Για πρώτη φορά στην ιστορία, η ηγεμονία μιας χώρας, των Ηνωμένων Πολιτειών, γίνεται αισθητή σε όλα τα πεδία ταυτοχρόνως: το πολιτικό, το οικονομικό, το πολιτιστικό, το τεχνολογικό και το στρατιωτικό.
Κι όμως. Η αμερικανική ηγεμονία, και μαζί της η κυριαρχία της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, πρέπει να υπερπηδήσουν ακόμη μερικά εμπόδια για να εδραιωθούν.
Ο Κάρλος Τάιμπο, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, αναλύει στην «El Pais» τα εμπόδια αυτά.
Το πρώτο εμπόδιο είναι μια εύθραυστη κοινωνική κατάσταση στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία μπορεί να πυροδοτήσει εκρήξεις: 46 εκατομμύρια πένητες, 40 εκατομμύρια κάτοικοι που στερούνται ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και 52 εκατομμύρια αναλφάβητοι.
Το δεύτερο εμπόδιο είναι αυτή καθαυτή η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Η εξαφάνιση κάθε ελέγχου της οικονομίας, και η προώθηση ενός φορολογικού παραδείσου σε πλανητική κλίμακα, ενέχουν τον κίνδυνο να χάσουν από τα χέρια τους την κατάσταση εκείνοι που μέχρι τώρα αποκομίζουν τα μεγάλα κέρδη. Η ανάπτυξη του καπιταλισμού σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα έδειξε ότι η εξαφάνιση των κανόνων έχει μακροπρόθεσμα αρνητικές συνέπειες για το σύστημα. Τα ονόματα Enron, WorldCom και Vivendi δεν αφήνουν τον πρόεδρο Μπους να απολαύσει τον ύπνο του.
Πολλοί ιστορικοί, κατά τρίτο λόγο, επισημαίνουν ότι η κατάρρευση ορισμένων από τις ηγεμονικές δυνάμεις του παρελθόντος αποτέλεσε πρωτίστως προϊόν της αδυναμίας τους να συλλάβουν τα όριά τους και δευτερευόντως αποτέλεσμα του ανταγωνισμού των αντιπάλων τους.
Η άνευ όρων υποστήριξη που παρέχει η Ουάσιγκτον στην εγκληματική πολιτική του Αριέλ Σαρόν, και η επιθετική στάση του Μπους απέναντι στο Ιράκ, μπορεί να αποβούν εις βάρος των αμερικανικών συμφερόντων, δεδομένου και του πολλαπλασιασμού των προβλημάτων σε μια περιοχή που εκτείνεται από το Μαρόκο μέχρι τις Φιλιππίνες.
Το ίδιο θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει για τη μονομερή πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών που εκφράζεται μέσα από την εγκατάλειψη της αντιβαλλιστικής συνθήκης ΑΒΜ, την άρνησή τους να υπογράψουν τη συνθήκη του Κιότο και την απαίτησή τους να απολαμβάνουν ασυλίας έναντι του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.
Η τέταρτη απειλή για την αμερικανική ηγεμονία εκδηλώνεται με τη συμμαχία δυνάμεων «δεύτερης κατηγορίας». Διαφαίνεται, για παράδειγμα, στον ορίζοντα μια προσέγγιση ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση και τη Ρωσία που θα οδηγήσει σε μια ευρωασιατική δύναμη, όπου θα συναντώνται ο πλούτος της πρώτης με το στρατηγικό βάθος και τις πρώτες ύλες της δεύτερης.
Πολλά από τα βήματα που έχουν κάνει τελευταία οι Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο σε στρατηγικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο, αποσκοπούν στο να «βραχυκυκλώσουν» τέτοιες συμμαχίες. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η πιθανότητα να συνασπιστούν περιφερειακές δυνάμεις που αισθάνονται χαμένες από την παγκοσμιοποίηση και να αμφισβητήσουν την αμερικανική ηγεμονία. Η κατάσταση στο Κασμίρ είναι χαρακτηριστική. Οποιαδήποτε κίνηση κάνουν εδώ οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να διαταράξει μια εύθραυστη ισορροπία και να δημιουργήσει καταστάσεις τις οποίες δύσκολα θα διαχειριστούν.
Το τελευταίο εμπόδιο που πρέπει να υπερβεί η αμερικανική ηγεμονία για να εδραιωθεί είναι τα κινήματα κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης που έχουν αναπτυχθεί από το 1999 τόσο στο Βορρά όσο και στο Νότο.
