Πρέπει λοιπόν σε κάθε μια πράξη ξεχωριστά να δείτε εάν υπάρχει περιθώριο, εφαρμόζοντας τα ελαφρυντικά των μη ταπεινών ελατηρίων, αν υπάρχει τρόπος να ασκήσετε και μια πολιτική απέναντι στους συγκεκριμένους κατηγορουμένους. Μια τιμωρητική πολιτική.
Βεβαίως κάποιος συνάδελφος ερμήνευσε λανθασμένα τον κ. Εισαγγελέα ότι είναι πρόμαχος της θετικής γενικής πρόληψης. Εγώ νομίζω ότι ο κ. Εισαγγελέας εννοεί κάτι άλλο, εννοεί σαφέστατα την ειδική πρόληψη λέγοντας ότι ο καθένας θα πληρώσει αυτό που αξίζουν οι πράξεις του, την ανταπόδοση εννοεί ο κ. Εισαγγελέας αλλά και την ειδική πρόληψη με την έννοια ότι θα σας κλείσουμε μέσα και δεν θα κινδυνεύει από σας η κοινωνία.
Εγώ όμως σας καλώ να αναλογιστείτε ότι υπάρχουν κι άλλοι τρόποι προσέγγισης των κατηγορουμένων από πλευράς σκοπών της ποινής και βεβαίως και η θετική γενική πρόληψη είναι ένας απ’ αυτούς. Βεβαίως κατηγορήθηκε ότι χρησιμοποιεί τον άνθρωπο ως μέσον για να τονώσει το αίσθημα δικαίου των άλλων συγκοινωνών, όπως και η γενική πρόληψη η αρνητική, ότι χρησιμοποιούνται οι συγκεκριμένοι άνθρωποι για να φοβηθούν και να αποτραπούν από ποινικές πράξεις οι άλλοι, άρα οι συγκεκριμένοι κατηγορούμενοι χρησιμοποιούνται ως μέσα για ξένους σκοπούς και αυτό είναι ηθικά απαράδεκτο, τουλάχιστον με τα προτάγματα της Καντιανής ηθικής.
Εάν πράγματι πιστεύετε ότι πρέπει να διευκολύνετε την εύρεση ενός μέτρου ποινής που να αρμόζει και να προσαρμόζεται στην προσωπικότητα του καθενός κατηγορουμένου, η διέξοδος που έχετε είναι πράγματι μέσο της αναγνώρισης των ελαφρυντικών των μη ταπεινών κινήτρων, το οποίο βεβαίως θα διευκολύνει για μένα και τον διάλογο και με τους δράστες.
Κλείνοντας θα ήθελα να πω ότι βρισκόμαστε εδώ γιατί πράγματι η Οργάνωση 17Ν απέτυχε στους στόχους της. Θα μου πείτε, ποιοι ήταν αυτοί οι στόχοι; Είχε κάποιους στόχους. Ποιοι ήταν; Η κοινωνική ανατροπή, η επανάσταση. Αυτούς δήλωναν, εγώ αυτά θεώρησα ότι πράγματι επεδίωκαν, δεν έχω κανένα λόγο να θεωρήσω ότι δήλωναν ότι επιδιώκουν την επανάσταση και την απελευθέρωση του ανθρώπου από την τυραννία και την καταπίεση της καπιταλιστικής κοινωνίας.
Ο ¶ρης Βελουχιώτης είχε πει ότι «εάν νικήσουμε, όλα θα ξεχαστούν. Εάν χάσουμε θα μας φορτώσουν και όσα δεν κάναμε›. Δε θέλω να πιστεύω ότι εκεί θα φτάσουμε στη συγκεκριμένη περίπτωση, νομίζω όμως ότι ήδη σε επίπεδο κατηγορητηρίου έχουν φορτωθεί στους συγκεκριμένους κατηγορουμένους πάρα πολλά απ’ αυτά που δεν έκαναν, τουλάχιστον σε ζητήματα ληστειών που ούτε καν η Οργάνωση διανοήθηκε να αναγνωρίσει.
Κύριε Πρόεδρε, κ.κ. Εφέτες, κ.κ. Εισαγγελείς, η βία, όπως είπε προηγουμένως ο κατηγορούμενος κ. Κουφοντίνας δεν γεννήθηκε το πρώτον με τη 17Ν. Ο Προμηθέας δέθηκε στο βράχο από τον Ήφαιστο υπό τις εντολές και συνεπικουρούμενος από το κράτος και τη βία. Έτσι λέει ο Αισχύλος στην Προμηθέα Δεσμώτη. Το κράτος και η βία ήταν δύο αρχέγονες μορφές, δύο έννοιες οι οποίες συγκρατούσαν την αρχαία κοσμική τάξη.
Η βία λοιπόν δε γεννιέται από τη μια μέρα στην άλλη, η βία υπάρχει. Το να κλείνουμε τα μάτια απέναντι στη βία είναι υποκριτικό και νομίζω ότι δεν ταιριάζει.
Ο Κάιν, ο προπάτοράς μας, ο πρώτος δολοφόνος της ιστορίας της ανθρωπότητας, όμως και ο πατέρας του πολιτισμού μας. Του πολιτισμού μας που ανέπτυξε τη μουσική, τις τέχνες αλλά και ο πατέρας της μεταλλουργίας, μεγάλη υπόθεση, και ο Ήφαιστος ήταν ο θεός της μεταλλουργίας, ήταν το βήμα που έκανε η ανθρωπότητα για να φτάσει στον πολιτισμό, να επεξεργάζεται με τη φωτιά το μέταλλο.
Όλοι μας λοιπόν παιδιά του Κάιν. Ο Θεός τί είπε; Κανένας να μην τολμήσει να τον αγγίξει. Η ίδια η κοσμογονία, βίαια επέμβαση. Θεώρησα πολύ ενδιαφέρουσα τη σκέψη ότι την άρση της βίας –διότι στο θείο μέσα θα υπάρχει και η άρση, δε μπορεί να υπάρχει μόνο η βία αλλιώς το θείο δεν θα ήταν ελεύθερο, θα υπόκειτο στους νόμους της βίας, την άρση της βίας την έβαλε η κοσμογονία η βιβλική στη μέρα του Σαββάτου, που ο Θεός σταμάτησε και να λειτουργεί και να ενεργεί και να φτιάχνει και να δημιουργεί. Διότι όλη η δημιουργία ήταν μία βία, αναστάτωσε το σύμπαν.
Λοιπόν, δε θέλω να μου λέτε ότι εδώ μέσα γεννήθηκε κ. Εισαγγελέα για πρώτη φορά η βία. Ήταν ο φόβος και ο τρόπος το μέσον που είχαν οι ελεύθεροι άνθρωποι σε μία πρωτόγονη και προϊστορική, αν θέλετε και ιδανική, δεν ξέρω αν υπήρξε ποτέ τέτοια κατάσταση, ήταν εν πάση περιπτώσει το μοντέλο σκέψης που οδήγησε όλους τους διαλογιστές από το τέλος του μεσαίωνα και την αρχή των νέων χρόνων και μετά να φτιάξουν όλα τα μοντέλα περί κράτους.
Εν ολίγοις, επειδή όλοι φοβούνταν την ελευθερία ότι θα οδηγούσε σε αναρχία, επειδή η βία πράγματι είναι ένα εργαλείο από το οποίο δε μπορεί να προφυλαχτεί κανείς διότι ακόμα και ο ανίσχυρος μόνος του μπορεί να μην κάνει κακό στον δυνατό, αν όμως ενωθεί με δυο-τρεις μπορεί πράγματι να τον ανατρέψει ή να τον σκοτώσει ή να τον πληγώσει, γι αυτό λοιπόν παραχώρησαν οι άνθρωποι με μια λογική σκέψη τα εργαλεία της βίας σε κάποιους επιλεγμένους με κάποια κριτήρια εκπροσώπους τους, για να επιβάλλουν τον έλεγχο της βίας.
Αλλά τί συνέβη; Αυτοί οι οποίοι είχαν τη βία στα χέρια τους, ασκούσαν βία. Λογικό. Και όποιος ασκεί βία κάνει και υπερβολές της βίας. Πάντως ακόμα και έλλογη χρήση να είναι, άσκηση βίας είναι.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: (εκτός μικροφώνου)
Ι. ΒΛΑΧΟΣ: Προχθές διάβαζα στη σφυγμομέτρηση του ΕΚΕ, του Εθνικού Ιδρύματος, ότι κατά ποσοστό 70% νομίζω, δεν έχει την παραμικρή εμπιστοσύνη στους πολιτικούς του. Δεν ξέρω γιατί τους ψηφίζει, ίσως τους ψηφίζει με την ίδια λογική που προτιμά το ένα σαμπουάν απ’ το άλλο, ή που προτιμά τη μια μάρκα αυτοκινήτου από μια άλλη. Ίσως με αυτή τη λογική να ψηφίζει και τους πολιτικούς εκπροσώπους τους οποίους όμως αρνείται να τους δώσει την εμπιστοσύνη του.
Εάν αυτό εσείς το λέτε επαρκή νομιμοποίηση της δημοκρατίας μας, εγώ σας λέω ότι υπάρχει πρόβλημα νομιμοποίησης, ουσιαστικό πρόβλημα νομιμοποίησης της δημοκρατίας μας. Αλλά κανένας δε θέλει να το δει αυτό. Γιατί βολευόμαστε να έχουμε τον τύπο και αρνούμαστε να δούμε την ουσία. Η βία λοιπόν, όπως και να έχει το πράγμα, ασκείται από το κράτος πρωταρχικά και κυριαρχικά.
Βεβαίως όλοι αυτοί οι οποίοι καταπιέζονται, κάποια στιγμή θα αντιτάξουν και αυτοί βία και αυτοί οι οποίοι αντιτάσσουν βία για να καταλύσουν τη βία, πάλι βία χρησιμοποιούν και νέα βία φέρνουν. Δυστυχώς, είναι ένας φαύλος κύκλος αυτός από τον οποίο η ανθρωπότητα δε μπόρεσε να ξεφύγει ως τώρα.
Η βία λοιπόν του κράτους σε αντίθεση με τη βία των ατόμων, ασκείται σε ευρύ τόπο και χρόνο. Αυτό και μόνο παραστατικά να το δούμε, ο τρομοκράτης, ο επαναστάτης, ο αντάρτης, είναι στριμωγμένος, έχει λίγο χρόνο, πρέπει να χτυπήσει και να σηκωθεί να φύγει, έχει λίγο χρόνο και χώρο να κινηθεί. Το κράτος έχει όλη την ευρύτητα του χρόνου και του χώρου. Εδώ βλέπουμε λοιπόν τη διαφορά των διαστάσεων και τη διαφορά της ποιότητας άσκησης της βίας.
Η επανάσταση λοιπόν την οποία στριμωγμένος δοκιμάζει αυτός ο οποίος προσπαθεί να αντισταθεί σε μια άσκηση της θεσμικής βίας, χαρακτηρίζεται αυτονόητα ως προϊόν μιας πρότερης βίας, της βίας της πολιτικής κυριαρχίας, της οικονομικής εκμετάλλευσης και της κοινωνικής καταπίεσης.
