι τακτικοί δικαστές και ο συχωρεμένος ο Κράξι είχε κριθεί από τακτικούς δικαστές, όχι από ενόρκους και η παρούσα υπόθεση κρίνεται από τακτικούς δικαστές, είπε λοιπόν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ότι οι τακτικοί δικαστές, έχουν εμπειρία, έχουν εκπαίδευση κατάλληλη, έτσι ώστε να μην επηρεάζεται το έργο τους, να μην επηρεάζεται η δικαστική τους κρίση κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας, από τυχόν συνεχείς επανειλημμένες επεμβάσεις του Τύπου ή της τηλεόρασης.
Αυτό νομίζω ότι είναι ένα επιχείρημα, βάσει του οποίου και από την νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, δεν γεννάται πρόβλημα για την τηλεοπτική κάλυψη της δίκης.
Νομίζω λοιπόν, ότι βάσει αυτών των σκέψεων που είχατε την υπομονή να ακούσετε και λαμβάνοντας υπόψη το συμφέρον της δικαιοσύνης και την σαφή και λιτή συνταγματική πρόβλεψη του ¶ρθρου 93 του Ελληνικού Συντάγματος, στην παρούσα υπόθεση η οποία χαρακτηρίζεται από τα δεδομένα που μόλις ανέφερα, είναι επιτακτική για την ομαλή διεξαγωγή της ακροαματικής διαδικασίας η οποία θα διαρκέσει για μεγάλο διάστημα, είναι επιτακτική η τηλεοπτική κάλυψη της δίκης. Ευχαριστώ.
(Διαλογικές συζητήσεις)
