Παρά το γεγονός ότι για το φαινόμενο των συγκεκριμένων μικροσωματιδίων (PM2.5 ) δεν υπάρχουν ακόμα επιδημιολογικές μελέτες για τους επιστήμονες είναι σαφές ότι προκαλούν ιδιαίτερα σοβαρές βλάβες στην υγεία (κυρίως στην καρδιά, τη στιγμή που διεισδύουν στους πνεύμονες) και όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά, φέτος απλώς είμαστε τυχεροί γιατί δεν έχουμε ιδιαίτερα κρύο χειμώνα.
Όπως τονίστηκε, με βάση το μέγεθός τους και τη χημική τους σύσταση, τα σωματίδια που παράγονται από την καύση του ξύλου είναι το ίδιο επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία με τα σωματίδια από την κυκλοφορία των οχημάτων και τις άλλες πηγές καύσης.
Οι μετρήσεις καταδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος ατμοσφαιρικής ρύπανσης που μπορεί να δημιουργηθεί τόσο στην Αθήνα όσο και σε άλλες ελληνικές πόλεις, αν συνδυασθούν η καύση ξύλων με τις κατάλληλες καιρικές συνθήκες (χαμηλές θερμοκρασίες και άπνοια). «Ευτυχώς» σημείωσαν οι επιστήμονες «αυτές οι συνθήκες ήταν σχετικά σπάνιες το χειμώνα που διανύουμε. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να επαναλάβουμε σαν χώρα αυτό το "πείραμα" υψηλών εκπομπών και τις επόμενες χρονιές ελπίζοντας ότι η φύση θα δείξει κατανόηση».
Για την παρακολούθηση των επιπέδων της χειμερινής ατμοσφαιρικής ρύπανσης και τη μελέτη της συνεισφοράς διαφορετικών πηγών σε αυτά, πραγματοποιήθηκαν κατά το διάστημα 10 Ιανουαρίου - 10 Φεβρουαρίου 2013 λεπτομερείς μετρήσεις τόσο των αιωρούμενων σωματιδίων, με εξειδικευμένες χημικές αναλύσεις, στις πέντε μεγαλύτερες ελληνικές πόλεις.
Αναλυτικότερα, τα κυριότερα συμπεράσματα ήταν:
«Οι συγκεντρώσεις των αιωρουμένων σωματιδίων τις κρύες νύχτες με άπνοια έφτασαν σε πολύ υψηλά επίπεδα. Οι μέγιστες ωριαίες συγκεντρώσεις που μετρήθηκαν στο Θησείο ήταν περίπου 300 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο και στο κέντρο της Πάτρας πάνω από 200 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο. Για σύγκριση, το όριο (σαν ετήσιος μέσος όρος) για τη συγκέντρωση των PM2.5 στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 20 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο.
-
Στις νυχτερινές περιόδους με μεγάλα επίπεδα ρύπανσης άνω του 90% της συγκέντρωσης οφειλόταν σε μικρά σωματίδια και συγκεκριμένα με διάμετρο μικρότερη από 2.5 μικρόμετρα (PM2.5). Τα σωματίδια αυτά είναι πιο διεισδυτικά από τα αντίστοιχα μεγαλύτερης διαμέτρου και συνεπώς ικανά να φτάνουν ευκολότερα στις κυψελίδες των πνευμόνων όπου και είναι ιδιαίτερα επιβλαβή. Οι υψηλές συγκεντρώσεις παρατηρούνταν από περίπου τις 7 το βράδυ μέχρι και τις 3 το πρωί, με μέγιστο λίγο πριν τα μεσάνυχτα.
-
Η καύση ξύλων ήταν υπεύθυνη σχεδόν αποκλειστικά (άνω του 90% συνεισφορά) για τις υψηλές συγκεντρώσεις τις νυχτερινές ώρες.
-
Στην Πάτρα οι συγκεντρώσεις των PM2.5 ξεπέρασαν τα 50 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο δώδεκα νύχτες κατά τη διάρκεια του μήνα των μετρήσεων. Σε πέντε από αυτές τις νύχτες ξεπέρασαν και τα 100 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο. Παρόμοια εικόνα και στα Ιωάννινα, με τα επίπεδα των ανθρωπογενούς προέλευσης σωματιδίων να ξεπερνούν τα 50 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο σε δεκαεννέα περιπτώσεις κατά τη διάρκεια του μήνα των μετρήσεων και σε πέντε από αυτές και τα 100 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο. Με τη μέχρι στιγμής εικόνα, ο μικρότερος αριθμός υπερβάσεων παρατηρήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης όπου και οι θερμοκρασίες είναι γενικώς υψηλότερες.
-
Ταυτόχρονα με τις υψηλές συγκεντρώσεις σωματιδίων, σε συγκεκριμένες νύχτες μετρήθηκαν και σχετικά υψηλές συγκεντρώσεις αερίων αρωματικών ενώσεων (τολουόλιο, ξυλόλια, κ.λπ.). Η ύπαρξη αυτών των ενώσεων αποδεικνύει την καύση επεξεργασμένων ξύλων και άλλων υλικών.
Το πείραμα «Θαλής»
Τα πρώτα συμπεράσματα για το πρόβλημα της αιθαλομίχλης βγήκαν από το πείραμα που οργανώθηκε στα πλαίσιο του προγράμματος «Θαλής» (ύψους 600 χιλ. ευρώ χρηματοδότηση ΕΣΠΑ) στο οποίο συμμετέχουν ομάδες των Πανεπιστημίων Αιγαίου (Καθ. Χ. Πηλίνης, συντονιστής του προγράμματος), Πατρών (Καθ. Σ. Πανδής), Κρήτης (Καθ. Ν. Μιχαλόπουλος), Ιωαννίνων (Επ. Καθ. Ν. Χατζηαναστασίου) και των ερευνητικών κέντρων ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» (δρ. Κ. Ελευθεριάδης, Διευθυντής Ερευνών), Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών δρ. Ε. Γερασόπουλος, διευθυντής Ερευνών) και Georgia Institute of Technology (καθ. Α. Νένες).
ΤΕΤΗ ΗΓΟΥΜΕΝΙΔΗ - [email protected]
