Παγιδευμένη ανάμεσα σε φυγόκεντρες δυνάμεις, η Ευρωπαϊκή Ενωση βρίσκεται σε σταυροδρόμι, έχοντας απέναντί της δύο επιλογές: μία αργή αποσύνθεση ή την ευκαιρία μίας επανεκκίνησης του εξαντλημένου "ευρωπαϊκού σχεδίου" με μεγαλύτερη δόση φεντεραλισμού.
"Το να αφήσουμε να καταρρεύσει το ευρώ, ισοδυναμεί με κίνδυνο καταστροφής της Ευρώπης", προειδοποίησε πρόσφατα ο Νικολά Σαρκοζί.
Για τους ευρωσκεπτικιστές, η χαοτική κατάσταση του ευρώ εδώ και δύο χρόνια αποτελεί την επιβεβαίωση της ματαιότητας ενός διεστραμμένου σχεδίου. "Για αιώνες θα γίνεται αναφορά στη δημιουργία του ευρώ ως ενός ιστορικού μνημείου στη συλλογική παράνοια", θριαμβολογεί ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας Ουίλιαμ Χέιγκ.
Παντού στην Ευρώπη η εχθρότητα προς το "ευρωπαϊκό σχέδιο" κερδίζει έδαφος, μαζί με τις τάσεις εθνικής αναδίπλωσης. Εκφράζεται μέσω της ανόδου λαϊκιστικών κινημάτων στην Ολλανδία, τη Φινλανδία και αλλού.
Περισσότερο από μισό αιώνα μετά τη δημιουργία του, το "ευρωπαϊκό σχέδιο" παραμένει πάνω απ' όλα μία οικονομική υπόθεση. Οι προσπάθειες για την μετατροπή του σε πολιτικό εγχείρημα δεν έχουν επιτύχει, με την ευρωπαϊκή διπλωματία να είναι απούσα.
"Η Ευρωπαϊκή Ενωση μοιάζει εύθραυστη και εξαντλημένη και ορισμένοι ηγέτες δεν φαίνεται να αντιλαμβάνονται ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση μπορεί ακόμη να αποτύχει από αμέλεια ή από εναντίωση. Το αδιανόητο μπορεί σήμερα να γίνει δυνατόν, η έξοδος μίας χώρας από την ευρωζώνη, το τέλος του ευρώ, ακόμη και η διάλυση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δεν αποτελούν πλέον ταμπού", προειδοποιούσε σε πρόσφατη μελέτη του ο Γιάννης Εμμανουηλίδης του European Policy Center των Βρυξελλών.
Η κρίση χρέους μπορεί να λειτουργήσει ως επιταχυντής της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Εχει ήδη αρχίσει να δρα με τον τρόπο αυτόν φέρνοντας και πάλι στο προσκήνιο τη συζήτηση για την Πολιτική Ενωση, η οποία πέρασε στο περιθώριο μετά την εισαγωγή του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος.
Και εδώ τα ταμπού πέφτουν το ένα μετά το άλλο. Η Γερμανία έφθασε να συνταχθεί με τη γαλλική ιδέα της συγκρότησης οικονομικής κυβέρνησης της ευρωζώνης, αλλά με αντάλλαγμα την επιβολή των δικών του κανόνων: σιδηρά πειθαρχία ως προς τα ελλείμματα και κεντρικός έλεγχος που φθάνει μέχρι την επιτήρηση των εθνικών προϋπολογισμών.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προτείνει μέχρι και την εισαγωγή του θεσμού του ευρωπαίου υπουργού Οικονομικών, ο οποίος θα μπορούσε αρχικά να λειτουργήσει υπό το σχήμα του "υπερ-επιτρόπου" του ευρώ στις Βρυξέλλες, γεγονός που γεννά τη θεμελιώδη ερώτηση: είναι έτοιμη η κοινή γνώμη των κρατών να δεχθεί απώλεια μεριδίων εθνικής κυριαρχίας;
"Οταν θα έχουμε βγει από την κρίση και θα κοιτάξουμε τη διαδρομή που έχουμε κάνει, θα εντυπωσιασθούμε εκ των υστέρων πολύ από την ικανότητα των χωρών της ευρωζώνης, να προχωρήσουν, με βήμα ταχύ, προς μία μεγαλύτερη ολοκλήρωση", δηλώνει υψηλόβαθμος ευρωπαίος διπλωμάτης.
ΑΠΕ-ΜΠΕ, Γαλλικό Πρακτορείο
