Ο στρατηγός Φρανσίσκο Φράνκο, ο πρώην «καουντίγιο» της Ισπανίας, ήταν πάντα ένας επικίνδυνος άνθρωπος. Κι αυτό το γνωρίζει καλύτερα από κάθε άλλον ο ισπανός δικαστής Μπαλτάσαρ Γκαρθόν, που έχει γίνει γνωστός μεταξύ άλλων για την προσπάθειά του να δικαστεί ο Αουγκούστο Πινοτσέτ. Τον Οκτώβριο του 2008, ο Γκαρθόν ξεκίνησε έρευνα για τις ωμότητες που διέπραξαν ο Φράνκο και οι άνθρωποί του. Και τώρα κινδυνεύει να τιμωρηθεί για εκείνη την πρωτοβουλία του.
Αν και ο δικαστής σταμάτησε τελικά, ύστερα από αφόρητες πιέσεις την έρευνά του, διαβιβάζοντας την υπόθεση σε πιο χαμηλόβαθμα δικαστήρια, η πράξη του ξύπνησε παλιά μίση. Ολοι βρέθηκαν αναμιγμένοι σ' αυτή την υπόθεση, από τους Φαλαγγίτες μέχρι τους απογόνους του τελευταίου Δημοκρατικού πρωθυπουργού κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Εκείνοι που στράφηκαν όμως δικαστικά εναντίον του, ισχυριζόμενοι ότι υπερέβη τις εξουσίες του, ήταν ένα μικρό, ακροδεξιό συνδικάτο και μια οργάνωση απογόνων των Φαλαγγιτών. Το επιχείρημά τους είναι ότι ο Γκαρθόν αγνόησε την αμνηστία που χορηγήθηκε στους συνεργάτες του πρώην δικτάτορα, το 1977.
Ο δικαστής κατηγορείται επίσης ότι δέχθηκε χρήματα από μια τράπεζα για μια σειρά σεμιναρίων στη Νέα Υόρκη, καθώς και ότι δεν χειρίστηκε σωστά μια υπόθεση που αφορούσε την ειδοποίηση από την αστυνομία για επικείμενη επιχείρηση εναντίον της ΕΤΑ.
Οι παλιοί Φαλαγγίτες είναι νεκροί, όπως και οι 35 αξιωματούχοι της εποχής του Φράνκο που κατονόμασε ο Γκαρθόν ως υπόπτους για την εκστρατεία εξόντωσης 100.000 αντιπάλων τους. Νεκρός είναι και ο Χουαν Νεγκρίν, ο τελευταίος πρωθυπουργός της δημοκρατίας που ανέτρεψε ο Φράνκο. Η εγγονή του όμως, η Κάρμεν Νεγκρίν, είναι ζωντανή. Και ζητά τώρα από το δικαστήριο να εμποδίσει τους δικαστές που ξεκίνησαν την καριέρα τους πριν από το θάνατο του Φράνκο, το 1975, να εκφέρουν κρίση για τον Γκαρθόν. Όπως λέει, όλοι οι δικαστές που άρχισαν να δουλεύουν επί Φράνκο ορκίστηκαν πίστη στο πρόσωπό του και τις αρχές του Εθνικού Κινήματος.
Η τελική απόφαση για τη δίκη του Γκαρθόν εκκρεμεί, το βέβαιο είναι όμως ότι κάποια μέλη του Ανωτάτου Δικαστηρίου θα ήθελαν να τον δουν να κάθεται στο εδώλιο. «Η μάχη αυτή αφορά την ιστορία της Ισπανίας και δεν μπορεί να συμπυκνώνεται σε ένα πρόσωπο», λέει ο Ζοάν Γκαρθές, ένας από τους δικηγόρους της κ. Νεγκρίν. Κι όπως επισημαίνει ο Εconomist, θα ήταν τουλάχιστον περίεργο το μοναδικό άτομο που θα δικαστεί για τα εγκλήματα του εμφυλίου πολέμου να είναι ο δικαστής Γκαρθόν.
Στην 22χρονη σταδιοδρομία του, ο τελευταίος έχει θέσει στο στόχαστρό του τον Οσάμα μπιν Λάντεν, στελέχη της αυτονομιστικής βασκικής οργάνωσης ΕΤΑ, μέλη της κυβέρνησης του Φελίπε Γκονθάλεθ που είχαν εμπλακεί στον «βρόμικο πόλεμο» κατά της ΕΤΑ και πολιτικούς του δεξιού Λαϊκού Κόμματος οι οποίοι είχαν αναμιχθεί σε σκάνδαλα διαφθοράς.
«Τώρα πληρώνει το τίμημα», λέει ο δικηγόρος του Γκονθάλο Μαρτίνεθ Φρεσνέντα. «Είναι ο πιο ανεξάρτητος δικαστής στον κόσμο. Ολοι πιστεύουν ότι θα παυθεί προσωρινά από τα καθήκοντά του». Στην ακόμη χειρότερη περίπτωση, θα του απαγορευτεί να ασκεί τα δικαστικά του καθήκοντα για μια 20ετία.
«Η υπόθεση Γκαρθόν δίνει την εντύπωση ότι η Ισπανία προσπαθεί να κρύψει τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας», τονίζει ο Εουχένιο Ραούλ Σαφαρόνι, μέλος του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Αργεντινής. Από την πλευρά του, ο πορτογάλος νομπελίστας Ζοζέ Σαραμάγκου εξήρε το θάρρος και την εντιμότητα του δικαστή.
Πηγές: The Economist, Financial Times
