Το δράμα θυμίζει Σαίξπηρ. Περιλαμβάνει ανταγωνιστικές οικογένειες, δολοφονημένους πατεράδες, φιλόδοξους γιους, ξένες ίντριγκες και ένα φόνο σε ένα τζαμί. Πίσω απ’όλα αυτά παίζεται το μέλλον μιας χώρας. Και μιας ολόκληρης περιοχής.

Η σκηνή είναι το Νατζάφ, όπου βρίσκεται ο ιερότερος τόπος των Σιιτών Μουσουλμάνων, ο Τάφος του Αλί, γαμπρού του Μωάμεθ και –σύμφωνα με τους Σιίτες– πραγματικού διαδόχου του Προφήτη.

Η Δύση περιμένει να δει αν οι Σιίτες του Ιράκ, που αποτελούν την πλειοψηφία στη χώρα, θα ξεπεράσουν δεκαετίες κυριαρχίας από τους Σουνίτες χωρίς αιματοχυσία. Τα 150 εκατομμύρια Σιίτες στον κόσμο, και κυρίως το 90% του ιρανικού πληθυσμού, περιμένουν να δουν ποιος θα αποκτήσει τον έλεγχο αυτής της ιερής πόλης, που για περισσότερα από 1000 χρόνια ήταν το κέντρο της σιιτικής θεολογίας.

Η μάχη για τον έλεγχο του Νατζάφ έχει γίνει μια ενδο-σιιτική υπόθεση, καθώς οι απόγονοι τριων θρησκευτικών δυναστειών ανταγωνίζονται για τη μεγαλύτερη δυνατή επιρροή στο μετα-σανταμικό Ιράκ.

Στη μια γωνία, γράφει ο Στάνλεϊ Βάις στην «International Herald Tribune», βρίσκεται ο ευνοούμενος του Ιράν, ο 63χρονος αγιατολάχ Μοχάμεντ Μπακίρ Χακίμ, γιος του Μεγάλου Αγιατολάχ του Νατζάφ στη δεκαετία του '60. Αφού ο Σαντάμ τον βασάνισε και σκότωσε μεγάλο μέρος της οικογενείας του, ο Χακίμ ο Νεώτερος διέφυγε στο Ιράν. Εκεί πέρασε είκοσι χρόνια διευθύνοντας το Ανώτατο Συμβούλιο για την Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράκ, καθώς και την Ταξιαρχία Μπαντρ, οι 10.000 άνδρες της οποίας εκπαιδεύτηκαν και εξοπλίστηκαν από την Προεδρική Φρουρά του Ιράν.

Στην άλλη γωνία βρίσκεται, ή μάλλον βρισκόταν, ο κληρικός της Ουάσινγκτον στο Ιράκ, ο Σεϊχης Αμπντούλ Μαζίντ Χοέι, γιος του Μεγάλου Αγιατολάχ του Νατζάφ από τη δεκαετία του '70 μέχρι τον θάνατό του, το 1992. Οι αμερικανικές δυνάμεις έστειλαν τον Χοέι τον Νεώτερο στο Ιράκ ύστερα από 12 χρόνια εξορίας στο Λονδίνο για να ενθαρρύνει τη συνεργασία του Ιράκ με τις συμμαχικές δυνάμεις. Ο Χοέι δολοφονήθηκε όμως μέσα στο τέμενος του Αλί.

Σε μια τρίτη γωνία, βρίσκεται ο αναρριχώμενος Μουκτάντα Σαντρ, 22 ετών, γιος ενός άλλου αγιατολάχ του Νατζάφ που δολοφονήθηκε το 1999 από ανθρώπους του Σαντάμ. Ο Σαντρ ο Νεώτερος αντιτίθεται εξίσου στο καθεστώς που σκότωσε τον πατέρα του, στην αμερικανική κατοχή και στην ανάμιξη του Ιράν στο Ιράκ. Η δική του ομάδα κατηγορείται για το φόνο του Σεϊχη Χοέι.

