«Τώρα που εξαφανίστηκαν οι κεφαλές των δικτατορικών συστημάτων, πρέπει να οικοδομηθούν κράτη δικαίου. Επρεπε να περάσουμε από το στάδιο αυτό. Η νέα πραγματικότητα είναι γεμάτη με κινδύνους και ελπίδες, σε ό,τι αφορά τις ατομικές και πολιτικές ελευθερίες. Η Αίγυπτος, η Τυνησία και η Λιβύη δεν έχουν πλέον αυταρχικά καθεστώτα. Στην Αλγερία, η κατάσταση είναι πιο αβέβαιη».

Αυτά επισημαίνει σε συνέντευξή του στη «Λιμπερασιόν» ο γάλλος ιστορικός Μπενζαμέν Στορά, ειδικός του Μάγρεμπ. Οπως λέει, θα ήταν παράλογο να περιμένει κανείς ότι το τέλος των αυταρχικών καθεστώτων θα οδηγούσε αυτομάτως σε δημοκρατικά, κοινοβουλευτικά καθεστώτα, σαν κι αυτά που γνωρίζουμε στην Ευρώπη. Πρέπει να κατακτηθεί πρώτα η συνήθεια της δημοκρατίας, της δημοκρατικής συζήτησης. Και αυτό περνά από την εγκαθίδρυση του πολυκομματισμού. Το πρόβλημα είναι ακριβώς η συγκρότηση πολιτικών σχηματισμών. Ενα από τα χαρακτηριστικά των αυταρχικών καθεστώτων ήταν ότι εμπόδιζαν κάθε κόμμα ανάμεσα στην κοινωνία και την εξουσία. Θα χρειαστεί λοιπόν χρόνος για την οικοδόμηση αυτών των ενδιάμεσων θεσμών. Η δημοκρατική συνήθεια προϋποθέτει επίσης τον σεβασμό της διαφωνίας. Τα πολιτικά κόμματα θα πρέπει να αποδεχθούν την ιδέα της ύπαρξης πολλών προγραμμάτων.

Το μεγάλο διακύβευμα για τις αραβικές χώρες είναι η αποδοχή του πλουραλισμού, επισημαίνει ο γάλλος ιστορικός. Η μετάβαση δεν θα γίνει γρήγορα. Η δημοκρατία είναι μια καινούργια ιδέα στο Μάγρεμπ, σε αυτές τις χώρες που τους στέρησαν για πενήντα χρόνια τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Και το θρησκευτικό πρόβλημα; Ο πολιτικός ρόλος του ισλάμ; «Το πρόβλημα της θρησκείας ρυθμίζεται με την εμβάθυνση της δημοκρατικής συνήθειας», απαντά ο Μπενζαμέν Στορά. «Τα δικτατορικά καθεστώτα δεν λειτούργησαν ως αναχώματα της επέλασης της θρησκείας. Μόνο σε μια δημοκρατική άμιλλα μπορεί να προσδιοριστεί η θέση της κοινωνίας των πολιτών και της θρησκείας. Στην Τυνησία, για παράδειγμα, ο ισλαμισμός ενσαρκώνεται από χιλιάδες πολιτικούς κρατούμενους, που αποτελούν τον πολιτικό μηχανισμό του ισλαμικού κινήματος. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν καταγράψει τη μνήμη πολλών ετών στη φυλακή και αποτελούν ένα ισχυρό συμβολικό κεφάλαιο απέναντι στον σχηματιζόμενο δημοκρατικό πόλο. Η μάχη δεν έχει τελειώσει».

Πολλά εξαρτώνται από την Τυνησία, όπου ξεκίνησε η «αραβική άνοιξη». Το αποτέλεσμα των εκλογών στην Αίγυπτο θα εξαρτηθεί εν πολλοίς από αυτό που θα συμβεί στην Τυνησία. Στη Λιβύη, πάλι, θα πρέπει να διαφυλαχθεί η εθνική ενότητα και να συγκροτηθεί ένας εθνικός στρατός. Δεν πρέπει να περιμένουμε περισσότερα από κοινωνίες όπου οι πνευματικές και πολιτικές ελίτ δολοφονήθηκαν, φιμώθηκαν ή αναγκάστηκαν να φύγουν από τη χώρα. Η Ιστορία μόλις τώρα αρχίζει.

Πηγές: Liberation, ΑΠΕ-ΜΠΕ