ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αυτά είναι οι απόψεις του και είπε και ορισμένα περιστατικά τα οποία εξηγούν ?
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Όχι, ότι ήταν ενάντια στη χούντα.
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Κυνήγησε ορισμένους που δεν πήγαν να εξαργυρώσουν τους αγώνες τους από το κράτος.
Β.ΜΑΡΚΗΣ: Τι άλλο θα μπορούσε να έχει πετύχει στη ζωή του ο κ. Σερίφης;
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Αυτό που είπε ο κ. Εισαγγελεύς, να γίνει υπουργός.
Β.ΜΑΡΚΗΣ: Ήταν ένας άνθρωπος ο οποίος είχε κάποια προσόντα, είναι βιομηχανικός εργάτης, είχε μάθει στη Γερμανία και με σκληρή δουλειά κάποια προσόντα, μπήκε σε μια δημόσια θα έλεγα υπηρεσία, δούλεψε σε όλη του ζωή με τον τρόπο που μας περιέγραψαν οι μάρτυρες, τιμημένος από τους συναδέλφους του, ενταγμένος θα έλεγα λίγο στο σύστημα, μέλος της ΓΣΕΕ, όπως μας είπαν, την οικογένειά του τη δημιούργησε, τα πάντα, δηλαδή αυτό τι σημαίνει για να καταλάβω κι εγώ.
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Κάποιοι άλλοι όμως αυτό τον αγώνα τον εξαργύρωσαν.
Β.ΜΑΡΚΗΣ: Εάν δεν τον καταδίωκαν σκοτεινοί μηχανισμοί, τι άλλο θα μπορούσε να είχε κάνει επιπλέον, να μου το πει κάποιος, να το αντιληφθώ κι εγώ, εσείς παραδείγματος χάρη. Εάν δεν τον καταδίωκαν οι σκοτεινοί μηχανισμοί που περιγράψατε πριν από λίγο λόγω της αντιστασιακής του δράσης, τι άλλο θα είχε κάνει επιπλέον στη ζωή του;
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Μπορούσε να είχε κάνει πολλά περισσότερα πράγματα και αν δεν ήταν και στη φυλακή ?
Β.ΜΑΡΚΗΣ: Μπορείτε να μου πείτε, τι άλλο επεδίωξε να κάνει;
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Αυτό δεν το ξέρω, τι άλλο θα μπορούσε να κάνει. Μπορεί να μπορούσε να είχε κάνει πολύ περισσότερα πράγματα.
Β.ΜΑΡΚΗΣ: Τι άλλο επεδίωξε να κάνει και εμποδίστηκε από τους μηχανισμούς αυτούς;
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Εμποδιζόταν, δεν εμποδιζόταν από τους μηχανισμούς, όταν κατηγορείτο για την AEG δεν εμποδιζόταν από αυτούς τους μηχανισμούς; Γιατί λίγο είναι για έναν άνθρωπο;
Β.ΜΑΡΚΗΣ: Καθόλου λίγο για μένα, για έναν αθώο κύριε, καθόλου λίγο.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ούτε μια ώρα, όχι ?
Β.ΜΑΡΚΗΣ: Μην σας περνάει από το μυαλό, ότι εσείς έχετε έναν συνδυασμό, σας παρακαλώ.
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Ναι, αλλά κάθισε αρκετά χρόνια στη φυλακή, 1,5 χρόνο ήταν στη φυλακή αθώος όμως με την υπόθεση της AEG.
Φ.ΚΟΤΕΑΣ: Και δεν είναι μόνο αυτό, λησμονείτε ότι όταν κανέναν τον συλλαμβάνουν και τον προφυλακίζουν με κατηγορίες, όπως ανθρωποκτονίες και σωματικές βλάβες κλπ. κλπ., πέρα της ψυχικής οδύνης που έχει γι’ αυτόν και την οικογένειά του έχει έναν τεράστιο κόστος, τα παιδιά που πηγαίνουν σχολείο πιάνουν τα παιδιά τους και τα ζητάνε, είναι τεράστιες οι ζημιές οι οποίες προκαλούνται.
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Μα αποφεύγει ο κύκλος σου να έρχεται να σου μιλήσει από ένα σημείο και πέρα.
Φ.ΚΟΤΕΑΣ: Και να απευθυνθώ ειδικότερα στον κ. Πρόεδρε. Δεν ξέρω αν έχετε διαβάσει ένα διήγημα του «Σάμερς Εντμόντ›, «Το Στοίχημα› όπου εκεί περιγράφει τι σημαίνει να περιχαρακωθείς σε έναν ορισμένο χώρο. Αλλά ξέρει κανένας κατηγορούμενος -αυτή είναι η ερώτηση που κάνω, τα άλλα ήταν η εισαγωγή μου- ότι θα αθωωθεί από το δικαστήριο έστω και αν είναι αθώος, μπορεί να είναι βέβαιος;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Όχι.
Φ.ΚΟΤΕΑΣ: Εδώ βρίσκεται ο Γιάννης Σερίφης που κατά τη δική μου άποψη και όσων κατέθεσαν και πιστεύω πλέον και κατά την άποψη των δικαστών μας, έτσι πιστεύω, μακάρι να μην μας διαψεύσουν, μπορεί κανείς να είναι σίγουρος για μια δικαστική απόφαση; Μπορεί κανείς να έχει υποστεί το μαρτύριο της προφυλάκισης σ’ αυτά τα γνωστά κελιά εδώ του Κορυδαλλού που είναι κάτω από εδώ πέρα και ταυτόχρονα να έρχεται κάθε μέρα με τους περιοριστικούς του όρους να δίνει εξετάσεις, ότι ξέρετε κύριε, είμαι τίμιος, είμαι αγωνιστής, δεν είμαι αυτός, δεν είμαι εκείνος. Αυτό δεν είναι μια τεράστια ψυχική κατάσταση καταπιεστική;
Ε, βέβαια και μην ξεχνάμε, ότι και κατά το παρελθόν έχουμε πολλές τέτοιες περιπτώσεις ανθρώπων οι οποίοι ταλαιπωρήθηκαν, συκοφαντήθηκαν και από τα μέσα ενημέρωσης και τελικά αθωώθηκαν.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Βλέπετε τα δικαστήρια όμως;
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Ναι, αλλά η βλάβη έχε επέλθει.
Φ.ΚΟΤΕΑΣ: Ναι, αλλά μετά από τέτοια ταλαιπωρία και μετά ?
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Τι να απαλλάσσουμε εκ των προτέρων δηλαδή;
Φ.ΚΟΤΕΑΣ: Το θέμα είναι, ότι θα πρέπει και τα δικαστήρια να λαμβάνουν υπόψη τους και να συγκρίνουν με άλλες τέτοιες περιπτώσεις και να μην γίνει το ίδιο λάθος που ελέχθη το 1991 από τον καλό Πρόεδρο, τον Κοσίγκα, ότι το μεγαλύτερο λάθος που έγινε στην Ιταλία είναι, το ότι καταδικάσαμε και όλη η διαδικασία που έγινε για τις Ερυθρές Ταξιαρχίες είναι ότι τους είδαμε ως κοινούς εγκληματίες και δεν τους είδαμε ως άτομα που είχαν πολιτικά κίνητρα και οι πράξεις τους ήταν με πολιτικό περιεχόμενο.
Και αυτό το είπε ο άνθρωπος ο οποίος ήταν υπουργός τότε στην υπόθεση του Μόρο, ήταν ο Πρόεδρος της Ιταλίας ο οποίος επισκέφτηκε τους κρατούμενους των Ερυθρών Ταξιαρχιών στην Ιταλία και το συμπέρασμά του ήταν, ότι οδηγηθήκαμε σε μία λάθος απόφαση και μ’ αυτό τον τρόπο που τους κατηγορήσαμε όλους συλλήβδην ως εγκληματίες του κοινού Ποινικού Δικαίου δεν καταφέραμε ποτέ να δούμε τα αίτια, να εξετάσουμε και να μελετήσουμε με ποιον τρόπο μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτή την ατομική ένοπλη πολιτική βία.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Τα δικαστήρια όμως βλέπουν τα εγκλήματα και φυσικά εξετάζουν και τα κίνητρα. Και εδώ μέσα έχει καταβληθεί πολύ μεγάλη προσπάθεια, στους μάρτυρες άλλο βέβαια, να δούμε ποια είναι αυτή η νοητική διεργασία και η ψυχική στάση που οδηγεί από την επαναστατική ιδεολογία στο παίρνουμε το όπλο και ξεκινάμε, περνάμε το κατώφλι του Ποινικού Νόμου. Αυτό προσπαθούμε να το βρούμε, καταλάβατε.
