Με τη δύναμη της ερμηνείας και τη μαγεία της μουσικής, ο ηθοποιός Τάκης Χρυσικάκος ζωντανεύει, επί σκηνής, τον πολύτιμο λόγο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, και μας μιλά για την παράσταση «Άνθος του γιαλού».
Τρία από τα πιο γνωστά διηγήματα του μεγάλου συγγραφέα, το «Μοιρολόγι φώκιας», το «Έρως ήρως» και το «Άνθος του γιαλού» συνθέτουν τη μουσικοθεατρική παράσταση «Άνθος του γιαλού» που παρουσιάζεται στον χώρο τέχνης και πολιτισμού «Λύχνος».
Μέσα από ένα αρμονικό σύνολο λόγου και μουσικής και μία ιδιαίτερη καλλιτεχνική συνάντηση με τον Λουδοβίκο των Ανωγείων, ο Τάκης Χρυσικάκος ερμηνεύει τα κείμενα του έργου και μιλά για τον «άγιο των γραμμάτων».
Ποιες είναι οι ιστορίες των τριών διηγημάτων;
Είναι τρεις πλευρές του Παπαδιαμάντη. Στο «Μοιρολόγι φώκιας» είναι η φιλοσοφική του πλευρά, με τη φράση που συναντάμε και στο Μουσείο του: «σαν να ’χαν ποτέ τελειωμό τα πάθια κι οι καημοί του κόσμου». Έχει απόλυτη επίγνωση ο «άγιος των γραμμάτων» ότι ο άνθρωπος είναι τραγικό ον και ότι τα βάσανά του δεν τελειώνουν ποτέ.
Στο «Έρως Ήρως» βλέπουμε την ερωτική πλευρά του, από όσα μας επέτρεψε να μάθουμε για τη ζωή του. Όντας ανέραστος, στερημένος από τον έρωτα, έζησε, όπως όλοι οι μεγάλοι του πνεύματος, πλούσια ερωτική ζωή μέσα από το έργο του.
Στο «Άνθος του Γιαλού» είναι μια άλλη πλευρά του, η «διάκριση» για αυτούς που έχουν «καθαρή» ψυχή και μπορούν να βλέπουν εκεί που δεν βλέπουμε εμείς. Έτσι, λοιπόν, ο μικρός ψαράς βλέπει κάθε Χριστούγεννα στη θάλασσα ένα φως να τρεμοφέγγει και είναι η ψυχή του αρχοντόπουλου που έδωσε όρκο στην αγαπημένη του αλλά δεν μπόρεσε να τον κρατήσει, γιατί σκοτώθηκε στα ξένα.
Σε ποια στοιχεία του παπαδιαμαντικού λόγου εστιάζει αυτό το εγχείρημα;
Η παράσταση μένει απόλυτα πιστή στον πολύτιμο λόγο του Παπαδιαμάντη. Ο «κοσμοκαλόγερος» έχει συλλέξει όλο τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας. 13.000 χιλιάδες λέξεις υπάρχουν μέσα στο έργο του. Το λιγότερο που πρέπει εμείς να κάνουμε, είναι να σεβαστούμε αυτή την κληρονομιά που μας άφησε και να υπηρετήσουμε με ευλάβεια τον λόγο του.
Πώς συμπράττουν η μουσική και το τραγούδι με τα κείμενα;
Ο Λουδοβίκος, όταν πρωτοανέβηκε η παράσταση - καθώς εγώ δουλεύω τη συγκεκριμένη παράσταση ξανά και ξανά, επί 7 χρόνια, έγραψε το τραγούδι της έναρξης, σε στίχους του Παπαδιαμάντη. Το καλοκαίρι μιλήσαμε και πήραμε την απόφαση να συνυπάρξουμε, λέγοντας ζωντανά το τραγούδι που έχει γράψει, και να συνεχίσει με τα δικά του τραγούδια, στα οποία συμμετέχω και εγώ. Θεωρώ ότι ο ποιητικός λόγος του Λουδοβίκου και η ψιθυριστή έκφραση των τραγουδιών του είναι συγγενικά στοιχεία με την παράσταση και τον Παπαδιαμάντη.
Ποια είναι τα συναισθήματά σας για όσα διαδραματίζονται στη σημερινή Ελλάδα;
Το σημαντικότερο όλων, που με έκανε να θέλω να ανεβάσω το έργο αυτό, είναι ότι ζούμε σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς. Αυτή η πτώση είναι απόρροια κάτι άλλου. Αυτή η πτώση δεν είναι οικονομική, είναι πτώση αξιών. Πριν χρεοκοπήσουμε εμείς, χρεοκόπησαν οι αξίες και οι αρχές που έχουμε σε αυτό τον τόπο, χάθηκαν τα ιδανικά. «Να σταθείς σε θέματα μεγάλα», όπως έλεγε ο Βαγγέλης Παπαθανασίου και να δεις αυτήν την εποχή, την παιδεία. Όλη αυτή η κατάσταση που ζούμε είναι έλλειψη παιδείας. Γαλουχήθηκαν όλες αυτές οι γενιές, από την επταετία μέχρι σήμερα και ιδιαίτερα από τη μεταπολίτευση και μετά, με νοοτροπίες ανθρώπων οι οποίοι χρονογραφούσαν μέσα στα περιοδικά με αρχές της αλητείας, του αρπάγματος, της λαμογιάς, της κλεψιάς και του lifestyle.
Για μένα, το μεγάλο έγκλημα που έχει γίνει στην Ελλάδα, είναι αυτό το «φαίνεσθαι» και όχι το «είναι». Ένας δημοσιογράφος ήταν δημοσιογραφάκος αν δεν ήταν μέσα στην τηλεόραση και τα πρωτοσέλιδα των περιοδικών. Ένας γιατρός που έκανε έντιμα τη δουλειά του, ήταν γιατρουδάκος. Ο απατεώνας, ο κλέφτης φιγουράριζε σε όλα τα πρωτοσέλιδα. Αυτό, λοιπόν, ήταν το μεγάλο έγκλημα.
Αυτήν τη στιγμή, για να ορθοποδήσει αυτός ο τόπος - και δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος - πρέπει να ξαναδεί τις αρχές που έχει. Δεν είμαι αισιόδοξος, γιατί δεν το βλέπω. Όμως, γνωρίζω ότι καθετί σημαντικό ξεκινά πάντα από μειονότητες. Οι λίγοι είναι αυτοί που σέρνουν το κάρο. Οι λίγοι είναι αυτοί που πάνε κόντρα στο ρεύμα. Οι άλλοι απλώς πηδάνε μέσα στο ποτάμι και τους πάει. Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο κάνω την παράσταση του Παπαδιαμάντη.
Ως πολίτες και ως λαός, σε ποια παγίδα δεν πρέπει να ξαναπέσουμε, για να μπορέσουμε να αλλάξουμε ουσιαστικά τα πράγματα;
Πρέπει να αποφύγουμε την οπαδοποίηση της πολιτικής ζωής. Να μάθουμε να συνεργαζόμαστε. Αυτό που έλειψε όλα αυτά τα χρόνια από τη μεταπολιτευτική Ελλάδα, είναι η ιδεολογία της σύνθεσης. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι δεν υπάρχουν πλέον σωτήρες. Όλοι μαζί πρέπει να προσπαθήσουμε.
Τι σας εμπνέει θετικές σκέψεις;
Η αγάπη μου για τον άνθρωπο. Ακόμα και η προσπάθειά μου σαν καλλιτέχνης έχει πηγή τον άνθρωπο, είναι καθαρά ανθρωποκεντρική. Για μένα, το μεγαλύτερο όλων είναι να αγαπάς και να αγαπιέσαι.
Ταυτότητα παράστασης
Θεατρική προσαρμογή: Ερρίκος Μπελιές, σκηνοθεσία: Μάνια Παπαδημητρίου, εικαστική παρέμβαση: Νίκος Πετρόπουλος, φωτισμοί: Δήμος Αβδελιώτης, φωτογραφίες: Δημοσθένης Γαλλής, παραγωγή: Playroom. Παίζει ο Τάκης Χρυσικάκος και ερμηνεύει ζωντανά τραγούδια ο Λουδοβίκος των Ανωγείων. Φυσαρμόνικα: Μανώλης Μπαρδάνης.
Πληροφορίες
Χώρος τέχνης & πολιτισμού Λύχνος, Χαλκιδικής 83 – Γκάζι. Hμέρες και ώρες παραστάσεων: έως τις 10 Μαρτίου: Παρασκευή και Σάββατο: 21.15, Κυριακή: 20.00. Διάρκεια παράστασης: 120’. Τιμές εισιτηρίων: κανονικό: 15 ευρώ, φοιτητικό: 12 ευρώ, με επίδειξη κάρτας ανεργίας: 10 ευρώ. Τηλέφωνο επικοινωνίας και κρατήσεων: 6981 982591.
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
