Από τον Πιερ Μπριανσόν
Το Σαββατοκύριακο που πέρασε δεν ήταν και το καλύτερο για τους αυταρχικούς ηγέτες της Μέσης Ανατολής. Η αναγκαστική αποχώρηση του επί 30ετίας προέδρου της Αιγύπτου, Χόσνι Μουμπάρακ, μέσα στο πρώτο 24ωρο από τη δήλωσή του ότι θα παραμείνει στην εξουσία δικαίωσε τους διαδηλωτές της πλατείας Ταχρίρ. Η τάση αυτή, όμως, προκαλεί έντονη ανησυχία και στους υπόλοιπους δικτάτορες. Ας μην ξεχνάμε ότι έχει περάσει μόλις ένας μήνας από την ανατροπή του τύραννου της Τυνησίας Ζιν ελ Αμπιντίν Μπεν Άλι.
Μετά την πτώση των αγορών εξαιτίας των ανησυχιών για αγκίστρωση του Μουμπάρακ στην εξουσία και ξέσπασμα ανεξέλεγκτης βίας στη χώρα, η ανακοίνωση της αποχώρησής του προκάλεσε ανακούφιση στις αγορές.
Ίσως, όμως, αυτό το «ράλι ανακούφισης» στις αγορές να είναι πρόωρο. Η αποχώρηση Μουμπάρακ δεν σημαίνει αυτόματη αποκατάσταση της τάξης στη χώρα. Ούτε εγγυάται την ομαλή μετάβαση σε ένα πιο δημοκρατικό καθεστώς και την έννομη τάξη. Ενθαρρυμένοι από τα γεγονότα στην Αίγυπτο, οι διαδηλωτές στις γειτονικές χώρες είναι πιθανό να ξεσηκωθούν ενάντια στους ηγέτες τους με απρόβλεπτο τρόπο. Σε μια πολιτικά «εύφλεκτη» περιοχή, παρόμοιες σπίθες μπορούν να ανάψουν πολύ διαφορετικές φωτιές.
Η πικρή αλήθεια είναι ότι τόσο στην Αίγυπτο όσο και αλλού, η πιθανότητα να επικρατήσει χάος είναι μεγαλύτερη από αυτή της ομαλής μετάβασης. Οι πανικόβλητοι δικτάτορες είναι ικανοί να αντιδράσουν με επικίνδυνο τρόπο, ενώ η απουσία κοινωνίας πολιτών και σταθερών πολιτικών κομμάτων μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε αναρχία ή ακόμη και σε εμφύλιο πόλεμο. Μπορεί τελικά η δικτατορία να αντικατασταθεί από μια νέα δικτατορία. Ας δούμε, για παράδειγμα, την Αλγερία, μια χώρα ευλογημένη με πετρέλαιο αλλά χτυπημένη από τη φτώχια. Ποιος μπορεί να πει με σιγουριά ότι η αντιπαράθεση μεταξύ των ισλαμικών κομμάτων και του στρατού δεν θα αναζωπυρώσει τον εμφύλιο πόλεμο της δεκαετίας του 1990;
Οι αγορές, συνεπώς, θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικές. Ας αναλογιστούμε τι θα συνέβαινε εάν έκλεινε το κανάλι του Σουέζ, εάν διαταραζόταν η προμήθεια πετρελαίου από τις διαδηλώσεις στην ανατολική επαρχία της Σαουδικής Αραβίας ή εάν, για παράδειγμα, ένα ακραίο ισλαμικό κίνημα καταλάμβανε κάποια από τις χώρες της Βόρειας Αφρικής. Η αλήθεια είναι ότι το πετρέλαιο δεν έχει σήμερα τη βαρύτητα που είχε το 1973 και το 1979, όταν ισχυροί κλυδωνισμοί στην αγορά πετρελαίου διαδέχθηκαν τη γεωπολιτική ανακατάταξη μετά τον τελευταίο πόλεμο Αιγύπτου-Ισραήλ και την επανάσταση στο Ιράν. Μια σημαντική διαταραχή της προμήθειας πετρελαίου, ωστόσο, θα ήταν εξίσου σοβαρή σήμερα για τις πληγείσες οικονομίες της Δύσης.
Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όσο πιο δημοκρατικό είναι ένα καθεστώς τόσο μεγαλύτερη σταθερότητα και ευημερία επιφέρει στην περιοχή. Για να επιτευχθεί, όμως, αυτό υπάρχει πολύς δρόμος που πρέπει να γίνει. Οι παγκόσμιοι ηγέτες, εν τω μεταξύ, καλά θα κάνουν να φορέσουν τη ζώνη ασφαλείας.
REUTERS BREAKINGVIEWS