Φ.ΚΟΤΕΑΣ: Αυτή είναι όμως μία πολιτική άποψη που έχουν τα μέλη αυτής της οργάνωσης, ήταν η ιδεολογία τους, ήταν τα πιστεύω τους, ήταν πολιτικά τα κίνητρά τους.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Σας ευχαριστούμε, να πάτε στο καλό.
Ι.ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Τον κύριο μάρτυρα τον έχω δει αρκετές φορές στην τηλεόραση να αναφέρεται σε θέματα που σχετίζονται με την «17Ν› και ήθελα να τον ρωτήσω το εξής. Μια οργάνωση που έδρασε επί χούντας ονόματι «ΛΕΑ› την γνωρίζετε;
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Βεβαίως.
Ι.ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Τι ξέρετε γι’ αυτή την οργάνωση;
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Ήταν μία οργάνωση η οποία είχε μεγάλη δράση την εποχή της χούντας, είχε καθαρά στόχους αμερικανικούς και το σημαντικότερο οι Αμερικάνοι δεν μπόρεσαν να συγχωρέσουν ποτέ τη βόμβα που μπήκε στην Αμερικάνικη Πρεσβεία απ’ αυτή την οργάνωση, όπου και την είχε αναλάβει.
Ι.ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Ανέλαβε την ευθύνη ?
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Ανέλαβε την ευθύνη και από τότε βέβαια έψαχνε τα μέλη της και φυσικά όποτε τα βρει και όπου τα βρει, πιστεύω ότι η Αμερική για να μην έχει λαβωμένο το γόητρό της ότι είναι παντοδύναμη και δεν μπορεί κανείς να αντισταθεί απέναντί της, θα τα λειώσει.
Ι.ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Γνωρίζετε τη σχέση του κ. Γιωτόπουλου μ’ αυτή την οργάνωση;
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Ναι, ήταν μέλος απ’ ότι ξέρω.
Ι.ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Δεν έχω άλλη ερώτηση κ. Πρόεδρε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Από πού το ξέρετε;
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Από τα διάφορα βιβλία που έχουν γραφεί εκείνη την περίοδο.
Ι.ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Από τα βιβλία;
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Δημοσιεύτηκαν και στις εφημερίδες τα ονόματα των μελών αυτής της οργάνωσης, κάποια ονόματα μελών αυτής της οργάνωσης δημοσιεύτηκαν και στις εφημερίδες και δημοσιεύτηκε και ολόκληρη η προκήρυξη που είχαν δώσει στη δημοσιότητα εκείνη την εποχή και οι δύο.
Β.ΜΑΡΚΗΣ: Πότε – πότε;
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Το 1977.
Β.ΜΑΡΚΗΣ: Εγώ ρωτάω αν ξέρατε και άλλα μέλη;
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Ονόματα ξέρω, επίθετα δεν θυμάμαι.
Β.ΜΑΡΚΗΣ: Θέλω να ξέρω αν κανείς απ’ αυτούς εξακολουθούσε για χρόνια να κυκλοφορεί με ψευδώνυμο.
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Κοιτάξτε, το ψευδώνυμο πολύ πιστεύω το είχαν κρατήσει. Και δεν είναι θέμα το όνομα ή όχι.
Β.ΜΑΡΚΗΣ: Εγώ δεν συνδέω αυτή την περίπτωση με τον κ. Γιωτόπουλο, ξεκάθαρα. Επειδή όμως είπατε ότι γνωρίζετε ότι ο κ. Γιωτόπουλος ήταν μέλος αυτής της οργάνωσης ?
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Μελετώντας είδα κάποια ονόματα που είχαν δημοσιευτεί στις εφημερίδες.
Β.ΜΑΡΚΗΣ: Αυτά τα ονόματα ήταν ονόματα κανονικά ή ?
Χ.ΧΑΛΑΖΙΑΣ: Αυτό δεν το ερεύνησα σε βάθος αν είναι κανονικά ή όχι, διάβασα τα ονόματα αυτά που υπήρχαν σε διάφορα δημοσιεύματα που βγήκαν κατά καιρούς.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κύριε Χαλαζία να πάτε στο καλό. Έχουμε ένα μάρτυρα του κ. Γεωργιάδη, να τον εξετάσουμε, είναι από μακριά.
Ι.ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Έχω κι εγώ δύο μάρτυρες που πρέπει να φύγουν στο εξωτερικό, παρ’ όλο που έχουν ελληνικά ονόματα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Η κα Χαμπίπη ήρθε. Τι αριθμό έχει η Χαμπίπη;
Ι.ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Το 7 νομίζω.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Η κυρία Χαμπίπη Ελένη του Δημητρίου. Γεννήθηκε στην Ιτέα Φωκίδας και κατοικεί Φιλοπάππου και είστε συνταξιούχος δικηγόρος.
Ε.ΧΑΜΠΙΠΗ: Είμαι συνταξιούχος δικηγόρος.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δικηγόρος, πολύ ωραία κα Χαμπίπη.
Ε.ΧΑΜΠΙΠΗ: Δικηγόρος δηλαδή, αλλά τώρα βάζουμε ένα μικρό «σ› προηγουμένως.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Έχετε την καλοσύνη κα Χαμπίπη, ορκιστείτε να πείτε την αλήθεια. Εντάξει.
Ι.ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Πέστε μας πως γνωρίσατε τον κ. Γιωτόπουλο, πότε, τη γνώμη σας για τον άνθρωπο.
Ε.ΧΑΜΠΙΠΗ: Τον γνώρισα το Δεκέμβριο του 1966, πήγα στο Παρίσι με τον τέως σύζυγό μου, όπου γνώρισα τον Αλέκο το Γιωτόπουλο, ο οποίος ήταν ένα απόλυτα συγκροτημένο και ευγενικό παιδί, τον γνώρισα πιο συγκεκριμένα για να διευκολύνω το Δικαστήριο στο πλαίσιο του Συλλόγου, ήταν ένας ιστορικός Σύλλογος, ο Σύλλογος των Φοιτητών του Παρισιού, ένας Σύλλογος εν πάση περιπτώσει που είχε φτιάξει ο Ψυχάρης από τον προηγούμενο αιώνα, εν πάση περιπτώσει ένας πολύ ιστορικός Σύλλογος, μέσα στον οποίον γινόντουσαν πολλές συζητήσεις.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Πολλά πρόσωπα ή τρία – τέσσερα;
Ε.ΧΑΜΠΙΠΗ: Ο κ. Γιωτόπουλος ήταν μέλος ...
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Πολλά πρόσωπα ήταν εκεί που γινόντουσαν οι συζητήσεις;
Ε.ΧΑΜΠΙΠΗ: Πολλά – πολλά, ήμασταν όλοι φοιτητές, ο κ. Γιωτόπουλος ήταν μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου, Γραμματέας νομίζω, δεν θυμάμαι ακριβώς. Γινόντουσαν πολλές συζητήσεις, ήταν μία άκρως πολιτικοποιημένη εποχή ήδη το 1966. Από εκεί και πέρα το 1967 όπως καταλαβαίνετε όλοι εμείς οι φοιτητές δεν υπήρχαν τότε δεξιοί φοιτητές, υπήρχαμε μία πολύ μεγάλη γκάμα που άρχιζε από το ΠΑΚ και τον Ανδρέα Παπανδρέου και τη Δημοκρατική ¶μυνα και έφτανε μέχρι φιλοτροκτσιστές, φιλομαοϊκούς, το κομμουνιστικό κόμμα το οποίο διασπάστηκε μία εποχή σε εσωτερικό και εξωτερικό, εν πάση περιπτώσει αυτούς τους φοιτητές τους οποίους εγώ θυμάμαι από το ’67 και μετά ήταν φοιτητές της ευρύτερης αριστεράς.
Ήθελα σ΄ αυτό το σημείο και αν δεν έχετε ?
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εκεί πέρα δηλαδή δεξιό παΐδι δεν ήταν κανένας, όλοι αριστεροί ήταν;
Ε.ΧΑΜΠΙΠΗ: Όχι, από το ’67 και μετά κ. Πρόεδρε, αυτοί που είχαν δεξιό παΐδι, όπως λέτε, ήταν και καταδότες.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Καταδότες οι Δεξιοί όλοι;
Ε.ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι. Όχι, μιλάμε για την περίοδο της Χούντας. Δηλαδή μας φωτογράφιζαν κατά κάποιο τρόπο, τι λέγαμε και δίνανε τα ονόματά μας, δηλαδή μ’ αυτή την έννοια είπα, ότι ήταν ευρύτατο το φάσμα της Αριστεράς μέσα στο οποίο ήταν και ο κ. Γιωτόπουλος.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Πραγματικά. Το φάσμα είναι έτσι. Ο κ. Γιωτόπουλος, αρχίζουμε από Μαοϊκούς και φτάνουμε μέχρι, ο κ.Γιωτόπουλος που πήγαινε;
Ε.ΧΑΜΠΙΠΗ: Ο κ. Γιωτόπουλος θα σας πω.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αν θυμάστε που ήταν;
Ε.ΧΑΜΠΙΠΗ: Το φάσμα της Αριστεράς αρχίζει από το ΠΑΚ και τον Ανδρέα Παπανδρέου, από τη Δημοκρατική ¶μυνα όπου τότε είχαμε εκπροσώπους και στο Παρίσι, συγκεκριμένα ονόματα θυμάμαι και πάμε μέχρι φιλοτροκτσιστές, Μαοϊστές. Εκείνης της εποχής που δεν είναι το ίδιο κ. Πρόεδρε με τώρα.
Αν μου επιτρέπετε θα ήθελα λιγάκι, επειδή το έχω δει στον Τύπο και θα ήθελα λίγο να παρατηρήσω για να βοηθήσω ?
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Τι έχετε δει στον Τύπο, γιατί δεν ξέρω εγώ;
Ε.ΧΑΜΠΙΠΗ: Κοιτάξτε, έχω δει στον «Τύπο› να γίνεται μία ανιστόρητη τοποθέτηση ...
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ότι;
Ε.ΧΑΜΠΙΠΗ: Και ο κ. Εισαγγελεύς ?.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Το Κόκκινο Βιβλίο.
Ε.ΧΑΜΠΙΠΗ: Το Κόκκινο Βιβλίο κύριε Εισαγγελεύ τότε δεν ήταν το ίδιο Κόκκινο Βιβλίο που μπορεί να είναι τώρα. Είναι πολύ παρακινδυνευμένο και οδηγεί σε λανθασμένα συμπεράσματα να κρίνουμε μόνο με τις αξίες τις σημερινές, όλων των ειδών τις αξίες: ηθικές, πολιτικές, εποχές οι οποίες έκαναν άλλη κατάταξη.
Αυτό για το οποίο όμως, ένας από τους λόγους που ήρθα να καταθέσω και να βοηθήσω το Δικαστήριό σας πραγματικά, δηλαδή προέρχομαι και από δικαστική οικογένεια, ο πατέρας μου ήταν δικαστής, εγώ ήμουνα νομικός, να βοηθήσω το Δικαστήριό σας, είναι να πω για εκείνη την εποχή, αλλά και για τον κ. Γιωτόπουλο συγκεκριμένα, ότι κανένα ενώ κάναμε πάρα πολλές συζητήσεις, κανένας εκείνη την εποχή και είμαστε υπέρ δυναμικών ενεργειών από τη Χούντα και μετά, κανένας εκείνη την εποχή δεν προπαγάνδιζε ατομική βία κατά ανθρώπινου στόχου.
Κανένας, δηλαδή στο Παρίσι τότε δεν θυμάμαι ούτε γενικότερα το κλίμα το ευρύτερο, ούτε σ’ εμάς τους φοιτητές σε όλη αυτή την ευρεία γκάμα που σας περιέγραψα και βέβαια δεν θυμάμαι ούτε τον κ. Γιωτόπουλο σε καμία των περιπτώσεων να προπαγανδίζει σαν τρόπο επίτευξης ενός τελικού σκοπού. Ότι εντάξει, εάν φάμε ξέρω εγώ τον τάδε, θα έχουμε ένα αποτέλεσμα ευρύτερο. Όχι, δεν ήταν μέσα στην πολιτική της εποχής.
Τώρα από εκεί και πέρα δεν ξέρω. Ήρθα να καταθέσω επειδή πιστεύω ότι είναι αθώος. Σας το λέω ευθέως. Ναι, πιστεύω ότι είναι αθώος. Αυτά τα οποία διάβασα, δηλαδή έκανα τις εξής σκέψεις: το ένα είναι, τον έφερα στο μυαλό μου έτσι όπως τον ήξερα και αυτά τα πράγματα τα οποία έλεγε μέχρι μια περίοδο που τον παρακολουθούσα. Μετά χαθήκαμε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Μέχρι πότε;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Τον θυμάμαι σαν τελευταία φιγούρα το ΄69. Κάναμε τότε 8 ώρες για την Ελλάδα μία εκδήλωση πολύ μεγάλη στην ..... και τον θυμάμαι να παρακολουθεί αυτή την εκδήλωση. Μετά τον έχασα. Έτσι όμως όπως τον έφερνα στο μυαλό μου και αυτά που έλεγε μέχρι εκείνη την εποχή σε αυτό το κλίμα το άκρως πολιτικοποιημένο μέσα στο οποίο όλοι μιλούσαμε και την μετέπειτα δράση που του επέδιδαν, έκανα την πολύ απλή σκέψη εκτός δηλαδή από αυτά που διάβασα και στις εφημερίδες και για τα οποία μπορώ και να σας μιλήσω τί σκέφτομαι, ποια κρίση έχω. Ένας άνθρωπος ο οποίος δεν έλεγε ακραία πράγματα όπως είναι η αφαίρεση ζωής όταν 18 και 20 χρονών.
Γιατί θα τα πει κ. Πρόεδρε αργότερα; Δεν καταλαβαίνω. Γιατί είμαστε ακραίοι όταν είμαστε νέοι. Μπορούμε δηλαδή να έχουμε μία – ας μου επιτραπεί και από τους άλλους κατηγορούμενους, δεν θέλω να τους υποβιβάσω – αλλά μπορεί να έχουμε μία επιπόλαια ας το πω έτσι άποψη, όταν ήμασταν νέοι δεν αλλάζουμε, δεν μεταθέτουμε, γινόμαστε πιο συντηρητικοί. Η δική μας η γενιά άσκησε εξουσία μετά και δεν το λέω προς κακοφανισμό του κ. Λαλιώτη για παράδειγμα που ήταν στο Πολυτεχνείο.
Είναι ότι όντως μετά ήταν το πνεύμα της εποχής. Ήταν δηλαδή το main strip. Απλώς δεν μπήκε στο main strip ο κ. Γιωτόπουλος αλλά δεν είχε και κανένα λόγο να πει πράγματα τα οποία δεν έλεγε στα 18 του. Πρώτον αυτό.