Η Αριστερή βία στην οποία αναφέρθηκε προηγουμένως ο κ. Κουφοντίνας, συμπτωματικά έτυχε να έχω κι εγώ το ίδιο κλείσιμο εδώ, στην αγόρευσή μου, διαφέρει και αυτό θα ήθελα να το απευθύνω στον συνάδελφο τον κ. Μαύρο που δυστυχώς δεν είναι εδώ πέρα, ουσιαστικά από τη φασιστική βία, στο ότι η Αριστερή βία χτυπάει επιλεκτικά εκπροσώπους της άρχουσας τάξης και μάλιστα με σκοπό να επιφέρει μια κοινωνία χωρίς βία για να καταλύσει τη βία.
Η φασιστική όμως βία χτυπάει στα τυφλά και χτυπάει για να δημιουργήσει ανασφάλεια με σκοπό μέσω της ανασφάλειας να δώσουμε ακόμα περισσότερη εξουσία άρα και βία στους μηχανισμούς τους κυρίαρχους που μας κυριαρχούν. Αυτή είναι η διαφορά. Όπως σας το είπα προηγουμένως και όπως τα περιγράφει και ο Χομπς στο «Λεβιάθαν›, δεν είναι δικές μου σκέψεις αυτές.
Από την άλλη μεριά η επαναστατική βία είναι έμπρακτη κριτική στο σύστημα. Δεν είναι απλώς θεωρητική κριτική. Ο καθένας μπορεί να γράψει ό,τι θέλει, αυτός ο οποίος πράττει ενεργεί και χτυπάει με τον τρόπο που κρίνει ότι πρέπει ένοπλα να ασκήσει αυτή την κριτική του στο σύστημα. Η έμπρακτη αυτή κριτική έχει μια ηθική διάσταση. Ηθική και μόνο διότι είναι έμπρακτη, διότι εμπεριέχει πράξη. Διότι η πράξις είναι ένα κοινωνικό ενεργούμενο ανάμεσα σε πρόσωπα.
Η πράξις έχει ένα νόημα, συγκροτείται μόνο από έλλογα όντα τα οποία έχουν συγκρότηση προσωπική. Με αυτή την έννοια εννοώ ηθική. Ηθική διότι είναι ηθικό με την οντική του έννοια, την οντολογική αν θέλετε. Όχι σαν κάτι που ανάγεται σε ένα σύστημα αφηρημένων αξιών αλλά κάτι το οποίο έχει σχέση, ακουμπάει και ενδιαφέρει τον άλλον. Ό,τι ενδιαφέρει τον άλλον έχει και ένα ηθικό περιεχόμενο.
Αυτή λοιπόν την κριτική την έμπρακτη την ασκεί ο επαναστάτης, αυτός που έχει τάξει τον εαυτό του στο να υπηρετεί αυτό τον σκοπό, κατά της κοινωνίας της απαλλοτρίωσης, της αλλοτρίωσης, διότι έχει την έννοια της αλλοτρίωσης που έχει περάσει και από τον πρώιμο Μαρξ και βεβαίως και σε όλους τους διαλογιστές και του αιώνα μας της κριτικής σχολής.
Είναι αυτή ακριβώς η αποξένωση, αυτή ακριβώς η αλλοτρίωση την οποία, αν δε θέλουμε να διακρίνουμε, υπάρχει, στερεί τον άνθρωπο από τα ζωτικά του ενδιαφέροντα, από την ορθή ηθική στάση απέναντι στο συνάνθρωπό του, από την ίσον προς ίσον αντιμετώπιση και αναγνώριση εκατέρωθεν, με σκοπό βεβαίως τη συγκρότηση επιτέλους της κοινωνίας όχι των αγγέλων κ. Εισαγγελέα, κάτι ανώτερο, της κοινωνίας των ανθρώπων, είναι ανώτερη η κοινωνία των ανθρώπων από την κοινωνία των αγγέλων.
Να είστε σίγουροι ότι πολλοί από τους ομιλούντες θέλουν ίσως κάτι πιο ανώτερα από σας, αγγελική κοινωνία ανθρώπων. Εγώ είμαι πεισμένος, δε θα τα έλεγα διαφορετικά αυτά.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: (εκτός μικροφώνου)
Ι. ΒΛΑΧΟΣ: Αυτό είναι θέμα κριτικής και να σας πω την αλήθεια, έχει δικαίωμα όποιος αναγνωρίζει αυτούς τους σκοπούς και τα κίνητρα, να τους ασκήσει και κριτική. Αυτό το δικαίωμα το έχει, αλλά όχι από την αρχή χωρίς να τους προσεγγίσει στο νόημα των πράξεών τους.
Επειδή λοιπόν προσωπικά επείσθην κ.κ. Δικαστές ότι πολλοί άνθρωποι, όχι χωρίς λόγο τη ζωή τους θυσίασαν, τα νιάτα τους θυσίασαν για έναν σκοπό χωρίς ιδιοτελή οφέλη εργάστηκαν, εδώ μιλώ για τους εντολείς μου τους οποίους γνωρίζω προσωπικά και εγγυώμαι προσωπικά γι αυτό.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: (εκτός μικροφώνου)
Ι. ΒΛΑΧΟΣ: Κύριε Πρόεδρε, όποιος είναι κάτω από το χώμα, το μόνο το οποίο μπορεί να μας βοηθήσει είναι να μας δώσει έναν λόγο να επεξεργαστούμε σωστά και με μελλοντική προοπτική, αυτή του τη θυσία. Εάν δεν εκμεταλλευτούμε σωστά την προοπτική που μας δίνει ακριβώς αυτή η θυσία των θυμάτων, τότε έχουμε διπλά χάσει. Και τα θύματα έχασαν τη ζωή τους και εμείς χάσαμε την ευκαιρία να σκεφτούμε και να διαλογιστούμε γιατί και πώς θα μπορέσουμε να αποφύγουμε να υπάρξουν κι άλλα θύματα.
