Η ΕΕ πορεύεται προς την «κοινωνία της ανακύκλωσης», αλλά υπάρχουν ακόμη αρκετά περιθώρια για περαιτέρω πρόοδο ως προς τη μείωση της παραγωγής αποβλήτων, συμπεραίνει έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δημοσιεύθηκε σήμερα.

Όπως προκύπτει από την έκθεση, με θέμα τις επιδόσεις των κρατών μελών όσον αφορά την πρόληψη και την ανακύκλωση των αποβλήτων, ορισμένες χώρες έχουν σημειώσει εξαιρετική πρόοδο, ωστόσο απέχουμε ακόμη από την επίτευξη του μακροπρόθεσμου στόχου να καταστεί η ΕΕ μια κοινωνία που όχι μόνο θα αποτρέπει τη δημιουργία αποβλήτων, αλλά και θα είναι σε θέση να τα αξιοποιεί ως πόρο.

Παραγωγή αποβλήτων

Στα περισσότερα κράτη μέλη η συνολική παραγωγή αποβλήτων φαίνεται να αυξάνεται (ή, στην καλύτερη περίπτωση, να σταθεροποιείται), αλλά με χαμηλότερο ρυθμό από την οικονομική ανάπτυξη.

Τα τελευταία δέκα χρόνια η κατά κεφαλή παραγωγή αστικών αποβλήτων έχει σταθεροποιηθεί περίπου στα 524 κιλά ετησίως, μολονότι την ίδια περίοδο η κατανάλωση των νοικοκυριών αυξήθηκε περίπου κατά 16%.

Θα μπορούσαν να γίνουν, επομένως, περισσότερα ώστε να μειωθεί η παραγωγή αποβλήτων σε απόλυτους αριθμούς. Για παράδειγμα, το 25% των τροφίμων που αγοράζουν τα νοικοκυριά της ΕΕ καταλήγουν στο σκουπιδοτενεκέ. Περίπου το 60% των εν λόγω αποβλήτων θα μπορούσε να αποφευχθεί, εξοικονομώντας για κάθε νοικοκυριό περίπου 500 ευρώ ετησίως.

Αποκλίσεις μεταξύ των κρατών-μελών

Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι μεταξύ των κρατών-μελών υπάρχουν σημαντικές διαφορές, με τα ποσοστά ανακύκλωσης να ποικίλουν για παράδειγμα από λίγες εκατοστιαίες μονάδες μέχρι 70%. Σε ορισμένα κράτη μέλη η υγειονομική ταφή έχει ουσιαστικά καταργηθεί ενώ σε άλλες χώρες περισσότερο από το 90% των αποβλήτων εξακολουθεί να θάβεται στο έδαφος.

Σημαντικά περιθώρια προόδου

To γεγονός αυτό, σύμφωνα με την Κομισιόν, δείχνει ένα σημαντικό περιθώριο για πρόοδο πέρα από τους ήδη ισχύοντες ελάχιστους στόχους της ΕΕ για τη συλλογή και την ανακύκλωση.

Σημαντική στην κατεύθυνση αυτή κρίνεται η καθιέρωση ενός συνδυασμού των οικονομικών και νομικών μέσων που χρησιμοποιούνται από τα κράτη μέλη με τις καλύτερες επιδόσεις, περιλαμβανομένων των απαγορεύσεων της υγειονομικής ταφής των αποβλήτων και της εφαρμογής της έννοιας της ευθύνης του παραγωγού για πρόσθετες κατηγορίες αποβλήτων σε ολόκληρη την ΕΕ. Απαιτείται παράλληλαμεγαλύτερη συνέπεια μεταξύ του σχεδιασμού των προϊόντων και των πολιτικών για τα απόβλητα, ώστε να ενισχυθεί περαιτέρω η ανακύκλωση.

Ελλιπής συμμόρφωση

Τα απόβλητα εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν περίπου το 20% του συνόλου των περιβαλλοντικών παραβάσεων. Όπως σημειώνει η Επιτροπή, η νέα οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα, η οποία θα έπρεπε να είχε μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο έως τις 12 Δεκεμβρίου 2010, δεν έχει ακόμη περάσει στην εθνική νομοθεσία σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για τα κράτη μέλη προβλέφθηκε μεταβατική περίοδος δύο ετών για να λάβουν τα δέοντα μέτρα συμμόρφωσης με τη νέα οδηγία. Ωστόσο, μόνο λίγα εξ αυτών έχουν ενημερώσει μέχρι στιγμής την Επιτροπή για τη μεταφορά της αντίστοιχης νομοθεσίας.

Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη οδηγία, τα κράτη μέλη υποχρεώνονται να εκσυγχρονίσουν τα σχέδια τους για τη διαχείριση των αποβλήτων και να καταρτίσουν προγράμματα για την προληπτική τους αντιμετώπιση μέχρι το 2013. Οφείλουν επίσης έως το 2020 να ανακυκλώνουν το 50% των αστικών αποβλήτων και το 70% των αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων.