Η εξέγερση δεν είναι κάτι καινούργιο στη Βρετανία. Από την Εξέγερση των Χωρικών τον 14ο αιώνα μέχρι τις εξεγέρσεις του σιταριού τον 18ο αιώνα και τις φυλετικές συγκρούσεις στο Λονδίνο τη δεκαετία του '80 και στο Βορρά το 2001, τα πλήθη έχουν βγει επανειλημμένα στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν.
Η τελευταία εξέγερση, όμως, αποτελεί αίνιγμα. Το πώς ξεκίνησε είναι μάλλον σαφές. Το γιατί επεκτάθηκε τόσο γρήγορα και κατέληξε σε μια γενικευμένη λεηλασία, λιγότερο.
Στις 4 Αυγούστου, η αστυνομία σκότωσε έναν νεαρό στο Τότεναμ, τον οποίο επιχείρησε να συλλάβει. Κανείς δεν έκανε τον κόπο να ενημερώσει την οικογένειά του. Διάφορες φήμες κυκλοφόρησαν, από το ότι ο Μαρκ Ντάγκαν πυροβόλησε πρώτος τους αστυνομικούς έως ότι οι αστυνομικοί τον «εκτέλεσαν» επειδή ήταν μαύρος. Καμιά από τις φήμες αυτές δεν επιβεβαιώθηκε.
Μια πορεία συγγενών και άλλων στο αστυνομικό τμήμα με αίτημα την απόδοση δικαιοσύνης είχε άσχημη κατάληξη. Συγκρούσεις σημειώθηκαν τις επόμενες ημέρες και σε άλλες πόλεις, ιδιαίτερα το Μπέρμιγχαμ. Στις 9 Αυγούστου επέστρεψε εσπευσμένα από τις διακοπές του ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον, δίνοντας εντολή να τριπλασιαστεί ο αριθμός των αστυνομικών στους δρόμους. Στις 10 Αυγούστου, η τάξη έμοιαζε να έχει αποκατασταθεί.
Γιατί λοιπόν συνέβησαν αυτές οι ταραχές; Όπως σημειώνει το περιοδικό Εκόνομιστ, υπάρχουν δύο σχολές σκέψης. Σύμφωνα με την πρώτη, οι άνθρωποι που ξεχύθηκαν στους δρόμους ανήκουν σε μια κατώτερη κοινωνική τάξη που αισθάνεται όλο και πιο περιθωριοποιημένη. Οι περικοπές στον προϋπολογισμό αρχίζουν να οδηγούν στο κλείσιμο κέντρων νεολαίας και να επηρεάζουν μαθητές και φοιτητές. Φτωχοί και χωρίς καμιά προοπτική, οι «ταραξίες» επιτέθηκαν στους εκπροσώπους του συστήματος για να τους εκδικηθούν. Oμως η εικόνα των συλληφθέντων δεν επιβεβαιώνει κατ' ανάγκη αυτή τη σχολή. Ανάμεσά τους είναι κι ένας δάσκαλος ηλικίας 31 ετών.
Η δεύτερη σχολή σκέψης υποστηρίζει λοιπόν ότι η αστυνομία έχει εξουδετερωθεί από μια «πολιτική ευπρέπεια» που της επιβλήθηκε τα τελευταία χρόνια. «Φοβούνται τόσο πολύ ότι θα κατηγορηθούν για ρατσισμό, ώστε αντιδρούν πολύ ήπια όταν έχουν να κάνουν με μειονότητες», επισημαίνει ο Ντέιβιντ Γκριν, επικεφαλής της Civitas. Αυτό έγινε στο Τότεναμ, με αποτέλεσμα να δοθεί η εντύπωση ότι η αστυνομία ήταν αδύναμη. Στη συνέχεια, όσο οι ταραχές επεκτείνονταν, η αστυνομία τις αντιμετώπισε ως ζήτημα δημόσιας τάξης, και όχι εγκληματικότητας.
Η κυβέρνηση δέχεται πίεση να αποσύρει τις περικοπές στην τήρηση της τάξης. Σφοδρή είναι και η κριτική των ξένων. Οι Γάλλοι καταγγέλλουν ότι ο αγγλοσαξονικός καπιταλισμός έχει παραγάγει μια απελπισμένη λευκή κοινωνική τάξη, μοναδική στην Ευρώπη. Το Ιράν δίνει μαθήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για να παραφράσουμε τη Βασίλισσα, αυτό είναι για τη Βρετανία ένα annus horribilis.
Πηγή: The Economist, ΑΠΕ-ΜΠΕ
