Στα τέλη του περασμένου μήνα, ο νέος ηγέτης του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος Σι Τζινπίνγκ (στη φωτογραφία) είπε στους συντρόφους του να ανταποκρίνονται θετικά στις προσδοκίες της κοινής γνώμης για μεταρρυθμίσεις. Δεν είχε ιδέα όμως τότε πόσο έντονες είναι αυτές οι προσδοκίες.
Σε έναν πολυσύχναστο δρόμο στην πόλη Γκουανγκτσού, διαδηλωτές ζήτησαν αυτή την εβδομάδα ελευθερία του Τύπου και ελευθερία της έκφρασης. Ήταν μια από τις σπάνιες φορές μετά τις ταραχές στην πλατεία Τιενανμέν, το 1989, που τέτοια αιτήματα διατυπώνονται ανοιχτά. Ο Σι έχει να αντιμετωπίσει μια δύσκολη αποστολή.
Οι κινητοποιήσεις στην πρωτεύουσα της επαρχίας Γκουανγκντόνγκ άρχισαν στις 7 Ιανουαρίου, όταν έγιναν καταγγελίες ότι είχε αλλοιωθεί το πρωτοχρονιάτικο μήνυμα που επρόκειτο να δημοσιευτεί στην «Εβδομαδιαία του Νότου», μια εφημερίδα με εθνική εμβέλεια. Το αρχικό κείμενο ζητούσε από το κόμμα να προστατεύσει τις ελευθερίες που εγγυάται το Σύνταγμα της χώρας. Το κείμενο που δημοσιεύτηκε δεν είχε καμιά αναφορά σε πολιτικές ελευθερίες.
Η λογοκρισία αυτή προκάλεσε μια από τις πιο ασυνήθιστες διαμαρτυρίες σε κινεζική εφημερίδα (η «Εβδομαδιαία του Νότου» ελέγχεται από τον Όμιλο Νανφάνγκ, που αναφέρεται στην κομματική ηγεσία της Γκουανγκντόνγκ). Υπομνήματα που υπέγραψαν δεκάδες εν ενεργεία και πρώην δημοσιογράφοι ζητούσαν την παραίτηση του υπεύθυνου προπαγάνδας της Γκουανγκντόνγκ, Τούο Τσεν. Ενα μέρος του προσωπικού αποφάσισε να απεργήσει. Τα γραφεία του Ομίλου Νανφάνγκ έγιναν πολύ γρήγορα το κέντρο των διαμαρτυριών με αίτημα πολιτικές μεταρρυθμίσεις.
Οι συγκεντρώσεις ήταν σχετικά μικρές: μερικές εκατοντάδες άνθρωποι στην καλύτερη περίπτωση. Δεκάδες χιλιάδες διαδηλώσεις γίνονται κάθε χρόνο στην Κίνα, σπανίως όμως τα συνθήματά τους αφορούν πολιτικά θέματα. Η φρασεολογία των υποστηρικτών της «Εβδομαδιαίας του Νότου» στην Γκουανγκτσού ήταν ασυνήθιστα τολμηρή, κάτι που μπορεί να χρησιμοποιήσουν κομματικά στελέχη, τα οποία ανησυχούν ότι ακόμη και μια μικρή πολιτική φιλελευθεροποίηση μπορεί να ανοίξει τις πύλες για να ζητηθούν ευρύτατες αλλαγές.
Ένας από τους ομιλητές σε μια συγκέντρωση που έγινε στις 8 Ιανουαρίου ήταν ο Γιου Γκανγκ, ένας φιλόσοφος που είχε αναμιχθεί στις ταραχές της πλατείας Τιενανμέν και έκτοτε συνεχίζει να υπερασπίζεται με σθένος τις απόψεις του. Όπως είπε στους συγκεντρωμένους, όταν αποφοίτησε το 1990 ήλπιζε ότι η δημοκρατία θα ερχόταν σύντομα στην Κίνα. «Πέρασαν είκοσι τρία χρόνια και δεν έχει σημειωθεί καμιά πρόοδος», τόνισε. «Η Κίνα παραμένει μια δικτατορία, που στηρίζεται στον τρόμο για να κρατά τους πολίτες υποταγμένους». Το 1989 θυμήθηκε κι ένας άλλος ομιλητής, που φώναξε από τα μεγάφωνα: «Ζήτω η δημοκρατία, ζήτω η ελευθερία!» Τον ακολούθησε όλο το πλήθος. «Κάτω το κομμουνιστικό κόμμα!», είπε ένας άλλος.
Στην πραγματικότητα, δεν ήταν όλοι σύμφωνοι. Ξέσπασε μάλιστα και μια αντιπαράθεση ανάμεσα στους υποστηρικτές της «Εβδομαδιαίας του Νότου» και μέλη μιας φιλομαοϊκής οργάνωσης. Στην αρχή, η αστυνομία δεν επενέβη. Στη συνέχεια όμως έδειξε λιγότερη ανοχή. Η ένταση εκτονώθηκε όταν οι λογοκριτές δέχθηκαν να μη ζητούν στο εξής αλλαγές στα κείμενα. Η εφημερίδα κυκλοφόρησε κανονικά στις 10 Ιανουαρίου, χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια ότι η λογοκρισία εξαφανίστηκε.
Πηγή: The Economist, ΑΠΕ-ΜΠΕ