Διότι αυτό είναι το ζητούμενο, δεν είναι να εξυμνήσουμε την τυφλή βία, βγαίνουμε έξω και χτυπάμε, το θέμα είναι πώς θα καταργήσουμε τις γενεσιουργές αιτίες, πώς θα καταργήσουμε τους λόγους που γεννούν τη βία. Ή τουλάχιστον πώς θα συμβάλλουμε στο να έχουμε έναν ανοιχτό διάλογο περί βίας...
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: (εκτός μικροφώνου)
Ι. ΒΛΑΧΟΣ: Για να τελειώνω, ο επαναστάτης όπως εννοεί ο ίδιος τον εαυτό του, εργάζεται για την κατάργηση της αλλοτρίωσης του ανθρώπου όπως αυτή είναι έντονη μέσα στην καπιταλιστική κοινωνία της εκμετάλλευσης ανθρώπου προς άνθρωπο και κατά της καταστροφής του πολιτισμού, επιδιώκοντας τη δημιουργία ελεύθερων σχέσεων, ελεύθερων ανθρώπινων, προσωπικών σχέσεων με τα υλικά αγαθά και με τους συνανθρώπους.
Τα υλικά αγαθά δεν είναι τυχαία, εμείς τα φτιάχνουμε, μαρτυρούν για εμάς, είναι δικά μας ποιήματα και όμως έχουν καταλήξει καταναλωτικά αγαθά. Δεν είναι ποιήματα, είναι κατανάλωση, τα παίρνουμε, τα μασάμε, τα φτύνουμε, τα ξαναγοράζουμε και εν πάση περιπτώσει, αυτή είναι η πραγματική φτώχια, η αύξηση των καταναλωτικών αγαθών σε σημείο που να μη χρειάζονται για την πραγματική ουσία της ανθρώπινης υπόστασης.
Η καταστροφή του πολιτισμού για την οποία έλεγε κ. Πρόεδρε, είναι αυτό ακριβώς που ζούμε όλοι μας, δεν ξέρω αν εσείς, εγώ τουλάχιστον ή όσοι έχουμε αυτή την ευαισθησία το ζούμε, αναρωτιόμαστε πολλές φορές τί ωφέλησε σε αυτόν τον τόπο 4.000 χρόνια πολιτισμός που συμβολίζει ο Παρθενώνας πάνω στην Ακρόπολη, όταν η καθημερινότητα της ζωής των ανθρώπων που περπατούν ακριβώς από κάτω είναι τόσο σκληρή και απάνθρωπη, γεμάτη στρες, γεμάτη εγωισμούς, γεμάτη σπρωξίματα, παραγκωνισμούς του ενός απ’ τον άλλον.
Εκτός από την κριτική που ασκεί λοιπόν το επαναστάτης με τις πράξεις του στο κράτος, ασκεί έμπρακτη κριτική και στο δίκαιο. Το οποίο γι αυτόν εκφράζει καταναγκαστική υποταγή της κοινωνικής συμπεριφοράς των ανθρώπων σε καθορισμένους τύπους. Όμως, η προσπάθεια ενός συνειδητού και ταγμένου στην αλλαγή του καθεστώτος της εκμετάλλευσης και της ταξικής κοινωνίας, σίγουρα εντοπίζεται στο να ανατρέψει τα δεδομένα της κοινωνίας ζωής, όχι προς ένα καθεστώς μεγαλύτερης αδικίας, αλλά ένα καθεστώς περισσότερης δικαιοσύνης.
Εάν λοιπόν δεχθείτε ότι αυτά τα κίνητρά του είναι αλτρουιστικά, αν δεχθείτε ότι πέραν από τα αγαθά τα οποία προσέβαλλε ο ίδιος, τα αγαθά τα οποία θέλει να προστατέψει, την κοινωνική ισότητα, την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, την έλλειψη πολέμων, τότε νομίζω ότι υποχρεωτικά πρέπει να δεχθείτε ότι τα κίνητρά τους δεν ήταν ταπεινά. Διότι στόχος τους ήταν η κατάλυση ενός συστήματος αυταρχικής ρύθμισης, των κοινωνικών και των οικονομικών ανισοτήτων και η αντικατάστασή τους με ένα σύστημα ανθρώπινων αξιών και ένα δίκαιο που να αντιστοιχεί στις ανάγκες αυτές για ελεύθερη ανάπτυξη του συνόλου της κοινωνίας και όχι μεμονωμένων ατόμων μέσα στην κοινωνία.
Επομένως τα εγκλήματα αυτά έχουν κίνητρα τα οποία είναι συνεπή σε μια πρακτική και με την έννοια που σας είπα εφόσον απευθύνεται σε έτερον ηθική κοινωνική κριτική. Οι ένοχοι τέτοιων εγκλημάτων που αποδέχονται τις τρομακτικές συνέπειες του νόμου για να προωθήσουν τους σκοπούς τους, ενσαρκώνουν ηθική συνείδηση και πραγματώνουν με την ιδιαίτερη αυτή έννοια που το έχω εισάγει, ηθική πράξη.
Η εκ βάθρων ανασκευή της κοινωνίας, η υπέρβαση των κατεστημένων μορφών συμβίωσης και η θεμελίωσή της πάνω σε νέες δικαιότερες βάσεις, η καταστροφή των δομών αλλοτρίωσης της προσωπικότητας, η επανεγκατάσταση του προσώπου στις οντικές του σχέσεις οι οποίες ταυτίζονται με αξίες με το ίδιο το πρόσωπο, η ίδια του ύπαρξη η οποία είναι αξία, δε χρειάζεται να σκεφτούμε ούτε νοητικά ούτε ιδεαλιστικά συστήματα αξιών, είναι η ίδια η συγκρότηση της ίδιας της ζωής μας, της καθημερινής ως πρόσωπα μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο που μας αναγνωρίζει και αναγνωριζόμαστε εκατέρωθεν ως τέτοια μέσα σε αυτή την κοινωνία, αυτή είναι η ύψιστη αξία.
Αυτά λοιπόν, η επανόρθωση του ανθρώπινου προσώπου, είναι η επιδίωξη του επαναστάτη. Κίνητρά του η υπέρβαση του απαλλοτριωτικού για το πρόσωπο τρόπου ύπαρξης, η πραγμάτωση της ζωής με ελευθερία, αλτρουισμό, αυτοκαθορισμό και αξιοπρέπεια. Βεβαίως τίθεται το θέμα, μέσα απ’ όλα αυτά που είπαμε, υπάρχουν οι προϋποθέσεις να γεννηθεί σε έναν τέτοιο άνθρωπο η λεγόμενη ψυχολογική ανοχή;
Αυτό είναι ένα θέμα το οποίο και εσείς θέσατε και εσείς κ. Εισαγγελέα με τον τρόπο σας συνεχώς θέτετε, «μα κοιτάξτε, τόσο αίμα, τόσα θύματα....› Είναι πράγματι μια αντινομία και δυστυχώς σαν τέτοια πρέπει να τη δει και το Δικαστήριό σας. Είναι όμως και ένα τραγικό δίλημμα, σας το είπε ο κ. Τσελέντης με έναν πολύ γλαφυρό τρόπο. Μίλησε για βαθύτατο πόνο κάθε φορά που έκαναν ένα χτύπημα. Αυτή ακριβώς είναι η τραγικότητα του πεπεισμένου επαναστάτη, ότι καταστρέφει και μαζί με αυτό καταστρέφεται και ο ίδιος.
Ηθικά καταστρέφεται για να πραγματώσει τις ίδιες ηθικές αξίες τις οποίες ο ίδιος τραυματίζει. Αλλά βεβαίως, θανάτω θάνατον πατήσας. Όποιος θέλει την ψυχή του εαυτώ σώσαι, απωλέσει αυτοίς. Τί να κάνουμε; Δεν μπορεί να έχουμε όλα στη ζωή, κανένας δεν το είπε αυτό, αυτόν τον φαύλο κύκλο του τραγικού διλήματος της αντινομίας της σύγκρουσης αυτής των αξιών που δημιουργείται σίγουρα στην ψυχή ενός ταγμένου στην επανάσταση ανθρώπου, δεν μπορεί να τον ξεπεράσει κανείς παρά με την εκλογίκευση.
Μην περιμένουμε λοιπόν ψυχολογική, ψυχική στάση και αναδοχή ενοχής, είναι κάτι που αντίκειται ακριβώς στην πεποίθηση αυτών των ανθρώπων, πρέπει όμως να εκλογικεύσουμε το νόημα. Αυτό είναι το οποίο καλούμαστε εδώ, σ ‘αυτή τη Δίκη να κάνουμε. Πρέπει να δούμε τί δημιούργησε και για ποιο λόγο δημιούργησε αυτή την αντι-στάση, πρόκειται για μια διαφορετική στάση απέναντι στην αυθαιρεσία του κράτους, του παρακράτους, στο μονοπώλιο της υλικής βίας, στην απάνθρωπη εκμετάλλευση, στον κοινωνικό και εθνικό πόλεμο και στην κατάχρηση εξουσίας, για την οποία κατάχρηση εξουσίας ποτέ κανείς, δυστυχώς, δεν είναι αρμόδιος.
Κατάχρηση εξουσίας είναι η καταναλωτική υποδούλωση, η κυριαρχία της συνείδησης από απαξίες, η στέρηση του βιοπορισμού για μεγάλα στρώματα του πληθυσμού, η φτώχια, η ανεργία, η οργάνωση απεργοσπαστικών μηχανισμών, απαγωγές, οι πυροβολισμοί εναντίον των διαδηλωτών, αρπαγή περιουσιών με χρηματιστηριακά και άλλα κόλπα -προσφάτως είχαμε το κόλπο των πλειστηριασμών-, σκευωρίες είναι όλα αυτά.
Οι σκευωρίες των μυστικών υπηρεσιών σε συνεργασία με τον υπόκοσμο, διαπλοκή πολιτικών με κύκλους παράνομου πλουτισμού, σκηνοθεσίες και βαριές καταδίκες χωρίς αποδεικτικά στοιχεία, μέχρι και κατάλυση του ισχύοντος εθνικού και διεθνούς δικαίου.
Κύριε Πρόεδρε, κ.κ. Δικαστές, ο γνωστός Γερμανός Δικονομολόγος Καρλ Μπέτερς είχε πει στην εισαγωγή του βιβλίου του «Η ποινική δίκη›, ότι «μαζί με τους ενόχους πάντα δικάζεται και η κοινωνία›. Υποστήριζε την ηθική διάσταση της ποινικής δίκης, είπε ότι ποτέ κανείς δεν είναι ένοχος για τον εαυτό του, πάντα στην ενοχή ενός ανθρώπου είναι συνένοχη και η κοινωνία, είμαστε συνένοχοι όλοι μας. Και βέβαια κανείς δεν μπορεί να τον κατηγορήσει ότι έχει υιοθετήσει επαναστατικές ιδέες, συντηρητικός ήταν.
Παρόλα αυτά είναι πανανθρώπινες διαπιστώσεις αυτές. Μόνο εάν σε αυτή την αίθουσα, την ιερή στιγμή που θα βγάζετε την απόφασή σας, έχετε ενώπιον των οφθαλμών σας ακριβώς αυτό, το ότι ποτέ κανείς δεν είναι μόνος του ένοχος για τις πράξεις του, δεν είναι μόνος του ένοχος γι αυτό το οποίο έγινε στην κοινωνία, αλλά είναι η κοινωνία πολλές φορές κυρίαρχα ένοχη ή τουλάχιστον συνένοχη, τότε θα μπορέσετε να δώσετε και μια απάντηση για το νόημα αυτών των πράξεων.
Διότι εδώ τονίζω, αντίθετα με ό,τι είπε ο εκλεκτός συνάδελφος πριν από μένα, ο κ. Οικονομίδης, ότι δεν δικάζετε ανθρώπους εδώ, εγώ τονίζω ότι δικάζετε πράξεις. Και το τονίζω διότι η πράξη είναι ανώτερη. Ο άνθρωπος είναι άτομο, η πράξη είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο. Στην πράξη συμμετέχουμε όλοι και αν δε συμμετέχουμε στην ενέργεια της πράξης, συμμετέχουμε στο νόημα. Διότι η πράξη είναι πάντα νοηματική ενότητα.
Στο νόημα λοιπόν, στη συγκρότηση αυτού του νοήματος, είτε ενεργά είτε παθητικά συμμετέχουμε όλοι μας. Αυτό λοιπόν είναι το τελευταίο ζητούμενο που καλείστε εσείς εδώ να κάνετε με την απόφασή σας, να συνεισφέρετε ως εκπρόσωποι της δικαιοσύνης στην κατανόηση. Διότι εκπροσωπείτε ως Δικαιοσύνη όλη την κοινωνία.
Είναι θέμα κοινωνικό το να κατανοήσουμε πράξεις όχι ανόητες, ακατανόητες. Αυτό λοιπόν καλούμαστε τώρα να κάνουμε, το ακατανόητο να το κατανοήσουμε. Αλλά επειδή στην απομόνωσή του ένα γεγονός κοινωνικό χάνει το νόημά του, εδώ όμως είμαστε όλοι μαζί, εδώ πλέον υπάρχει η δημοσιότητα, εδώ υπάρχει η κοινωνική προσέγγιση, έσπασε η απομόνωση.
Ορίστε λοιπόν, αυτό που ήταν ακατανόητο από μια Οργάνωση που δρούσε στο σκοτάδι, ας προσπαθήσουμε να το κατανοήσουμε μέσα στο φως της δικαιοσύνης. Διότι η Δίκη μας ενώνει όλους κ. Πρόεδρε. Ενώνει όλους εμάς και την Έδρα και τους κατηγορουμένους και το ακροατήριο και τους συνηγόρους. Είναι ένα γεγονός το οποίο προδίδει μια ζωτική σχέση....
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: (εκτός μικροφώνου)
Ι. ΒΛΑΧΟΣ: Εάν είχατε κατανοήσει από πού προέρχεται η γνώμη μου κ. Εισαγγελέα, δε θα μου λέγατε αυτό που λέτε. Σ’ αυτή λοιπόν τη Δίκη που μας ενώνει όλους εδώ πέρα, εσείς έχετε την υποχρέωση να διαμεσολαβήσετε ακριβώς αυτό το κοινωνικό νόημα, έτσι όπως αυτό μπορεί να συμβεί μόνον διαμεσολαβούμενο από τον πάντα λογικά προϋποτιθέμενο τρίτο ο οποίος βρίσκεται πάνω από εμάς και εμείς βρισκόμαστε κάτωθέν του, και υπερίσταται ημών.
Μόνον η παρουσία του τρίτου, τους εκτός αυτού του παιχνιδιού εδώ που ο καθένας εκφράζει τη γνώμη του, τα συμφέροντά του, για να συγκροτήσουμε ένα νόημα κ. Πρόεδρε, πάντα προϋποτίθεται η ματιά του τρίτου, η συμβολή. Είναι καταλυτική η παρουσία του. Ενόψει λοιπόν αυτού, πρέπει κι εσείς με συνείδηση να αποφασίσετε. Σας ευχαριστώ.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ευχαριστούμε πάρα πολύ και τον κ. Βλάχο. Νομίζω ότι μπορούμε να διακόψουμε για λίγο.
ΔΙΑΚΟΠΗ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Επαναλαμβάνεται η συνεδρίαση που έχει διακοπεί.
Κ. ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: Διαπιστώνω ευφορία κ. Εισαγγελεύ. Κύριε Πρόεδρε, έχω το λόγο;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Παρακαλώ μη λέμε τίποτα εκτός από την αγόρευση.
Κ. ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: Εγώ θα περιοριστώ αποκλειστικά στην αγόρευση.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Λέω για τον κ. Εισαγγελέα.
Κ. ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε Πρόεδρε, έχω την άποψη μια και ξεκινήσαμε έτσι ότι θέλω να πω στον κ. Εισαγγελέα – θα τον προετοιμάσω ψυχολογικά – ότι εγώ θα ζητώ για δύο ημέρες που θα αγορεύω την αθώωση του κ. Γιωτόπουλου. Σας το λέω. Έτσι όπως έχει εξελιχθεί η διαδικασία δεν μπορώ να σας το πω απότομα στο τέλος.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εγώ δεν μιλάω καθόλου, ούτε εκφράζομαι. Θα ακούσω και την αξιολόγησή σας και τα επιχειρήματά σας όπως άκουσα σε όλους ακόμη και αυτοί που με έβριζαν τους άκουγα και τα σημείωνα πολλώ μάλλον σε σας που ξέρω ότι είστε πολύ ευγενής.
Κ. ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε Πρόεδρε, σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την παρατήρηση κι εγώ θα έλεγα στο Δικαστήριό σας ότι εγώ ακολουθώ την Σχολή του Αριστοτέλη ως προς την ρητορική. Η άποψή μου είναι δηλαδή ότι ο αγορητής οφείλει να προκαλεί το ενδιαφέρον του ακροατή και όχι ο ακροατής υποχρεωτικά να ακούει τον αγορητή. Έτσι κι αν η δικονομία τα αντίθετα λέει, τα ανθρώπινα δεν μπορεί να τα υπερβεί κανείς. Γι’ αυτό έχω προσπαθήσει στην αγόρευση να έχει ενδιαφέρον και να την ακούσετε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Προσέξατε στην ιστορία της φιλοσοφίας της ακαδημίας της ΕΣΣΔ σε τι θέση τον βάζει τον Αριστοτέλη και πόσο χαμηλά τον ρίχνει τον Πλάτωνα; Ή δεν την έχετε διαβάσει;
Κ. ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: Την έχω διαβάσει κ. Πρόεδρε. Ας ξεκινήσουμε όμως γιατί έχουμε μαραθώνιο και ο μαραθώνιος έχει πολλά μέτρα.
Αξιότιμε κ. Πρόεδρε, αξιότιμε κ. Αναπληρωτά Πρόεδρε, αξιότιμοι κ.κ. Εφέται σε αυτήν την δίκη ο υπερασπιστής που εξ ορισμού είναι θεσμικό όργανο και έχει θεσμικό ρόλο έχει να αντιμετωπίσει στην προσπάθειά του μια εγγενής στο εγχείρημά του και εν πολλοίς άλυτη αντίφαση. Ήδη από την πρώτη στιγμή που θα αρχίσει να μιλά έχει το πρόβλημα ποια λέξη θα χρησιμοποιήσει για την Οργάνωση 17Ν. Επαναστατική Οργάνωση ή εγκληματική Οργάνωση;
Βέβαια τα αρκτικόλεξα που λέμε το ΕΟ είναι και τα δύο και παραπέμπουν και στην επαναστατική Οργάνωση και στην εγκληματική Οργάνωση. Όποια λέξη κι αν χρησιμοποιήσει κάποιοι διαφορετικοί κάθε φορά θα τον στραβοκοιτάξουν θα έλεγα. Όταν ακόμη στο όνομα όχι μόνο δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε γιατί δεν πρόκειται να συμφωνήσουμε ποτέ όλοι για την ονοματοδοσία του φαινομένου που δικάζετε αλλά ψάχνουμε να βρούμε ένα κοινά αποδεκτό όνομα, αντιλαμβάνεστε πόσο προσεκτικός πρέπει να είναι ο υπερασπιστής ακόμα και στην λέξη που θα χρησιμοποιήσει και στο ακριβώς νόημα αυτού που θέλει να ισχυριστεί.
Από μόνο αυτό αναδεικνύεται η βαθιά πολιτική φύση των δράσεων που ερευνώνται από το Δικαστήριό σας προκειμένου αυτό να επιτελέσει το έργο που του έχει ανατεθεί από το Σύνταγμα και τους νόμους. Τους νόμους του αντιπάλου σύμφωνα με ορισμένους εκ των κατηγορουμένων.
Θα αρχίσω λοιπόν την αγόρευσή μου κάνοντας κάποιες διευκρινήσεις προς το Δικαστήριό σας και προς όσους έχουν την καλοσύνη να με ακούν. Θα διευκρινίσω λοιπόν προς όλες τις πλευρές ότι θα χρησιμοποιήσω την ορολογία του νόμου αρκετές φορές γιατί στην αίθουσα αυτή αυτό πρέπει να κάνω για να συνεννοηθούμε.
Αν μου ξεφύγει η λέξη «τρομοκρατία› ένας κοινωνικός επαναστάτης ή οπαδός της επαναστατικής Αριστεράς και του σοσιαλιστικού οράματος ας μην σκεφτεί τι λέει αυτό το παράσιτο της κοινωνίας. Αν μου ξεφύγει η λέξη «κοινωνικός επαναστάτης› ένας θεσμικός δημοκράτης οπαδός της αστικής αντιπροσωπευτικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και της ελεύθερης αγοράς ας μην σκεφτεί τι λέει αυτός ο συνοδοιπόρος της τρομοκρατίας.
Για τον ίδιο λόγο θα χρησιμοποιήσω τους όρους «πολιτική δολοφονία› ή «ανθρωποκτονία εκ προθέσεως› κατά περίσταση, Αριστερά επαναστατική ή μεταρρυθμιστική θεσμική, ληστεία ή απαλλοτρίωση και άλλους όρους. Για τον ίδιο λόγο και λόγου του όγκου της δικογραφίας των 963 κατηγοριών θα μου επιτρέψετε κ. Πρόεδρε να κάνω χρήση σημειώσεων κατά την ανάπτυξη της επιχειρηματολογίας μου.
Να επισημάνω επίσης κ.κ. Δικασταί ότι η αγόρευσή μου θα πρέπει να εκτιμηθεί συνολικά με την αγόρευση του συνυπεραστού του κ. Ραχιώτη και τούτο για να μην θεωρηθεί ότι αν εγώ δεν αναπτύξω ένα θέμα σημαίνει ότι έχω διαφορετική άποψη από αυτόν ή ότι δεν αντικρούω ζητήματα που η κατηγορούσα αρχή έχει θέσει ως προς τα πειστήρια και διάφορα άλλα θέματα.
