Η Μέση Ανατολή προκαλεί απελπισία. Η παρατήρηση αυτή δεν είναι καινούργια: η ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση μετρά ήδη 65 χρόνια.
Και την επομένη της διπλωματικής αναβάθμισης της Παλαιστίνης από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, τα πράγματα δείχνουν να πηγαίνουν ακόμη χειρότερα. Oλοι οι δείκτες είναι στο κόκκινο και προαναγγέλλουν ένα καινούργιο δράμα.
Υπάρχει μια σειρά από δυσάρεστες αλήθειες που αφορούν τη Μέση Ανατολή. Από τη σειρά αυτή, ο Αλέν Φρασόν της γαλλικής εφημερίδας «Μοντ» ξεχωρίζει τρεις.
1) Δεν υπάρχει στάτους κβο. Η ιδέα ότι η κατάσταση έχει παγώσει εν αναμονή ενός νέου γύρου διαπραγματεύσεων αποτελεί μια επικίνδυνη αυταπάτη. Η κατάσταση εξελίσσεται, και η εξέλιξη είναι προς κακή κατεύθυνση.
Στην πλευρά των Ισραηλινών, η Δεξιά ριζοσπαστικοποιείται και είναι πλέον αντίθετη σε οποιονδήποτε εδαφικό συμβιβασμό στη Δυτική Οχθη, πόσω μάλλον στην Ιερουσαλήμ. Τα καινούργια, και νεαρά, στελέχη του κόμματος του Νετανιάχου, όπως κι εκείνα του υπερεθνικιστικού κόμματος Israel Beitenou, συγκροτούν ουσιαστικά ένα ενιαίο στρατόπεδο: το «κόμμα των εποίκων», μια ισχυρή ομάδα στους κόλπους του στρατού και της δημόσιας διοίκησης, δηλαδή στην καρδιά του κράτους.
Η διαρκής επέκταση των οικισμών έχει δύο συνέπειες. Η πρώτη είναι ότι καθίσταται όλο και πιο δύσκολη η λύση των «δύο κρατών». Η δεύτερη είναι ότι υπονομεύεται η αξιοπιστία των Παλαιστινίων που πιστεύουν σ' αυτή τη λύση, όπως είναι ο πρόεδρος Αμπάς και ο πρωθυπουργός Σαλέμ Φαγιάντ. Στους κόλπους του παλαιστινιακού εθνικού κινήματος, η τάση που ενισχύεται είναι οι ισλαμιστές, η Χαμάς, όλοι εκείνοι που δεν έχουν αποκηρύξει ούτε τον ένοπλο αγώνα, ούτε τη φαντασίωση της κατάκτησης «ολόκληρης της Παλαιστίνης».
2) Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν παίζουν πλέον ρόλο μεσολαβητή. Τις προηγούμενες δεκαετίες, η βαθιά συμπάθεια των Αμερικανών προς το Ισραήλ δεν τους εμπόδιζε να πιστεύουν ότι πρέπει να πιέσουν το Ισραήλ να συνάψει ειρήνη με τους Παλαιστίνιους. Ολοι οι πρόεδροι, από τον Τζίμι Κάρτερ μέχρι τον Μπιλ Κλίντον, πίστευαν στην ενεργή μεσολάβηση στην κρίση: αναγνώριση της ΟΑΠ και αναγκαιότητα του παλαιστινιακού κράτους. Η μεσολάβηση αυτή οδήγησε τις Ηνωμένες Πολιτείες να ασκήσουν πολύμορφες πιέσεις στους δύο πρωταγωνιστές. Για να αναγκάσει τον πρωθυπουργό Γιτζάκ Σαμίρ να προσέλθει στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις της Μαδρίτης, το φθινόπωρο του 1991, ο πρόεδρος Μπους ο πρεσβύτερος δεν δίστασε να αποσύρει τις αμερικανικές εγγυήσεις για έναν αριθμό τραπεζικών δανείων προς το Ισραήλ.
Η περίοδος αυτή τελείωσε. Ούτε ο υιός Μπους, ούτε ο Ομπάμα αναμίχθηκαν σοβαρά στη μεσανατολική κρίση. Και αυτό ενισχύει την πολιτική του εποικισμού. Ούτε εδώ λοιπόν υπάρχει στάτους κβο, αλλά μια υποχώρηση του ρόλου των Ηνωμένων Πολιτειών, που πιστεύουν ότι η ειρήνη δεν μπορεί να έλθει, παρά από τα δύο εμπλεκόμενα μέρη.
3) Οι απευθείας διαπραγματεύσεις δεν οδήγησαν ποτέ πουθενά. Δεν θα υπήρχε ειρήνη μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου, χωρίς την επιμονή του Τζίμι Κάρτερ. Δεν θα υπήρχε διαδικασία του Οσλο χωρίς τον πατέρα Μπους και τον Κλίντον. Στην Ασία, οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν φυσιολογικό να ζητούν οι μικρές χώρες τη μεσολάβησή τους για να μη διαπραγματεύονται μόνες με την Κίνα. Για τον ίδιο λόγο, επειδή υπάρχει δυσαναλογία δυνάμεων, οι ΗΠΑ καταλάβαιναν την επιθυμία των Παλαιστινίων να παρεμβαίνουν στην κρίση. Οχι πια.
Σε κάθε κρίση αυτού του είδους, όπου βαραίνουν η ιστορία, τα εθνικά αισθήματα και οι αναμνήσεις των νεκρών, χρειάζεται ένας εξωτερικός παράγων που θα ασκεί πίεση και στις δύο πλευρές. Οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι έχουν αποδείξει ότι είναι ανίκανοι να συνάψουν ειρήνη. Ενας πεφωτισμένος παρατηρητής, ο πρώην πρεσβευτής του Ισραήλ στη Γαλλία Ελί Μπαρναβί, το λέει καθαρά: η ειρήνη θα έρθει από την Ουάσινγκτον. Πρώτα απ' όλα από την Ουάσινγκτον.
Πηγή: Le Monde, ΑΠΕ-ΜΠΕ
