Στις 12 Ιουλίου, ο Μιγκέλ Ανχελ Φερνάντεθ Ορντόνεθ, γνωστός ως «Μάφο», θα εγκαταλείψει τη θέση του διοικητή της Τράπεζας της Ισπανίας ύστερα από μια εξαετή θητεία.
Ο 67χρονος οικονομολόγος θα φύγει ταπεινωμένος, καθώς σ' αυτόν επιρρίφθηκε η ευθύνη για την οικονομική κρίση στην οποία έχει βυθιστεί η Ισπανία. Ισως μάλιστα και να παραπεμφθεί στη δικαιοσύνη. Πολλοί είναι εκείνοι άλλωστε που θέλουν να πέσουν κεφάλια μετά τη χρεοκοπία της Bankia, της τέταρτης εισηγμένης τράπεζας της χώρας, που η σωτηρία της θα κοστίσει στους φορολογούμενους 23,5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Ο Φερνάντεθ Ορντόνεθ, που έχει σπουδάσει οικονομικές επιστήμες και έχει εργαστεί στο ΔΝΤ, στην Παγκόσμια Τράπεζα και στον ΟΟΣΑ, θεωρείται λαμπρός οικονομολόγος. Δεν μπόρεσε όμως να φέρει σε πέρας την εξυγίανση των τραπεζών, όταν έσκασε η «φούσκα» των ακινήτων, η οποία τις είχε φορτώσει με προβληματικά δάνεια 184 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Οταν ο Ορντόνιεθ διορίστηκε διοικητής της Τράπεζας, το 2006, το Λαϊκό Κόμμα της τότε αντιπολίτευσης είχε μιλήσει για έναν «υπερβολικά πολιτικό» διορισμό. Ο Φερνάντεθ Ορντόνεθ ήταν πράγματι από πολύ νέος στέλεχος του Σοσιαλιστικού Κόμματος και είχε καταλάβει θέσεις-κλειδιά στις κυβερνήσεις του Φελίπε Γκονθάλεθ και του Χοσέ Λουις Ροντρίγκεθ Θαπατέρο. Λεπτομέρεια; Οχι, απαντά ο καταλανός Χαβιέρ Σάλα-ι-Μαρτίν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης. «Το τραπεζικό σύστημα ήταν ήδη πολύ πολιτικοποιημένο. Θα έπρεπε το εποπτικό όργανο να είναι ανεξάρτητο.»
Για να επιβληθούν δύσκολες αποφάσεις στα ταμιευτήρια, χρειαζόταν ένα άτομο που να χαίρει σεβασμού τόσο από τη Δεξιά, όσο και από την Αριστερά. Το 2006, σε μια Ισπανία που βρισκόταν σε πλήρη ανάπτυξη, αυτό δεν φαινόταν πολύ σημαντικό. Αλλά το 2008 το τοπίο άλλαξε. Το Λαϊκό Κόμμα κατηγόρησε τον Φερνάντεθ Ορντόνεθ ότι συγκάλυψε την τραπεζική κρίση για να βοηθήσει τον Θαπατέρο να επανεκλεγεί. Ο κεντρικός τραπεζίτης εξανέστη. Ενα χρόνο αργότερα ανακοίνωσε την πρώτη μεταρρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Βασικός στόχος: να μειωθούν τα ταμιευτήρια από 45 σε 15. «Ο Ορντόνεθ έδειξε έλλειψη ρεαλισμού, θεωρώντας πιο σημαντικό το μέγεθος των τραπεζών από τη βιωσιμότητά τους», σχολιάζει ένας πρώην διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας.
Το 2008, έλεγε ότι «η Τράπεζα της Ισπανίας δεν θα κάνει συστάσεις, δεν θα διευθύνει, δεν θα επιβάλλει συγχωνεύσεις». Δύο χρόνια αργότερα, ο Ορντόνεθ απείλησε τα ταμιευτήρια ότι θα τα θέσει υπό εποπτεία αν δεν επιταχυνθεί η συγχώνευσή τους. Ετσι γεννήθηκε το 2011 η Bankia. Ηταν προϊόν συγχώνευσης επτά ταμιευτηρίων, ανάμεσα στα οποία η Caja Madrid και η Bancaja.
Σήμερα, το Λαϊκό Κόμμα της Μαδρίτης κατηγορεί τον «Μάφο» ότι ανάγκασε την Caja Madrid να συγχωνευτεί με την Bancaja, παρόλο που η τελευταία ήταν φορτωμένη με τοξικά ομόλογα. Και πολλοί οικονομολόγοι όμως επικρίνουν τη συγχώνευση διαφόρων «ζόμπι», από την οποία γεννήθηκαν τέρατα με πήλινα πόδια.
«Πριν από λιγότερο από ένα χρόνο, η Bankia περνούσε χωρίς πρόβλημα τα stress tests της Κεντρικής Τράπεζας, και έπαιρνε την άδεια να μπει στο χρηματιστήριο», υπενθυμίζει ο Σάλα-ι-Μαρτίν. Μέσα σε επτά μήνες, όμως, η μετοχή της έπεσε 60%, με αποτέλεσμα χιλιάδες μικροεπενδυτές να καταστραφούν. Στις 10 Απριλίου, ο «Μάφο» υποβάθμισε τα λάθη του παρελθόντος και τους βραδείς ρυθμούς των μεταρρυθμίσεων: «Κάλλιο αργά παρά ποτέ», δήλωσε. «Αυτό που έχει σημασία είναι ότι το 2009 ξεκίνησε στην Ισπανία η διαδικασία αναδιάρθρωσης των τραπεζών και ότι η διαδικασία αυτή σε λίγο θα ολοκληρωθεί.»
Τρεις εβδομάδες αργότερα, το υπουργείο Οικονομίας ανέλαβε τα ηνία της τελευταίας μεταρρύθμισης του χρηματοπιστωτικού τομέα. Ηταν η τέταρτη μεταρρύθμιση σε τρία χρόνια. Την ίδια περίοδο ορίστηκαν δύο Επιτροπές Ελέγχου, υπό τον γερμανό Ρολάν Μπέργκερ και τον αμερικανό Ολιβερ Ουάιμαν. Ηταν ένας θλιβερός επίλογος για τον «Μάφο».
Πηγή: Le Nouvel Observateur, ΑΠΕ-ΜΠΕ
