Ήρθε μετά το τέλος της Μεσαιωνικής Θερμής Περιόδου, στα τέλη του 13ου αιώνα, και έφερε ασυνήθιστα κρύους χειμώνες με καταστροφικές συνέπειες που διήρκεσαν σχεδόν 500 χρόνια. Η ακριβής χρονολόγησή της εξακολουθεί να διχάζει την επιστημονική κοινότητα, ενώ ακόμη και ο ορισμός αυτής της περιόδου που έμεινε στην Ιστορία ως Μικρή Εποχή των Πάγων, αμφισβητείται. Τώρα, ομάδα επιστημόνων από ολόκληρο τον κόσμο πιστεύει ότι βρήκε τι την προκάλεσε: τεράστιες ηφαιστειακές εκρήξεις.

Οι ερευνητές μελέτησαν 150 δείγματα αρχαίων φυτών και ιζήματα παγετώνων από την Ισλανδία και τον Καναδά. Είδαν με τη βοήθεια και των υπολογιστικών τους μοντέλων ότι τέσσερις εκρήξεις ηφαιστείων στους τροπικούς, παραμονές του 14ου αιώνα, οδήγησαν σε μείωση των θερμοκρασιών στην Αρκτική που με τη σειρά της προκάλεσε σε εξάπλωση των πάγων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η θερμοκρασία στη Γη να είναι χαμηλότερη για αιώνες, όπως γράφουν οι επιστήμονες στην επιθεώρηση Geophysical Research Letters.

Η μέση παγκόσμια μείωση ήταν μικρότερη από 1 βαθμό Κελσίου, όμως σε κάποιες περιοχές της Ευρώπης ήταν πολύ μεγαλύτερη, ιδιαίτερα το χειμώνα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι κάτοικοι του Λονδίνου διέσχιζαν τον Τάμεση πεζή, αφού ο ποταμός πάγωνε για μήνες.

Οι ερευνητές είδαν ότι τα φυτά που εξέτασαν πέθαναν μεταξύ 1275 και 1300, περίοδος που συμπίπτει με τις τέσσερις ηφαιστειακές εκρήξεις, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα να απελευθερωθούν στην ανώτερη ατμόσφαιρα τεράστια σύννεφα σωματιδίων με την ιδιότητα να αντανακλούν την ηλιακή ενέργεια πίσω στο Διάστημα, μειώνοντας έτσι τη θερμοκρασία, αλλά για λίγα χρόνια.

«Είναι η πρώτη φορά που κάποιος προσδιορίζει με ακρίβεια πότε άρχισε η παγωμένη περίοδος που σηματοδότησε την έναρξη της Μικρής Εποχής των Πάγων», λέει ο συντάκτης της μελέτης που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Geophysical Research Letters Γκίφορντ Μίλερ από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια, ο οποίος εξηγεί ότι «εφόσον το κλιματικό σύστημα πλήττεται ξανά και ξανά από ψυχρές συνθήκες σε μια σχετικά μικρή περίοδο -σε αυτήν την περίπτωση εξαιτίας ηφαιστειακών εκρήξεων- φαίνεται πως η επίδρασή τους είναι αθροιστική».

Η συνάδελφός του Μπέτι Ότο - Μπλίσνερ από το Εθνικό Κέντρο Ατμοσφαιρικών Ερευνών συμπληρώνει τη θεωρία λέγοντας ότι οι εκρήξεις αυτές «ενδέχεται να πυροδότησαν μια αλυσιδωτή αντίδραση, επηρεάζοντας τους θαλάσσιους πάγους και τα ωκεάνια ρεύματα με τρόπο τέτοιο που οι θερμοκρασίες μειώθηκαν για αιώνες».

Κλιματική αλλαγή

Η ίδια πιστεύει ότι τα συμπεράσματα της μελέτης θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμα στη σημερινή συζήτηση γύρω από την κλιματική αλλαγή. «Πιστεύω ότι ο κόσμος θα μπορούσε να δει τη Μικρή Εποχή των Πάγων και να σκεφτεί ότι για να σωθούμε από την άνοδο των θερμοκρασιών, το μόνο που χρειαζόμαστε είναι μερικές ηφαιστειακές εκρήξεις ή το γεωμηχανικό ισοδύναμό τους», λέει.

«Εάν όμως δει κανείς τι συνέβη όταν οι παγκόσμιες θερμοκρασίες έπεσαν κατά μόλις ένα βαθμό και ακούσει τις σημερινές προβλέψεις για αύξηση 6 ή 7 βαθμών στο μέλλον, συνειδητοποιεί πόσο επικίνδυνα είναι τα πράγματα για τη ζωή όπως την γνωρίζουμε. Δεν βλέπω πολλές ελπίδες να αντιστρέφεται η κλιματική πορεία που ακολουθούμε».