Υπήρξε κατανομή του έργου μεταξύ των δυο μας και ομαδική δουλειά χωρίς τον κίνδυνο να μας αποδοθεί κατηγορία πιστεύω διότι είμαστε δύο και όχι τρεις. Αν ήμασταν τρεις δεν ξέρω τι θα γινόταν. Να επισημάνω επίσης ότι θα μιλήσω για ζητήματα ηθικής αυτουργίας χωρίς τούτο να σημαίνει ότι υπάρχει έστω κι ένας πόντος υποχώρησης από την βασική υπερασπιστική θέση του κ. Γιωτόπουλου, ότι δεν είναι και δεν υπήρξε μέλος και δη αρχηγός της 17Ν.
Το ίδιο ισχύει και όταν θα μιλήσω αυστηρά νομικά για ζητήματα υπέρβασης του δόλου του συμμετόχου σε ειδικότερες υποθέσεις, για ζητήματα μιας πράξης ηθικής αυτουργίας ανεξαρτήτως του αριθμού των συναυτουργών σε μία πράξη και θα αντικρούσω και τη νομική λογική της συρροής των ηθικών αυτουργιών λογικών με την οποία είναι δομημένο το κατηγορητήριο.
Το ίδιο ισχύει κ.κ. Δικαστές και όταν θα προβώ σε αξιολόγηση των προανακριτικών και ανακριτικών απολογιών. Τούτο δεν σημαίνει ότι αποδέχομαι την τυπική και ουσιαστική ορθότητα των επιχειρημάτων που σας οδήγησαν να αποφασίσετε να τις αναγνώσετε αλλά αντιθέτως ότι αφού αυτή ήταν η απόφασή σας θα ήταν υπερασπιστική ολιγωρία η τυχόν τακτική της μη αξιολόγησης.
Ηρωική μεν υπεράσπιση πλην όμως ελλιπής κατά την γνώμη μου. Επειδή έγινε και πολύς λόγος για υπεράσπιση ρήξης και υπεράσπιση συναίνεσης θα έλεγα μάλλον ότι εγώ αναμένω από το Δικαστήριό σας απόφαση ρήξης. Οι υπερασπιστές κάνουν το καθήκον τους όπως ο καθένας μπορεί.
Μετά λοιπόν τις διευκρινίσεις θα αρχίσω την τοποθέτησή μου και την εισαγωγή με μια γενική τοποθέτηση για το φαινόμενο το οποίο κρίνετε. Ο αιώνας που έφυγε έχει αποκληθεί επιτυχώς η εποχή των άκρων από τον γνωστό ιστορικό Χόμπις Μπάουν. Στην εισαγωγή του βιβλίου κ. Πρόεδρε και κ.κ. Δικασταί παρατίθενται 12 γνώμες προσωπικοτήτων για τον 20ο αιώνα. Υπάρχει και η γνώμη ενός γνωστού μουσικού του Γιεχούντι Μενουχίν ο οποίος έχει πει το εξής για τον αιώνα που έφυγε: «εάν έπρεπε να συνοψίσω τον 20ο αιώνα θα έλεγα ότι έστρεψε τις μεγαλύτερες από ποτέ άλλοτε ελπίδες στην ανθρωπότητα και κατέστρεψε όλες τις αυταπάτες και τα ιδανικά›.
Η δίκη αυτή επανέφερε στο προσκήνιο στη χώρα μας στον αιώνα που άρχισε στην καινούρια χιλιετία τις αντιπαραθέσεις, την ιστορία και την διαπάλη των ιδεών για μία καλύτερη κοινωνία, τα οράματα πρωταγωνιστών πολιτικών κινήσεων που στόχευαν την κοινωνική αλλαγή. Θα έλεγα ότι επανέφερε συζήτηση για την ήττα και κατάρρευση του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού, την προσωρινή για πολλούς ιδεολογική ήττα κοσμοθεωριών που συγκίνησαν και κινητοποίησαν σε πλανητικό επίπεδο πολλούς και διαφορετικούς λαούς και ηγέτες, τη συζήτηση για την επανάσταση και την ηθική των επαναστατών που κυριάρχησαν την εποχή των άκρων που έζησε η Ευρώπη και η ανθρωπότητα.
Η χώρα μας ήταν κομμάτι της Ευρώπης αλλά και όλου του κόσμου τα τελευταία 25 χρόνια, αναπτύχθηκε και αυτή στον αιώνα των άκρων με τις δικές της ιστορικές, κοινωνικές και πολιτικές αντιπαραθέσεις. Με την δίκη των κατηγορουμένων ως μελών της επαναστατικής Οργάνωσης 17Ν αλλά και την δίκη του ΕΛΑ που πρόκειται σε λίγο καιρό να αρχίσει σε αυτήν την αίθουσα που ήταν οι δύο κυριότερες Αριστερής προέλευσης Οργανώσεις ένοπλης πάλης οριστικά πιστεύω κλείνει για την ελληνική δημοκρατία που εγκαθιδρύθηκε στη χώρα μας με το Σύνταγμα το 1975 μετά την πτώση της Χούντας των Συνταγματαρχών ο κύκλος της μεταπολίτευσης.
Υπήρξαν έντονες πολιτικές αντιπαραθέσεις και πολιτικοί ηγέτες που καθόρισαν με κορυφαίες επιλογές τους την πορεία της χώρας μας στα χρόνια αυτά και που όταν απεβίωσαν ελέχθη πάλι ότι με τον θάνατό τους έκλεινε ο κύκλος της μεταπολίτευσης. Νομίζω ότι όλοι είχαν βιαστεί. Η μεταπολίτευση κλείνει, η εποχή των άκρων για τη χώρα μας κλείνει με τις δίκες που είναι σήμερα σε εξέλιξη.
