Σε τρία χρόνια συμπληρώνεται ένας αιώνας από τη δολοφονία στο Σαράγεβο που προκάλεσε τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τέτοιες ευκαιρίες για δημόσιες σχέσεις παρουσιάζονται σπανίως. Και τώρα που η σερβική κυβέρνηση συνέλαβε τον Ράτκο Μλάντιτς, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να αξιοποιήσει μ' ένα δημιουργικό τρόπο αυτή την επέτειο.
Οι ηγέτες της Ε.Ε. και των Βαλκανίων θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν στο σημείο όπου ο σέρβος φοιτητής Γκαβρίλο Πρίντσιπ πυροβόλησε τον αρχιδούκα Φραγκίσκο Φερδινάνδο της Αυστρίας και τη σύζυγό του. Και θα μπορούσαν να ανακοινώσουν τότε την ένταξη των δυτικών Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να εξηγήσουν πώς το ευρωπαϊκό όνειρο εξουδετέρωσε αυτό που λεγόταν ως πριν από μερικά χρόνια «πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αντί να εμφανίζεται ως μια ομάδα γραφειοκρατών που ακολουθούν την οπορτουνιστική ατζέντα των ευρωπαίων ηγετών, θα μπορούσε έτσι να δείξει ότι έχει ένα όραμα ειρήνης και οικονομικής συνεργασίας.
Όλα αυτά, βέβαια, αποτελούν ευσεβείς πόθους. Στην πραγματικότητα, γράφει ο Μίσα Γκλένι στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», τα πράγματα στα Βαλκάνια είναι πολύ λιγότερο ρόδινα. Η μόνη χώρα που μπορεί να περιμένει σύντομα πρόσκληση για να ενταχθεί στην Ε.Ε. είναι η Κροατία. Για τη Σερβία και τα υπόλοιπα δυτικά Βαλκάνια, οι προοπτικές της ένταξης παραμένουν μακρινές.
Τρία μεγάλα προβλήματα που προέκυψαν από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας εξακολουθούν να στοιχειώνουν την περιοχή: το Κόσοβο, η Βοσνία και η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Δύο συνέπειες της χρηματοπιστωτικής κρίσης καθιστούν ακόμη δυσκολότερη την επίλυση αυτών των προβλημάτων. Η μία είναι η αυξανόμενη αντίθεση πολλών μελών της ΕΕ στην περαιτέρω διεύρυνσή της. Η δεύτερη είναι η δραστική μείωση των ξένων επενδύσεων και η αύξηση της ανεργίας σ' όλη την περιοχή.
Παρά τα προβλήματα αυτά, όμως, όλες οι χώρες των δυτικών Βαλκανίων έχουν συμβάλει σε μια αξιοσημείωτη αναγέννηση της περιφερειακής συνεργασίας. Σε μερικούς σημαντικούς τομείς, όπως το οργανωμένο έγκλημα και η διαφθορά, έχουν να επιδείξουν αξιοσημείωτες προόδους. Η περιοχή μαθαίνει ότι μερικές φορές μπορεί να έχει καλύτερα αποτελέσματα με τη συνεργασία των χωρών μεταξύ τους, παρά με την καθοδήγηση των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Όλοι περιμένουν να δουν αν η ΕΕ θα ανταμείψει το Βελιγράδι για τη σύλληψη του Μλάντιτς. Ο σέρβος πρόεδρος Μπόρις Τάντιτς ίσως να περιμένει ότι θα μειωθεί η πίεση προς την κυβέρνησή του για να κάνει παραχωρήσεις στο θέμα του Κοσόβου. Η κυβέρνηση της Πρίστινας, πάλι, δεν έχει κίνητρο να επιδιώξει μια λύση, καθώς δεν έχει ξεκινήσει καν την προσπάθεια για ένταξη στην Ε.Ε. Στηρίζεται αντίθετα στην αμερικανική βοήθεια. Και η Ουάσινγκτον την ενθαρρύνει να επιδιώξει τις μέγιστες δυνατές παραχωρήσεις από τη Σερβία.
Τα τελευταία χρόνια, τα προβλήματα της Βοσνίας έχουν πολλαπλασιαστεί. «Χρειάζεται υπομονή», επισημαίνει ο υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας Καρλ Μπιλτ. «Με τη Σερβία και την Κροατία να οδεύουν στο δρόμο προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Βοσνία θα ακολουθήσει μοιραία κι εκείνη το παράδειγμά τους. Μπορεί να μη λειτουργεί πλέον το μαστίγιο του Ντέιτον, λειτουργεί όμως το καρότο των Βρυξελλών».
Ίσως τη λύση να τη δείξει τελικά η ΠΓΔΜ. Πολλά θα εξαρτηθούν από το αν θα αποδώσουν καρπούς οι συνομιλίες με την Ελλάδα, σημειώνει ο Γκλένι. Το ενδιαφέρον είναι ότι οι συνομιλίες αυτές γίνονται χωρίς τη μεσολάβηση της Ε.Ε. ή των ΗΠΑ. Γιατί η διαχείριση είτε των υποθέσεων του Κοσόβου από τις ΗΠΑ είτε των υποθέσεων της Βοσνίας από την Ε.Ε. έχει αποδειχθεί αντιπαραγωγική.
Πηγή: Financial Times, ΑΠΕ-ΜΠΕ