Ανάμεσα σε αυτά τα διασταυρούμενα πυρά είναι παγιδευμένος ο σημερινός Μεγάλος Αγιατολάχ του Νατζάφ, ο 73χρονος Αλί Σιστάνι, η πιο σεβαστή σιιτική φυσιογνωμία στο Ιράκ.

Η μάχη για το Νατζάφ είναι τόσο θεολογική όσο και πολιτική. Η πόλη ήταν για καιρό συνδεδεμένη με τον σιιτισμό Αχμπάρι, που ορίζει ότι οι κληρικοί πρέπει να συμβουλεύουν, αλλά όχι και να κυβερνούν. Κατά παράδοση, οι σιίτες κληρικοί ενθαρρύνονταν να ασκούν την «ιζτιχάντ»- δηλαδή την ανεξάρτητη κρίση– αντί να ακολουθούν τυφλά τους ηγέτες. Ο δολοφονημένος Σεϊχης Χοέι είχε ασπαστεί αυτή την τάση του ισλάμ.

Αντίθετα, η ιρανική θρησκευτική πόλη Κομ συνδέεται με τον σιιτισμό Ουσούλι, που προσέδωσε θρησκευτική νομιμότητα στην ισλαμική επανάσταση του Αγιατολάχ Χομεϊνί και στον κανόνα των κληρικών. Οσο το Νατζάφ βρισκόταν κάτω από την «μπότα» του Σαντάμ, η επιρροή και η ιδεολογία της Κομ αυξάνονταν.

Η επιστροφή του Χακίμ στο Νατζάφ θα μπορούσε να ενισχύσει τις προοπτικές ενός ιρανικού τύπου κλήρου στο Ιράκ. Από την άλλη πλευρά, η αναβίωση του σιιτισμού Αχμπάρι θα υπονόμευε την ιρανική ηγεσία και θα ενθάρρυνε τους Ιρανούς που επιδιώκουν τη δημοκρατία και καλύτερες σχέσεις με την Αμερική.

Κατά συνέπεια, ούτε η Ουάσινγκτον ούτε η Τεχεράνη μπορούν να περιμένουν να κερδίσουν τις συμπάθειες των Σιιτών του Ιράκ.

Οι Σιίτες κατηγορούν την Ουάσινγκτον ότι υποστήριξε επί δεκαετίες τον Σαντάμ και ότι αδιαφόρησε για τη δολοφονία 100.000 Σιιτών μετά τον Πόλεμο του Κόλπου.

Από την άλλη πλευρά, οι περισσότεροι Ιρακινοί είναι Αραβες, ενώ οι Ιρανοί είναι Πέρσες, οι ιστορικοί ανταγωνιστές των Αράβων. Οι περισσότεροι Σιίτες του Ιράκ παρέμειναν πιστοί στο καθεστώς στη διάρκεια του οκταετούς πολέμου με το Ιράν.

Πώς θα εκτυλιχθεί αυτό το δράμα; Με τον Σεϊχη Χοέι νεκρό, θα βρει η Ουάσινγκτον έναν άλλο φιλοδυτικό κληρικό; Θα αποπεμφθεί ο Χακίμ, ως άνθρωπος του Ιράν; Θα παίξει ο νεαρός Σαντρ το ρόλο του διαιτητή; Τι ακριβώς ρόλο θα παίξει ο Σιστάνι; Μπορεί να αποτραπεί ένας εμφύλιος πόλεμος μεταξύ των Σιιτών; Ποιος θα επικρατήσει σε αυτή τη διαμάχη εξουσίας για τη διαμόρφωση του μέλλοντος του Ιράκ;

Οταν πέσει η αυλαία, όποιος έχει κερδίσει τον έλεγχο του Νατζάφ θα έχει τις απαντήσεις σε πολλά από αυτά τα ερωτήματα.

Πηγές: International Herald Tribune, Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων