«Στο εξωτερικό, είμαι ένας διπλωμάτης. Στο εσωτερικό, εξακολουθώ να ανήκω στον όμιλο των ανθρώπων που τα λένε έξω από τα δόντια». Αυτά είπε ο Γκίντο Βεστερβέλε, απαντώντας στις επικρίσεις για ένα άρθρο που έγραψε στην «Die Welt» με θέμα το κοινωνικό κράτος. Ο Βεστερβέλε είναι καινούργιος τόσο στη διπλωματία όσο και στην κυβέρνηση, αφού έγινε υπουργός Εξωτερικών και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης μόλις πριν από τέσσερις μήνες. Βρίσκεται όμως στο τιμόνι των Ελευθέρων Δημοκρατών εδώ και εννιά χρόνια. Και αυτή η φιλελεύθερη ιδιότητά του είναι που σημάδεψε την επίθεσή του εναντίον του «σοσιαλιστικού» κοινωνικού κράτους.
Η έκρηξή του αυτή δείχνει ότι τα πράγματα δεν είναι ρόδινα στους κόλπους της κυβέρνησης συνασπισμού. Θεωρητικά, οι δύο εταίροι είναι ίσοι. Η συντηρητική Χριστιανοδημοκρατική Ενωση (CDU), που εκπροσωπεί τη μεσαία τάξη, είναι ιδιαίτερα ισχυρή στον καθολικό Νότο. Η προσανατολισμένη στις ελεύθερες αγορές ιδεολογία των Ελευθέρων Δημοκρατών (FDP) προσελκύει τους επιχειρηματίες και τους επαγγελματίες. Τα δύο κόμματα μαζί συγκροτούν το «στρατόπεδο των μπουρζουάδων».
Αλλά η συνεργασία τους έχει προβλήματα. Ο Βεστερβέλε θέλει να μειώσει τη φορολογία, να μεταρρυθμίσει το σύστημα υγείας και να επιτρέψει στα πυρηνικά εργοστάσια να λειτουργήσουν και μετά το 2011. Η Μέρκελ προτιμά πιο χαμηλούς τόνους. Προέβη σε μια μικρή παραχώρηση στο ζήτημα της φορολογίας, αλλά στα υπόλοιπα θέματα δεν ακολουθεί τις επιταγές του υπουργού της.
Η αντιπαράθεση αυτή έχει οδηγήσει στη μείωση της δημοτικότητας της κυβέρνησης, και ιδιαίτερα του FDP. Το κόμμα κέρδισε 15% στις εκλογές του Σεπτεμβρίου, αλλά έκτοτε έχει χάσει δύναμη. Και αυτό δεν είναι καλός οιωνός για την πρώτη μεγάλη εκλογική δοκιμασία που θα περάσει η κυβέρνηση, στις 9 Μαϊου, στη Βόρεια Ρηνανία - Βεστφαλία. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το FDP μόλις και μετά βίας θα περάσει το όριο του 5% για να εισέλθει στη Βουλή του κρατιδίου με τον μεγαλύτερο πληθυσμό στη Γερμανία. Αλλά και το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα του κρατιδίου έχει πληγεί από ένα σκάνδαλο διαφθοράς που ανάγκασε τον γενικό του γραμματέα να παραιτηθεί. Ακόμα κι αν κερδίσουν, οι Xριστιανοδημοκράτες ίσως αναγκαστούν να συνεργαστούν με τους Σοσιαλδημοκράτες ή τους Πράσινους. Και το δίδυμο CDU/FDP θα χάσει την πλειοψηφία στη Γερουσία.
Η επίθεση του Βεστερβέλε στο κοινωνικό κράτος είχε σκοπό να υπενθυμίσει στους ψηφοφόρους ότι το κόμμα του υποστηρίζει την ανάγκη να ανταμείβεται η εργασία, όχι η επιδοτούμενη τεμπελιά. Αλλά η Μέρκελ τον επέπληξε, σαν να ήταν ένα κακομαθημένο παιδί. «Αυτές δεν είναι οι απόψεις της καγκελαρίου», δήλωσε η εκπρόσωπός της.
Η κρίση αυτή προκλήθηκε από μια απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου σύμφωνα με την οποία η μέθοδος της κυβέρνησης για τον προσδιορισμό του επιδόματος μακροπρόθεσμης ανεργίας (Hartz IV) είναι αντισυνταγματική. Αυτό αναβίωσε την παλιά συζήτηση για το κατά πόσον εκείνοι που εισπράττουν επιδοτήσεις είναι θύματα ενός άδικου συστήματος ή εκμεταλλεύονται την κρατική γενναιοδωρία.
Με βάση τα διεθνή πρότυπα, τα επιδόματα δεν είναι μεγάλα για εκείνους που ζουν μόνοι. Δεν συμβαίνει το ίδιο, όμως, για τις οικογένειες με παιδιά. Οι μισθοί είναι συχνά μικρότεροι από τα επιδόματα μακροπρόθεσμης ανεργίας. Δεν είναι έτσι περίεργο ότι από τα 4,9 εκατομμύρια εκείνων που εισπράττουν αυτά τα επιδόματα και μπορούν να εργαστούν, μόνο 1,4 εκατομμύρια το κάνουν. Ο Βεστερβέλε έθιξε έτσι, έστω και με αδέξιο τρόπο, ένα υπαρκτό πρόβλημα. Η λύση του μπορεί να είναι η θέσπιση κατώτατου μισθού (όπως προτείνει η Αριστερά), η σκλήρυνση των όρων της εργασίας (όπως θέλει η Δεξιά) ή η διευκόλυνση των χαμηλόμισθων να εισπράττουν περισσότερα επιδόματα (όπως ενδέχεται να κάνει η κυβέρνηση).
Η πολιτική σταδιοδρομία του Βεστερβέλε δέχθηκε ένα ισχυρό πλήγμα. Οι υπουργοί Εξωτερικών της Γερμανίας είναι κατά παράδοση δημοφιλείς. Αλλά εκείνος βρίσκεται κάτω από πολλούς συναδέλφους του στην κυβέρνηση, ίσως επειδή δείχνει μεγαλύτερο πάθος για την εσωτερική πολιτική, παρά για τη διπλωματία. Κάποιοι στο κόμμα του λένε ότι δεν μπορεί να ηγείται και του υπουργείου Εξωτερικών και του κόμματος. Αν τα πράγματα δεν πάνε καλά στη βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, τα προβλήματα του υπουργού θα πολλαπλασιαστούν.
Πηγή: The Economist, ΑΠΕ-ΜΠΕ
