Σε πλήρη λειτουργία έχει τεθεί το νέο σύστημα της ΕΕ για τον έλεγχο της αλιείας.
Με την έγκριση λεπτομερών κανόνων σχετικά με τη διενέργεια ελέγχων καθόλο το μήκος της αλυσίδας αγοράς «από το δίχτυ στο πιάτο», η ΕΕ διαθέτει πλέον τα μέσα να διακόψει με το παρελθόν και να θεσπίσει μια πραγματική παιδεία συμμόρφωσης ώστε να σταματήσει η υπεραλίευση και να συμβάλει στο να καταστεί η αλιεία στην ΕΕ πραγματικά βιώσιμη.
Όπως επισημαίνει η Κομισιόν σε ανακοίνωσή της, το νέο σύστημα εξασφαλίζει ιχνηλασιμότητα σε όλο το μήκος της αλυσίδας από τη στιγμή που αλιεύονται τα ψάρια έως ότου φτάσουν στον καταναλωτή. Οι αρχές των κρατών μελών μπορούν να επισημάνουν τυχόν παρατυπίες σε οιοδήποτε στάδιο της αλυσίδας αγοράς και να ανιχνεύσουν τον δράστη. Οι έλεγχοι θα διενεργούνται κατά τον ίδιο τρόπο σε όλη την Ευρώπη. Τα δεδομένα θα συλλέγονται και θα διασταυρώνονται ηλεκτρονικά. Όταν το προϊόν θα φτάνει στο κατάστημα, ο καταναλωτής θα γνωρίζει ότι αυτό αλιεύθηκε νόμιμα. Σε περίπτωση που κάποιος διαπράξει παρανομία θα αντιμετωπίζει εξίσου αυστηρές κυρώσεις ανεξαρτήτως τόπου και εθνικότητας. Σε περίπτωση, δε, που συλληφθεί επανειλημμένα να αλιεύει παράνομα, χάρη στο νέο σύστημα βαθμολόγησης θα κινδυνεύει να χάσει την άδειά του.
Η έγκριση κανόνων εφαρμογής ήταν απαραίτητη ώστε ο κανονισμός ελέγχου του 2010 να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή. Οι νέοι κανόνες:
- Επιτρέπουν τον έλεγχο «από το δίχτυ στο πιάτο» καλύπτοντας όλα τα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού· το σύστημα ιχνηλασιμότητας επιτρέπει στους επιθεωρητές να εντοπίζουν παρατυπίες σε οιοδήποτε στάδιο της αλυσίδας.
- Παρέχουν συγκεκριμένους μηχανισμούς για τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τους αλιείς, για άλλους φορείς εκμετάλλευσης και για τα κράτη μέλη. Οι κυρώσεις έχουν εναρμονιστεί και ένα νέο σύστημα βαθμολόγησης εξασφαλίζει ότι οι σοβαρές παραβάσεις οδηγούν σε παρόμοιες κυρώσεις σε όλα τα κράτη μέλη.
- Έχουν ως συνέπεια μεγαλύτερη απλούστευση, καθώς όλοι οι ισχύοντες κανόνες στον τομέα του ελέγχου της αλιείας στην ΕΕ, που προηγουμένως ήταν διασκορπισμένοι σε πολλά διαφορετικά μέσα, έχουν συγκεντρωθεί σήμερα σε ένα ενιαίο κείμενο.
- Γενικεύουν τη χρήση νέων τεχνολογιών, οι οποίες αφενός οδηγούν στη μείωση των διοικητικών δαπανών για τους επιχειρηματίες και τις αρχές και αφετέρου καθιστούν πιο εύκολο τον έλεγχο των δεδομένων, αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα.
Ο νέος κανονισμός αναφέρει επίσης λεπτομερώς τους μηχανισμούς που μπορεί να χρησιμοποιήσει η Επιτροπή για να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση των κρατών μελών: αυξημένες εξουσίες επαλήθευσης, ανεξάρτητες επιθεωρήσεις και ελέγχους, διοικητικές έρευνες, αναστολή ή την ανάκληση της χορήγησης κονδυλίων από την ΕΕ και μείωση των ποσοστώσεων και της αλιευτικής προσπάθειας, όταν το σύστημα ελέγχου ενός κράτους μέλους αποδεικνύεται αναποτελεσματικό.
Για τη διευκόλυνση της εφαρμογής, η Επιτροπή χορηγεί χρηματική ενίσχυση σε κράτη μέλη συγχρηματοδοτώντας ορισμένα είδη έργων, ειδικότερα εκείνων που επικεντρώνονται στις νέες τεχνολογίες.
Σύμφωνα με την Ευρωπαία Επίτροπο Θαλάσσιων Υποθέσεων και Αλιείας Μαρία Δαμανάκη, «εάν δεν είμαστε σε θέση να επιβάλλουμε τη νομοθεσία που εγκρίνουμε, υπονομεύουμε την αξιοπιστία της κοινής αλιευτικής πολιτικής συνολικά, όσο ορθή και αν είναι αυτή. Διαθέτουμε σήμερα ένα ολοκληρωμένο σύστημα ελέγχου και επιβολής και αναμένουμε ότι η συμμόρφωση με τους κανόνες αλιείας της ΕΕ θα αυξηθεί στο μέλλον. Δεν μπορούμε πλέον να επιτρέπουμε ακόμη και σε μια μικρή μειονότητα αλιέων να αγνοούν τους κανόνες και να μένουν ατιμώρητοι. Εκτός από το ότι δεν είναι δίκαιο, αυτό υπονομεύει επίσης τις προσπάθειες διατήρησης, στρεβλώνει τις αγορές μέσω του αθέμιτου ανταγωνισμού, πλήττει τους αλιείς που σέβονται τον νόμο και προκαλεί ρήγματα στη συμμόρφωση και κυρίως έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή των ιχθυαποθεμάτων».