Δεύτερον, μετά διάβασα ότι έγινε ένα λιντσάρισμα. Θα πω έτσι ακριβώς, ότι έγινε ένα λιντσάρισμα το καλοκαίρι. Το προηγούμενο καλοκαίρι προσπάθησα να κρατήσω μία κριτική σκέψη απέναντι σε αυτά τα οποία διάβασα. Δηλαδή να διατηρήσω το μυαλό μου και να προσπαθήσω να δω εάν κρατήσουμε μία απλώς κριτική σκέψη σε αυτά τα οποία διαβάζαμε και αυτά τα οποία ακούγαμε στις εφημερίδες, αν αυτά συμβιβαζόντουσαν με το μυαλό που θέλουμε όλοι να διατηρήσουμε να πάρει η ευχή να πάρει. Εκεί ομολογώ ότι δεν με έπειθαν. Δεν με έπειθαν με τίποτα.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: (Εκτός μικροφώνου) Είπατε ότι τον γνωρίσατε το ΄66....... Σπουδάζατε εκεί;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Με ποιο όνομα τον γνωρίσατε;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Εγώ τον ξέρω Αλέκο Γιωτόπουλο. Το άλλο όνομα δεν το ξέρω καθόλου.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Ξέρετε αν σπούδαζε;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ξέρω ότι σπούδαζε στο «Ζισιέ› νομίζω. Οικονομικά στο «Ζισιέ›.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Ξέρετε πού έμενε;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Στο περίπτερο της «Σιτέ Γιουνιβερσιτέ›. Εκεί έμενε απ’ όσο θυμάμαι.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: (Εκτός μικροφώνου)
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Μέχρι ότου τον ξέρω εγώ, εκεί. Μετά δεν παρακολούθησα την πορεία του. Δεν ξέρω.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: (Εκτός μικροφώνου)
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Δεν ήμουν στο Πανεπιστήμιο. Εγώ ακολουθούσα άλλο κλάδο σπουδών. Δεν ξέρω παραπάνω να σας πω αν ήταν καλός ή κακός.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: (Εκτός μικροφώνου) ...... για τον αγώνα εναντίον της χούντας;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Δεν ξέρω αν ο κ. Γιωτόπουλος συγκέντρωνε χρήματα, αλλά τότε όλοι συγκεντρώναμε χρήματα για τον αγώνα εναντίον της χούντας. Όλοι.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: (Εκτός μικροφώνου) Ξέρετε αν εργαζόταν ο κ. Γιωτόπουλος τότε;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Δεν το ξέρω αυτό. Έχω ακούσει διάφορα πράγματα αλλά έτσι προσωπική άποψη δεν έχω. Περισσότερο τον ξέρω ως άνθρωπο με τον οποίο μοιραστήκαμε – θα πω αν μου επιτρέπετε μία ποιητική έκφραση – μοιραστήκαμε μία υπέροχη πόλη, μία υπέροχη εποχή.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: (Εκτός μικροφώνου) Εσείς ζείτε στην Ελλάδα.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι, το ΄74 γυρίσαμε.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: (Εκτός μικροφώνου) Ήρθατε σε επαφή με τον κ. Γιωτόπουλο;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Καθόλου. Τα έμαθα εκ των υστέρων μετά από αυτά τα γεγονότα.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: (Εκτός μικροφώνου)
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Πάλι θα μιλήσω ποιητικά και ας μου επιτραπεί.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Το δικό σας επώνυμο το έχετε πάντα το ίδιο;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Το ίδιο, όχι του συζύγου μου. Το δικό μου, του πατέρα μου.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: (Εκτός μικροφώνου)
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Κύριε Εισαγγελεύ, αν σας ρωτούσα αν ξέρετε τον μεγάλο ποιητή Αλεπουδέλη θα τον ξέρατε;
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Ξέρω ποιος είναι και μάλιστα νομπελίτσας. Ο κ. Γιωτόπουλος τί ήταν;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι που συνηθίζουν .....
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: (Εκτός μικροφώνου) Τί δουλειά έκανε; ......
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Το μόνο που έχω να σας πω είναι αυτό το οποίο διάβασα και μου φάνηκε πειστικό από δικής του πλευράς. Το δεύτερο που επίσης έχω να σας πω κ. Εισαγγελεύ, είναι ότι δεν μου φαίνεται ότι υπάρχει αιτιώδη συνάφεια αναντίρρητη ανάμεσα στο ένα και στο άλλο. Καθόλου. Δηλαδή κάποιος γίνεται γνωστός με ένα όνομα και το υιοθετεί.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Λέτε για έναν ο οποίος έχει πλαστή ταυτότητα, ζει με ψεύτικο όνομα και κινείται με ψεύτικο όνομα και λέτε αυτό ότι δεν έχει σημασία;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Τώρα κάνετε και άλλα ερωτήματα πάνω στο αρχικό ερώτημα.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Βεβαίως, αυτό είναι το θέμα.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Γιατί η πλαστή ταυτότητα και αν θεωρώ σημαντική .....
Ι. ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Πρέπει να θέσω ως κριτήριο κ. Εισαγγελέα για ποιο πράγμα έχει σημασία; Για κάποια συγκεκριμένη κατηγορία ή για την ηθική του συγκρότηση; Να δούμε τί δικάζουμε ακριβώς αυτή την στιγμή. Κι εγώ μπορώ να έχω κάνει εσφαλμένες επιλογές στην ζωή μου αλλά συσχετίστε το .....
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν είναι υποχρεωμένος να το συσχετίσει. Έχει σχέση με την υπόθεση. Μπορεί να το ρωτήσει άμα θέλει και ξέρει και η μάρτυς. ¶μα δεν ξέρει μπορεί να πει «ρωτήστε τον ίδιο›. Δικαίωμά της είναι. Είναι ανάγκη να ξέρει η μάρτυς;
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Έχει μία πλαστή ταυτότητα, Μιχαήλ.....
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Να το αξιολογήσω; Το θεωρώ πάνω απ’ όλα κουτό.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Μόνο κουτό είναι κυρία μου;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Κατά την δική μου αξιολόγηση όπου σας είπα ότι πιστεύω στην αθωότητά του και γι αυτό ήρθα να καταθέσω, το θεωρώ κουτό. Τώρα γιατί το έκανε; Τα έχει πει και ο ίδιος κι εμένα τουλάχιστον με έχουν πείσει.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Τον ρωτήσατε αν έχει ταυτότητα;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Εγώ να ρωτήσω τώρα; Αφού δεν τον έχω δει καθόλου.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Ρωτήστε τον αν έχει ταυτότητα, αν έχει μία ή δύο ή περισσότερες ή καμία.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Κυρία μάρτυς, έρχεστε εδώ και εκφράζετε αυτή την απόλυτη θέση σας για την αθωότητα του κατηγορουμένου του κ. Γιωτόπουλου με βάση την εικόνα που έχετε από αυτόν στην τριετία ΄66-΄69. Είναι σωστή;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Και το δεύτερο, την κρίση στην οποία υπέβαλλα τα συγκεκριμένα αποδεικτικά στοιχεία όπως παρουσιάστηκαν στον Τύπο.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Εγώ θα έλεγα, αφήστε τα στο Δικαστήριο καλύτερα.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Να σας απαντήσω όμως έτσι όπως θα ήθελα και μέχρι το τέλος;
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Να το πείτε.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ήθελα να πω ότι άπαξ και εμφανίστηκε ότι είναι αρχηγός και όλες αυτές οι κατηγορίες, μετά άρχισα κι εγώ και μάλιστα κατηγορήθηκε και όλη η γενιά μας και το Παρίσι, άρχισα κι εγώ να παρακολουθώ επισταμένως τί ακριβώς, γιατί εγώ είχα άλλη αντίληψη εντελώς. Εκεί δεν πείστηκα κ. Εισαγγελεύ. Δεν πείστηκα.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Κανείς δεν μπορεί να σας πείσει για το αντίθετο. Εγώ θέλω να σας ρωτήσω κάτι άλλο. Απ’ ότι κατάλαβα ο κ. Γιωτόπουλος ήταν ένας προβεβλημένος νέος φοιτητής εκεί. Μου είπατε ότι ήταν και Γραμματέας ή Μέλος του Συλλόγου. Δηλαδή εκτός από εσάς θα τον γνώριζαν και πάρα πολλοί άλλοι άνθρωποι.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Μας είπατε ότι από το ΄74 και μετά όταν επιστρέψατε δεν είχατε ποτέ καμία επαφή, ούτε τον είδατε, ούτε ακούσατε.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Δηλαδή σε έναν κύκλο φίλων και γνωστών αυτής της εποχής του Παρισιού δηλαδή, κατά την διάρκεια μιας συζήτησης να ακούσετε ότι θυμάστε τον Γιωτόπουλο, τον είδα προχθές εκεί στην τάδε δεξίωση και είπαμε αυτές τις κουβέντες. Ανταλλάξατε ποτέ με κάποιον γνωστό σας του Παρισιού οποιαδήποτε σκέψη ή συζήτηση για τον κ. Γιωτόπουλο από το 1969 μέχρι και που δημοσιοποιήθηκε το πρόσωπό του;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Όχι, δεν αντάλλαξα. Ήθελα να σας πω κάτι πολύ συγκεκριμένο, γιατί με πολλούς ανθρώπους έχω κρατήσει επαφή και είναι και πολύ φίλοι μου. Αλλά άλλους ανθρώπους τους είχα χάσει. Φέρ’ ειπείν τον Βίκτορα Αναγνωστόπουλο που θα καταθέσει και ως μάρτυρας, έγραψε και ένα βιβλίο κλπ, με τον οποίο συνέπεσα στο Παρίσι επίσης. Δεν ήξερα ότι είναι στην Αθήνα, δεν τον είχα δει καθόλου.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Δεν σας ζητώ εξήγηση για το γιατί έγινε ή δεν έγινε συζήτηση. Με ενδιαφέρει αυτό καθ’ αυτό το γεγονός.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Δεν το συζητήσαμε.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Δεν το συζητήσατε ποτέ. Συμπληρώνετε όμως και λέτε «αυτό συνέβη και για άλλους γνωστούς μου της εποχής εκείνης›.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Δεν θέλω τίποτε άλλο.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Ξέρετε εάν κάποιος γνωστός σας τον είδε;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Όχι, δεν ξέρω. Είχαμε τις προσωπικές μας ζωές από ενός σημείο και πέρα κ. Εισαγγελεύ. Είχα παιδί, είχα εργασία.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Τώρα πώς σκεφτήκατε να έρθετε;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Το θεώρησα υποχρέωσή μου απέναντι στον παλιό μου γνωστό, απέναντι στο Δικαστήριό σας.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Από την Ιτέα ήρθατε;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Στην Ιτέα υπηρετούσε Ειρηνοδίκης ο πατέρας μου γι αυτό με έκανε η μητέρα μου εκεί. Δεν έχω καμία ιδιαίτερη σχέση. Τώρα ήρθα από του Φιλοπάππου όπου μένω.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Τώρα σκεφτήκατε να έρθετε έτσι.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Σας εξήγησα. Θέλετε να σας εξηγήσω για τρίτη φορά; Το θεώρησα υποχρέωσή μου, ναι. Το θεώρησα υποχρέωσή μου απέναντι και στο Δικαστήριό σας.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Καλά κάνατε και ήρθατε.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Πραγματικά θέλω να πιστεύω οποιαδήποτε κι αν είναι η απόφασή σας, ότι εν πάση περιπτώσει το κοινό περί δικαίου συναίσθημα θα μείνει ικανοποιημένο.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν είναι τόσο κοινό όσο το νομίζει κανένας γιατί είναι διάφορες απόψεις.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Κυρία μάρτυς, είπατε ότι το 1966 πήγατε στο Παρίσι.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι, τον Δεκέμβριο.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Τότε τί όνομα είχατε;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Λεοντακιανάκου.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Ήταν ο σύζυγός σας Λεοντακιανάκος.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Μόλις παντρεύτηκα φύγαμε.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Μείνατε κι εσείς στην «Μεζό Ελενίκ›;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Όχι, αλλά πηγαίναμε εκεί.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Τί σπουδάζατε εκεί;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Είχα μόλις τελειώσει εδώ τη Νομική και εκεί σπούδασα Πολιτικές Επιστήμες.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Είπατε προηγουμένως ότι ο κ. Γιωτόπουλος όπως τον γνωρίζατε τότε έμενε στο ελληνικό σπίτι, στην «Μεζό Ελενίκ› από το ΄67 μέχρι το ΄69 περίπου, ΄66 με ΄69 εκείνα τα χρόνια;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Ξέρετε ποιος διοικούσε το «Μεζό Ελενίκ› εκείνη την εποχή;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ο κ. Γεωργούλης.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Ξέρατε τις πολιτικές πεποιθήσεις του κ. Γεωργούλη;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ένας δημοκράτης άνθρωπος.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Ο κ. Γεωργούλης;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Δημοκρατικός άνθρωπος που δεν εξεφράζετο και κρατούσε ισορροπίες.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Κρατούσε ισορροπίες;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Είναι κι αυτός ένας τρόπος να το πούμε.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ποιο να πούμε;
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Να πούμε ότι κρατούσε ισορροπίες. Είναι ένας τρόπος να εκφραστούμε για πολιτικές πεποιθήσεις.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Για μένα, κάτι εννοώ με αυτό.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Μήπως μπορείτε να εξηγήσετε τί εννοείτε;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ότι κρατούσε ισορροπίες ανάμεσα σε καταστάσεις πολιτικές.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Στην χούντα.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Όχι, όχι. Δεν θα έφτανα μέχρι εκεί.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Δεν επιμένω.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Είπαμε, οι Δεξιοί έδιναν όλοι. Φωτογράφιζαν και έγραφαν αυτούς.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Όχι, δεν θα το πω αυτό για τον κ. Γεωργούλη. Σας παρακαλώ.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Είστε μάρτυς, λέτε την άποψή σας.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Λέω γι αυτούς που πήγαιναν στην Πρεσβεία και κατέδιδαν φοιτητές, το τί λέγαμε στο Σύλλογο κλπ.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Ήταν εύκολο να βρει δωμάτιο κανείς εκείνη την εποχή στο «Μεζό Ελενίκ› το 1967;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Εγώ τον βρήκα τον κ. Γιωτόπουλο. Ήταν πριν από μένα, από το ΄66. Δεν ξέρω αν ήταν το ΄64 ή το ΄65, πότε ακριβώς πήγε ο κ. Γιωτόπουλος, αν ήταν εύκολο ή δύσκολο. Εν πάση περιπτώσει δεν έχει σχέση με το ΄67.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Έμενε όμως το ΄67 εκεί.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι, έμενε. Ο κ. Γεωργούλης δεν έδιωξε τους ανθρώπους που έμεναν εκεί. Για όνομα του Θεού. Σας παρακαλώ.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Εν μέρει σωστό.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Εν πάση περιπτώσει εγώ δεν θέλω να μιλήσω με τίποτα για τον κ. Γεωργούλη.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Εσείς μείνατε στο Παρίσι μέχρι πότε;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Μέχρι το ΄74.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Από το 1969 μέχρι το 1974 σταματήσατε να τον βλέπετε τον κ. Γιωτόπουλο;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Είπα ναι. Αυτό θυμάμαι.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Υπήρχε κάποιος λόγος;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Όχι, δεν υπήρχε κάποιος λόγος.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Επειδή τον ξέρατε αρκετά καλά είπατε.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Δεν υπήρχε κάποιος λόγος. Εκ των υστέρων απ’ ότι διάβασα ο ίδιος είπε και το συνέδεσα ότι ναι, λόγω της αντιστασιακής δράσης απομακρύνθηκα. Επειδή εγώ ανήκα σε άλλον χώρο πολιτικό είχαμε τότε – ας μου επιτραπεί η λαϊκή έκφραση – άλλο μαλλί να ξάνουμε. Είχαμε την διάσπαση του ΚΚΕ σε ΚΚΕ και ΚΚΕ Εσωτερικού.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Εσείς έρχεστε με την εμπειρία περίπου των 2,5-3 ετών γνωριμίας, ΄66-΄67 με ΄69 που είχατε με τον κ. Γιωτόπουλο. Ήδη στο Παρίσι σταματήσατε να τον βλέπετε από εκεί και πέρα, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο Παρίσι ως Γιωτόπουλο σταματήσατε να τον βλέπετε. Μας λέτε ότι είστε πεπεισμένη ότι πρέπει να είναι εδώ.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι, εγώ προσωπικά. Από εκεί και πέρα δεν δικάζω εγώ.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Όχι βεβαίως, η προσωπική σας άποψη. Εσείς προσωπικά υποθέτω για να το λέτε αυτό δεν επιδοκιμάζετε τις ανθρωποκτονίες και τις άλλες ενέργειες της 17Ν;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Θέλετε να μιλήσω γι αυτό, γιατί δεν μου αρέσει έτσι όπως ακριβώς κάνετε την ερώτηση. Μπορώ να μιλήσω, αλλά δεν θέλω να ταλαιπωρήσω το Δικαστήριο. Αν μου επιτρέπει ο κ. Πρόεδρος μπορώ να τα πω.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν θέλω την γνώμη σας.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Η απάντηση είναι απλή νομίζω, είστε κατά ή υπέρ;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Όχι, δεν σας απαντήσω. Μετά μπορεί να με ρωτήσετε την άποψή μου για τον Κομμουνισμό, για τον φασισμό, για τους ομοφυλόφιλους. Δεν μου αρέσει αυτό.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Θα σας εξηγήσω γιατί σας ρωτάω. Διότι όταν έρχεστε και λέτε ότι «πιστεύω ότι είναι αθώος› τί διατυπώνετε; Διατυπώνετε μία άποψη ότι δεν μπορεί να συμμετέχει σε τέτοιες πράξεις διότι δεν τις εγκρίνει προφανώς. Αυτό δεν μας λέτε ή μας λέτε ότι τις εγκρίνει και ήταν απ’ έξω;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Σας είπα ότι δεν διατύπωνε τότε που όλοι ήμασταν νέοι και επομένως και λόγω εποχής ήμασταν και πιο ακραίοι όλοι. Μετά βάλαμε νερό στο κρασί μας. Τότε δεν διατύπωνε ο κ. Γιωτόπουλος αλλά και όλοι μας άποψη πολιτική που να μέσα να συμπεριλάμβανε ανθρώπινους στόχους.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Κυρία μάρτυς, σε αυτό έχετε απόλυτο δίκιο. Αυτό ξέρετε από τότε και καταθέτετε. Έρχεστε και κάνετε μία κρίση ότι και σήμερα....
