Η εικόνα του συριακού στρατού να σφυροκοπά τη Χομς για να καταστείλει την εξέγερση εναντίον του καθεστώτος Ασαντ είναι το ριμέικ μιας πραγματικά κακής ταινίας στην οποία πρωταγωνίστησε ο πατέρας του πριν από 30 χρόνια.
Την ιστορία τη διηγείται ο γνωστός δημοσιογράφος των «Νιου Γιορκ Τάιμς» Τόμας Φρίντμαν, ο οποίος τον Απρίλιο του 1982 είχε μόλις φτάσει στη Βηρυτό για λογαριασμό της εφημερίδας.
Ακουσε τότε τρομακτικές ιστορίες για μια εξέγερση που είχε σημειωθεί τον Φεβρουάριο στη Χάμα με πρωταγωνίστρια τη Μουσουλμανική Αδελφότητα της Συρίας. Κυκλοφορούσαν φήμες (τότε δεν υπήρχαν Διαδίκτυο ή κινητά τηλέφωνα) ότι ο τότε πρόεδρος Χάφεζ αλ Ασαντ είχε συντρίψει την εξέγερση, βομβαρδίζοντας ολόκληρες γειτονιές και ανατινάζοντας κτήρια, σε πολλά από τα οποία υπήρχαν άνθρωποι.
Ενα μήνα μετά, ο αμερικανός δημοσιογράφος πήρε βίζα για τη Συρία και επισκέφθηκε τη Χάμα. Το ίδιο το συριακό καθεστώς «ενθάρρυνε» τους Σύρους να περιηγηθούν στην πόλη και να προβληματιστούν γι’ αυτό που συνέβη. Το θέαμα που αντίκρισε ο Φρίντμαν ήταν αποκρουστικό. Ολόκληρα κτιριακά συγκροτήματα είχαν ισοπεδωθεί και τα χαλάσματα είχαν μεταφερθεί σε χώρους στάθμευσης μεγέθους ποδοσφαιρικών γηπέδων. Αν κλωτσούσες το χώμα, πετάγονταν ρούχα, ένα βιβλίο, ένα παπούτσι. Η Διεθνής Αμνηστία υπολογίζει ότι έχασαν τη ζωή τους 20.000 άτομα.
Το δίδαγμα της Χάμα, γράφει ο Φρίντμαν, είναι ότι μπορείς να κάνεις ο,τιδήποτε για να παραμείνεις στην εξουσία. Δεν αρκεί να νικήσεις τους αντιπάλους σου. Βομβαρδίζεις τα σπίτια τους και στη συνέχεια παρουσιάζεις τα χαλάσματα, ώστε τα παιδιά των θυμάτων και τα παιδιά των παιδιών τους να μην ξεχάσουν ποτέ και να μη διανοηθούν καν να φανταστούν να αμφισβητήσουν ξανά την εξουσία σου.
Τριάντα χρόνια αργότερα, όμως, τα παιδιά εκείνων των παιδιών έχουν ξεχάσει. Αυτή τη φορά, όμως, δεν εξεγείρονται μόνο τα μέλη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Στη Μέση Ανατολή ζουν σήμερα πάνω από 100 εκατομμύρια άνθρωποι 15 ως 29 ετών, έναντι 67 εκατομμυρίων το 1990. Ολα όσα τους έχουν υποσχεθεί οι κυβερνήσεις τους δεν έχουν υλοποιηθεί. Αυτό είναι που προκάλεσε τις τεράστιες εξεγέρσεις.
Ομως η Συρία δεν είναι Νορβηγία. Ο αγώνας για δημοκρατία δεν είναι το μόνο δράμα που εκτυλίσσεται εκεί. Η μειοψηφία των Αλεβιτών, στην οποία ανήκει το 12% του πληθυσμού, κυριαρχεί στην κυβέρνηση, τον στρατό και τις ένοπλες δυνάμεις. Οι Σουνίτες είναι το 75%, οι Χριστιανοί το 10% και οι Δρούζοι με τους Κούρδους είναι οι υπόλοιποι.
Ενώ η εξέγερση ξεκίνησε σε μια μη θρησκευτική και μη βίαιη βάση, μετά την καταστολή του καθεστώτος άλλαξε μορφή. Τώρα είναι δύσκολο να πει κανείς πού σταματούν οι δημοκρατικές προσδοκίες της εξέγερσης και αρχίζουν οι θρησκευτικές διαμάχες, δηλαδή η επιθυμία των Σουνιτών να εκδιώξουν τους Αλεβίτες.
Το αποτέλεσμα είναι οι περισσότεροι Αλεβίτες να συντάσσονται με τον Ασαντ, μαζί με μερικούς Σουνίτες που αποκόμισαν οφέλη από το καθεστώς του. Ολοι αυτοί βλέπουν το χάος στην Αίγυπτο και λένε: «Ασαντ ή χάος; Καλύτερα Ασαντ».
Οπως γράφει ο Φρίντμαν, είναι άγνωστο τι θα μπορούσε να πείσει τον Ασαντ να παραδώσει την εξουσία σε μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Είναι αναγκαίο, όμως, να χάσει το καθεστώς δύο στηρίγματα. Το ένα είναι η Κίνα, το Ιράν και η Ρωσία.
Το άλλο στήριγμα πρέπει να αφαιρεθεί από τους ίδιους τους Σύρους. Η αντιπολίτευση πρέπει να βρει έναν τρόπο να ενωθεί και να εγγυηθεί τον σεβασμό των συμφερόντων όλων των μειονοτήτων. Οσο η αντιπολίτευση παραμένει διχασμένη, τόσο ο Ασαντ θα ισχυροποιείται και οι Σύροι θα ευθυγραμμίζονται μαζί του φοβούμενοι το χάος.
Πηγή: New York Times, ΑΠΕ-ΜΠΕ