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Είπα ότι μετά όταν ξαφνιάστηκα το καλοκαίρι και λόγου του συγκεκριμένου και λόγω άλλων φίλων που ενεπλάκησαν, δηλαδή ήταν το κάτι άλλο τα ψέματα που ειπώθηκαν για συγκεκριμένους ανθρώπους .....
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Λιντσάρισμα είπατε.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Λιντσάρισμα, χρησιμοποίησα αυτή την λέξη. Από κει και πέρα προσπάθησα να δω συγκεκριμένα πράγματα τα οποία δεν με έπεισαν. Ακριβώς με έπεισαν περί του αντιθέτου και όλο και περισσότερο.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Η σημερινή σας κρίση είναι ότι ο κ. Γιωτόπουλος δεν έχει ανάμειξη με αυτά, έτσι δεν είναι;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι, εξακολουθώ να έχω αυτή την κρίση.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Βασίζεται προφανώς στην σκέψη ότι δεν μπορεί να είχε τέτοια ιδεολογία, να είχε τέτοιες αρχές που να του επέτρεπαν να συμμετάσχει σε τέτοιες ενέργειες. Πού αλλού μπορεί να βασίζεται;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Μισό λεπτό, δεν ξέρω αν βοηθάει αυτή η στρεψοδικία.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Στρεψοδικία; Με συγχωρείτε, σας παρακαλώ. Εγώ ούτε σας έθιξα.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Το παίρνω πίσω, ζητώ συγγνώμη.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Έχει απαντήσει για το τότε. Να δικαιολογήσει την σημερινή της κρίση, αυτό ζητάω.
Κ. ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: Έχει απαντήσει για όλα.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Είναι άποψή σας. Δεν θέλω καμία άλλη απάντηση. Θέλω να μου δικαιολογήσει την κρίση της, την οποία εγώ πιστεύω ότι δεν την έχει δικαιολογήσει ακόμα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δηλαδή βγάζετε το συμπέρασμα από τα τότε;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Σας είπα δύο πράγματα. Νομίζω ότι είμαι σαφής. Ένα είναι αυτά τα οποία εγώ ήξερα από παλιά και ένα δεύτερο, όταν έπαθα το σοκ όπως το πάθαμε όλοι μας για τον συγκεκριμένο άνθρωπο, την συγκεκριμένη εποχή και άλλους ανθρώπους και, και, και, άρχισα από κει και πέρα διατηρώντας ένα κριτικό πνεύμα που θέλω να το διατηρώ πάντα, άρχισα να ερευνώ και να λέω «καλά εντάξει, αυτά τα λέει ο Α, ο Β, ο Γ στην τηλεόραση. Για να δούμε τώρα συγκεκριμένα τί λέει›. Εκεί δεν πείστηκα.
Ι. ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Δεν είχατε αυτή την εικόνα από αυτόν. Αυτό λέτε.
Κ. ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: Ούτε από τα στοιχεία δεν επείσθη. Εγώ δεν έχω άλλη ερώτηση κ. Πρόεδρε, απλώς δε θέλω να παρεξηγούμαι ούτε από τους συνηγόρους της Υπερασπίσεως. Η προσπάθειά μου ήταν να μου εξηγήσει η μάρτυς γιατί επιμένει ότι και σήμερα μετά από, αν δεν απατώμαι, 24-25 χρόνια, η παλιά της αντίληψη ότι ο άνθρωπος αυτός δεν θα πήγαινε ποτέ προς πράξεις βίας, εξακολουθεί να υπάρχει αναλλοίωτη. Αυτή ήταν η ερώτηση.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δηλαδή δεν αλλάζουν οι άνθρωποι; Αυτό σας ρωτά. Εσείς είπατε η ίδια ότι αλλάξατε.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Μπορώ να το εξηγήσω αυτό?
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αλλάζουν οι άνθρωποι αλλά αλλάζουν προς το καλύτερο
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Αλλάζουν ως προς το main stream, σας είπα μάλιστα την αμερικάνικη έκφραση.
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Κυρία μάρτυς, γνωρίσατε τον κ. Γιωτόπουλο όταν τον γνωρίσατε. Μετά την έλευση της δικτατορίας στην Ελλάδα, κοινή συνωμοτική δράση είχατε με τον κ. Γιωτόπουλο;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Κοινή συνωμοτική δράση; Βέβαια όχι. Δεν τον είδα καν.
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Μετά το ’67.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Για το ’67 με ρωτάτε ή για το ’74;
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Κυρία μάρτυς, υπέθεσα ότι ορισμένα πράγματα είναι αυτονόητα.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Με συγχωρείτε.
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Συνεχίζω τη δική σας διήγηση. Η δική σας διήγηση είναι ότι τον γνωρίσατε το ’66 που πήγατε και τον ξαναείδα το το ’69, σ’ αυτό το χρονικό διάστημα είχαμε επαφές μαζί του. Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα μας προέκυψε δικτατορία εν Ελλάδι. Είχατε κοινή συνωμοτική δράση κατά της δικτατορίας με τον κ. Γιωτόπουλο;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Θα σας απαντήσω πώς ακριβώς είχαν τα πράγματα. Όταν εγώ πήγα στο Παρίσι δεν ήμουν ενταγμένη σε πολιτικό χώρο. Ήμουν γενικά μια δημοκράτισσα αλλά όχι ενταγμένη. Απ’ ότι γνωρίζω, απ’ ότι θυμάμαι, τότε ο κ. Γιωτόπουλος ήταν ενταγμένος στην ΕΔΑ. Αυτό ήταν το κόμμα το οποίο υπήρχε, δεν υπήρχε νόμιμου Κομμουνιστικό Κόμμα τότε. Ήταν ενταγμένος στην ΕΔΑ.
Από ενός σημείου και πέρα, μετά την έλευση της δικτατορίας ο τότε σύζυγός μου και εγώ αισθανθήκαμε την ανάγκη να οργανωθούμε και μπήκαμε –από ένα σημείο και πέρα η ΕΔΑ έγινε Κομμουνιστικό Κόμμα και μετά διασπάσθηκε το Κομμουνιστικό Κόμμα και ακολουθήσαμε το ΚΚΕ Εσ., νυν Συνασπισμός. Από ενός σημείου και πέρα ο Γιωτόπουλος απομακρύνθηκε. Δηλαδή ενώ τον γνώρισα απ’ ότι θυμάμαι ως ΕΔΑ, μετά απομακρύνθηκε.
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Είπατε όμως και το θέσατε πλέον δεδομένο στο Δικαστήριο και ως βασικό επιχείρημα, ότι οι μέχρι τότε συζητήσεις τις οποίες κάνατε στις κοινές αυτές συναντήσεις σας για την πολιτική κατάσταση, απεκλείετο η άσκηση βίας κατά ανθρωπίνου στόχου. Αυτό το δόγμα, γνωρίζετε αν το διετήρησε ο κ. Γιωτόπουλος μετά την απομάκρυνσή του;
Ή να σας ρωτήσω αλλιώς: Τον κ. Βίκτωρα Αναγνωστόπουλο τον γνωρίζετε απ’ ότι είπατε.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι, τον γνώριζα έτσι και μετά τον θυμήθηκα, και είπα «έχω να τον δω από τότε›.
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Έχει γράψει ένα βιβλίο στο οποίο διηγείται αποστολές όπλων και υλικών στην Ελλάδα, στην οποία προέβαινε ο ίδιος και ο κ. Γιωτόπουλος.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Και άλλοι πολλοί, και ο Ανδρέας ο Παπανδρέου και το ΠΑΚ και ο δικός μας χώρος, και η δημοκρατική άμυνα με τον κ. Πρωθυπουργό....
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Εγώ δεν λέω ότι κακώς επεστέλλεντο τα όπλα ώστε να μου ρελανσάρετε με το ότι το έκανε και ο Πρωθυπουργός, εγώ ρωτώ άλλο πράγμα: Η αποστολή όπλων εν Ελλάδι δεν ενέχει εξ ορισμού το στοιχείο βίας κατά ανθρώπων; Τα όπλα τί να τα κάνουν;
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Δεν ήταν όπλα, εκρηκτικά ήταν.
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Εκρηκτικά λοιπόν τα οποία απεστέλλοντο για να μη χρησιμοποιούν κατά ανθρώπων, αυτή φαντάζομαι ότι είναι η άποψη..
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι, αυτό ήταν μία γενικότερη αρχή.
Ι. ΡΑΧΙΩΤΗΣ: (εκτός μικροφώνου).
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Εσείς, με τις κινήσεις αυτές του κ. Αναγνωστόπουλου και του κ. Γιωτόπουλου, τότε δεν είχατε καμία επαφή.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Όχι.
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Τον κ. Σκαρπαλέζο τον γνωρίζετε;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι. Ο κ. Σκαρπαλέζος είναι καθηγητής αυτή τη στιγμή στο Παρίσι. Η κόρη μου σπούδασε στο Παρίσι, έκανε ένα ντοκτορά. Πηγαίνοντας εγώ στο Παρίσι, διατηρώντας επαφή με αυτή την πόλη και λόγω της θυγατέρας μου, είδα τον κ. Σκαρπαλέζο τον οποίο μάλιστα τον ήξερε και η κόρη μου.
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Τον ξέρατε λοιπόν από τότε.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Τον ήξερα εγώ από τότε και τον ξανασυνάντησα....
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Τα δημοσιεύματα που διαβάσατε από την εποχή που άρχισε το λιντσάρισμα που βιώσατε εις βάρος του κ. Γιωτόπουλου από πέρυσι όπως καταθέσατε, στα δημοσιεύματα που υπέπεσαν στην αντίληψή σας, μήπως σας υπέπεσαν και δημόσιες δηλώσεις του κ. Σκαρπαλέζου;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι.
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Τί είπε εκεί;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Να το φέρω στο μυαλό μου. Είπε ότι γνώριζε τον κ. Γιωτόπουλο, ότι ήταν μαζί.... νομίζω ότι είναι καταγεγραμμένα, δεν είναι καλύτερα να τα διαβάσετε από το να προσπαθήσω εγώ να τα φέρω στο μυαλό μου;
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Αυτό είναι το απλούστερο των απλουστέρων να κάνω αυτό. Εγώ προσπαθώ αυτή τη στιγμή να τοποθετηθώ έναντι της καταθέσεώς σας. Γνωρίζετε για κάποια συνάντηση που διηγείται ο κ. Σκλαρπαλέζος που έλαβε χώρα το 1974 αν δεν απατώμαι;
Ι. ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Κύριε συνάδελφε έχει διαψευσθεί κι έχει ζητήσει συγνώμη. Υπήρξε δημοσιογράφος, μία δημοσιογράφος στην ακρίβεια που είπε αυτό στο οποίο αναφέρεστε, έστειλε επιστολή διότι ουδέποτε είπε τέτοιο πράγμα και ζήτησε και συγνώμη.
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Ο κ. Σκαρπαλέζος θα έρθει εδώ;
Ι. ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Ναι, αλλά επειδή είναι γεγονότα αυτά που είναι δημοσιευμένα, γι αυτό το διευκρινίζω.
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Ρωτώ λοιπόν, θα έρθει; ¶μα έρθει θα τα βρούμε. Πείτε μου κάτι άλλο τώρα, εκεί, επί δικτατορίας χρησιμοποιούσατε καμία συνθηματική γλώσσα όταν θέλετε να αναφερθείτε σε αστυνομικούς π.χ.; Πώς τους λέγατε;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Τί εννοείτε; Μεταξύ μας; Στο Παρίσι; Όχι, δε θυμάμαι.
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Όπως είναι το ?le flique? στην αργκό.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ναι, το χρησιμοποιούσαμε καμιά φορά.
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: ¶λλη έκφραση;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Δε θυμάμαι, δεν ξέρω. Τώρα βέβαια όταν επικοινωνούσαμε με την Ελλάδα χρησιμοποιούσαμε διάφορα για να μη μας παίρνουν είδηση.
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Τη λέξη ?le moshe? τη χρησιμοποιήσατε ποτέ;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: «Ο άσχημος›. Μου θυμίζει κινηματογραφικό έργο εκείνης της εποχής, αστυνομικό.
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Για ακούστε λοιπόν τί λέει ο κ. Αναγνωστόπουλος στη σελ. 53-54 του βιβλίου του «Οι άσχημοι›. Λέει λοιπόν εκεί: «Κοίταξε γύρω σου χωρίς να κοιτάξεις, είπε ο Αλέκος. Le moshe sont la. (Οι άσχημοι είναι εδώ). Έτσι τους λέγαμε όταν στην Ελλάδα μιλούσαμε γαλλικά στο δρόμο. Ήταν το κωδικό τους όνομα›.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Δεν ξέρω, τί να πω;
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Η ερώτησή μου είναι η εξής: Από τα κατασχεθέντα στοιχεία, προκύπτει ότι η ορολογία της 17Ν για τους αστυνομικούς ήταν «οι άσχημοι›. Μπορείτε να μου δώσετε μία εξήγηση πώς οι εκ βορείου Ελλάδος κύριοι Ξηροί, οι εκ δυτικής Ελλάδος λοιποί κατηγορούμενοι, χωρίς να έχουν καμία σχέση με τον κ. Γιωτόπουλο, όλως τυχαίως χρησιμοποιούσαν την ίδια κωδική ονομασία των αστυνομικών;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Όχι, δε μπορώ να σας δώσω καμία εξήγηση.
Π. ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Δεν έχω άλλη ερώτηση.
Ι. ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Η μνήμη σας επανήλθε στον κ. Γιωτόπουλο απ’ ότι καταλαβαίνω πέρυσι το καλοκαίρι που άρχισε να γίνεται θέμα. Τότε βγήκε μια πολύ μεγάλη πλειάδα στοιχείων για τη δράση του κ. Γιωτόπουλου και τη σχέση του με τη 17Ν και θα σας αναφέρω μερικά: Ότι ήταν γνωστός του Περατικού, ότι σε μια σπηλιά στους Λειψούς κοντά στο σπίτι του βρέθηκαν λεφτά, ότι ο Κουφοντίνας και ο Ξηρός περνούσαν από το σπίτι του στους Λειψούς και βρέθηκαν τα αποτυπώματά τους, ότι είχε φωτογραφία του Κουφοντίνα στο σπίτι του.
Αυτά τα στοιχεία γέμισαν τα μυαλά μας πέρυσι το καλοκαίρι. Πιστεύετε ότι αυτά σχετίζονται, με οποιονδήποτε τρόπο με τη συγκρότηση του προφίλ του αρχηγού που στη συνέχεια μετατράπηκε σε κατηγορία;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Όχι βέβαια, για να μην εκφέρω γνώμη και για τα ίδια τα στοιχεία έτσι όπως μου τα διαβάσατε, γιατί δεν μου φαίνονται και σοβαρά.
Ι. ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Επειδή όμως μέσα από ένα τέτοιο κλίμα διαμορφώθηκε μια κατηγορία μερικούς μήνες αργότερα, δεν την είχαμε ακούσει, ότι ο κ. Γιωτόπουλος είναι ο αρχηγός της 17Ν, μέχρι τη σύλληψή του το ακούγαμε ως διαρροή χωρίς στοιχεία, είναι από τις λίγες περιπτώσεις ανθρώπων που μέχρι τη σύλληψή του δεν υπήρχε κανένα υλικό στοιχείο εναντίον του, όλα φέρουν ημερομηνίες μεταγενέστερες της σύλληψής του, ήθελα τη γνώμη σας γι αυτό.
Τί γνώμη έχετε για την κατηγορία που του αποδίδουν ως αρχηγός της 17Ν; Ήθελα να σας βάλω δυο παραμέτρους. Πρώτα-πρώτα, μια τέτοια Οργάνωση μπορεί να τη χειριζόταν ένας άνθρωπος επί 30 χρόνια; Από την άλλη πλευρά, από την πλευρά των μελών αυτής της Οργάνωσης, μπορεί μια τέτοια Οργάνωση με τέτοιου είδους δράση να ήταν στρατιωτάκια κάποιας δαιμόνιας, διαβολικής προσωπικότητας εν πάση περιπτώσει;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Κοιτάξτε, υπάρχουν τρία πράγματα: Καταρχήν ήθελα να σας πω ως προς τον Αλέκο Γιωτόπουλο, θεωρώ ότι ήταν ένας από εμάς, δηλαδή ούτε εξυπνότερος, ούτε χαζότερος, δηλαδή όλοι μας είχαμε οξυμένο μυαλό λόγω εποχής, λόγω συγκυριών. Δεν ήταν ο μοναδικός. Ένα αυτό. Ένα δεύτερο: Δεν έχω γνώση από τέτοιου είδους Οργανώσεις.
Μπορώ όμως να σας πω δυο πράγματα: Το ένα είναι η κοινή λογική, την οποία ως μέσος κοινός άνθρωπος επικαλούμαι, που μου λέει ότι δεν πάει σε τέτοια Οργάνωση ο ένας να διακινδυνεύει τη ζωή του και ο άλλος κάπου από μακριά να του λέει τί θα κάνει και το άλλο είναι όσα παλιότερα –όχι τώρα πια γιατί δεν μ’ ενδιαφέρουν, τα θεωρώ και ξεπερασμένα- είχα διαβάσει για τέτοιου είδους Οργανώσεις, δεν ήταν σε καμία περίπτωση μία ιεραρχία που πήγαινε έτσι, κάποιος αποφάσιζε, κάποιοι εκτελούσαν κτλ. Αυτά είναι τρία πράγματα τα οποία νομίζω ότι απαντούν στην ερώτησή σας.
Ι.ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Ακόμα και παράνομες ένοπλες Οργανώσεις που αποδεδειγμένα πια, γιατί πέρασαν οι δεκαετίες, έγιναν ιστορία κάποια πράγματα, είχαν ηγέτες διεθνούς κύρους όπως ήταν Οργανώσεις που συγκρότησε ο Γκεβάρα φερ’ ειπείν σε διάφορες χώρες του κόσμου, είχαν τους αρχηγούς τους αποτραβηγμένους από τη δράση;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Όχι.
Ι. ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Ακόμα κι εκεί που ήταν διεθνούς κύρους οι ηγέτες τους.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Όχι, είναι ιστορία πια κοινώς γνωστή.
(διαλογικές συζητήσεις)
Ι. ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Είπατε για την άποψη του κ. Γιωτόπουλου, την άποψη μιας γενιάς δηλαδή για την προσβολή των ανθρώπινων στόχων. Εγώ θα σας το θέσω και από μια άλλη πλευρά. Είναι αποδεδειγμένο ότι ο κ. Γιωτόπουλος επί χούντας είχε εμπλοκή σε δύο διαφορετικές Οργανώσεις, στην 29 ΜΑΗ μέχρις ένα χρονικό σημείο και από κει και πέρα σε μια άλλη Οργάνωση που λεγόταν ΛΕΑ. Θυμόσαστε ή μάθατε να έχουν χτυπήσει ποτέ ανθρώπινο στόχο αυτές οι Οργανώσεις; Χτυπήθηκε ποτέ άνθρωπος;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Όχι.
Ι. ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Ένα τρίτο ζήτημα. Αντιμετωπίστηκε επικριτικά μια από τις προηγούμενες συνεδριάσεις ο κ. Γιωτόπουλος επειδή δεν πήρε το πτυχίο του, υπαινικτικά κιόλας, ότι «εσύ πήρες το πτυχίο σου, αλλά εδώ στο ακροατήριο έχουμε κάτι άλλους που δεν πήραν το πτυχίο τους›. Πείτε μου, αυτή τη γενιά, γιατί δεν πήραν τα πτυχία τους; Και ο Γιωτόπουλος γιατί δεν πήρε το πτυχίο του;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Κοιτάξτε, η ιστορική αλήθεια καταγεγραμμένη είναι ότι γενιά που έζησε τον εμφύλιο και η αμέσως μεταμφυλιωτική χουντική γενιά, αγωνίστηκε για ιδανικά, καλώς ή κακώς, δεν κρίνω ποια ήταν αυτά τα ιδανικά και εν ονόματι αυτών των ιδανικών εγκατέλειψε την αναζήτηση της προσωπικής καταξίωσης έτσι όπως δίνεται μέσα από ένα δίπλωμα.
Ι. ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Πάντως είναι ένα σημαντικό ποσοστό αυτής της γενιάς που ήταν αυτοθυσία αυτό που έκαναν. Θα μπορούσαν να είχαν κάνει καριέρα.
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Ο τέως σύζυγός μου –μείναμε 8 χρόνια στο Παρίσι- που θα έπρεπε κανονικά στα 8 χρόνια να έχει πάρει το ντοκτορά του, εγώ πήρα κατώτερο, Master ας το πούμε. Ο τέως σύζυγός μου που πήγαινε για ντοκτορά, δεν το τελείωσε. Ήρθαμε, καθυστέρησε και το τελείωσε μετά γιατί το έβαλε πείσμα. Ξέρω πολλούς ανθρώπους που δεν τελείωσαν, που άφησαν τις σπουδές στη μέση.
Είχαμε τότε και μία άλλη αντίληψη περί γνώσεως, δηλαδή μας ενδιέφερε η εμβάθυνση στη γνώση και όχι η απόκτηση πτυχίων. Ήταν και αυτό.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Σπουδάζουμε για να μπορούμε να εργαστούμε ...
Ι. ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Ξέρετε πόσες γενιές κ. Εισαγγελέα δεν πήραν πτυχία για την πολιτική πάλη και δεν είναι μόνο θέμα του ’67. Αν σας είναι ξένα αυτά τα πράγματα, δεν σημαίνει ότι είναι ξένα για τη ζωή.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Όλοι δουλεύουν όμως.....
Ι. ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Υπήρξαν άνθρωποι που είδαν μπροστά τους σοβαρότερα ζητήματα και το πλήρωσαν αυτό. Καταλαβαίνω ότι μπορεί να μην το ξέρετε, δεν έχουμε κάνει όλοι τις ίδιες διαδρομές σ’ αυτόν τον κόσμο, αλλά μην το κάνουμε και στοιχείο της κατηγορίας τουλάχιστον. Και μετά το ’74 τα ίδια έγιναν....
Κ. ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: Θα κάνω μία ερώτηση μόνο: Γυρίσατε στην Ελλάδα το ’74. Μπορείτε συνοπτικά να περιγράψετε το κλίμα για τα χρόνια μετά το ’74; Δηλαδή ήταν δεδομένο ότι είχαμε δημοκρατία, υπήρχε φόβος για πραξικόπημα; Τί συζητιόταν στους δικούς σας χώρους;
Ε. ΧΑΜΠΙΠΗ: Εκεί το ξέρουμε όλοι, το ξέρει το Δικαστήριό σας ότι για μια μεγάλη χρονική περίοδο –δε θα μιλήσω για τα σταγονίδια του Αβέρωφ- θυμάμαι χαρακτηριστικά μία φράση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, Προέδρου τότε της Κυβερνήσεως, γιατί μου είχε κάνει εντύπωση και είχε καταγραφεί, τον Σεπτέμβριο του ’74 στην Έκθεση της Θεσσαλονίκης όπου είχε πει ότι «εγώ μπορεί να εκλείψω αλλά η Δημοκρατία θα νικήσει› κτλ.
Δηλαδή όταν σε μία επίσημη –όσο πιο επίσημη γίνεται- εκδήλωση ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως λέει στο λαό ότι «εγώ μπορεί να εκλείψω›, καταλαβαίνετε ότι είναι μία περίοδος μεταβατική όπου η Δημοκρατία δεν είναι και πολύ σταθερή.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Να σας ευχαριστήσουμε που ήρθατε. Το Δικαστήριο διακόπτει για αύριο.
