Από τον Έντγουαρντ Χαντάς
Η ελληνική κυβέρνηση θα ζητήσει οικονομικές συμβουλές από την επενδυτική τράπεζα Lazard η οποία, σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών, δεν προσελήφθη σε καμία περίπτωση για να καταρτίσει σχέδιο αναδιάρθρωσης. Το σίγουρο είναι, βέβαια, πως ούτε για να βοηθήσει την κυβέρνηση στην αντιμετώπιση των εξαγριωμένων διαδηλωτών έχει προσληφθεί. Ποιο είναι λοιπόν το νόημα; Το νόημα είναι δυσοίωνο.
Σύμφωνα με το επίσημο σχέδιο της κυβέρνησης, η Ελλάδα θα συνεχίζει να έχει σοβαρό πρόβλημα ακόμη και μετά τη λήψη των δανείων ύψους 110 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο την ερχόμενη τριετία. Τα μέτρα λιτότητας αναμένεται να προκαλέσουν συρρίκνωση του ΑΕΠ με τόσο γρήγορο ρυθμό που ο λόγος χρέους/ΑΕΠ θα αυξηθεί από 115% σε 149% το 2013.
Ο συγκεκριμένος λόγος ενδέχεται να διαμορφωθεί σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα, ακόμη και εάν το έλλειμμα μειωθεί όπως προβλέπεται. Η ελληνική κυβέρνηση εκτιμά συνολική μείωση του πραγματικού ΑΕΠ κατά οκτώ ποσοστιαίες μονάδες. Στη Λεττονία, όμως, ανάλογα δημοσιονομικά μέτρα επέφεραν μείωση του ΑΕΠ κατά 18 ποσοστιαίες μονάδες.
Αντί για τη συγκράτηση του πληθωρισμού, ίσως υπάρξει αποπληθωρισμός, εάν αρκετοί Έλληνες εργαζόμενοι δεχθούν μείωση αποδοχών στην προσπάθεια προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα. Μια συγκρατημένη πρόβλεψη θα ήταν η διψήφια μείωση του ΑΕΠ και η αύξηση του χρέους άνω του 160% επί του ΑΕΠ. Με επιτόκιο 5%, η επιβάρυνση των τόκων θα αντιστοιχεί στο 8% επί του ΑΕΠ. Αυτό θα σήμαινε, για παράδειγμα, μείωση του ΑΕΠ κατά 12%, ενώ η συνολικές θυσίες που προβλέπει το πρόγραμμα λιτότητας ισοδυναμούν με 20% επί του ΑΕΠ.
Με μια μείωση τέτοιου μεγέθους, το χρέος της Ελλάδας θα γινόταν πιο δυσβάστακτο, ακόμη και εάν η κυβέρνηση κατόρθωνε να τηρήσει το πρόγραμμά της σε πείσμα της ισχυρής λαϊκής αντίστασης. Όταν ο εξωτερικός δανεισμός θα έχει εξαντληθεί, η κυβέρνηση θα πρέπει να επιλέξει κάποιο συνδυασμό μεταξύ τριών επιλογών.
Η πιο ελκυστική είναι η ριζική αλλαγή. Οι δυσοίωνες προβλέψεις για το ΑΕΠ δεν θα επαληθευτούν, εάν η χώρα στρωθεί στη δουλειά. Για πολλές γενιές, οι Έλληνες συνταξιοδοτούνται πολύ νωρίς, επενδύουν πολύ λίγα και πάρα πολλοί από τους ικανότερους πολίτες εγκαταλείπουν τη χώρα. Εάν η Ελλάδα γινόταν η Ιαπωνία της δεκαετίας του 1870, ή η Νότια Κορέα της δεκαετίας του 1980, το χρέος θα γινόταν πιο ελαφρύ μετά από μερικά χρόνια δημοσιονομικής πειθαρχίας. Τα αιματηρά επεισόδια και τα δημοσιεύματα για πλούσιους Έλληνες που τοποθετούν τα χρήματά τους σε ακίνητα του Λονδίνου αποφεύγοντας τα προβλήματα συνάδουν στο συμπέρασμα ότι η χώρα απέχει πολύ από το να αλλάξει πορεία.
Η πτώχευση συνεχίζει να περιλαμβάνεται στο μενού, παρά τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης για το αντίθετο. Η αλήθεια είναι ότι οι συγκυρίες το επιβάλλουν, την ώρα που οι αγορές δίνουν ήδη πιθανότητες 50-50 στο ενδεχόμενο διαγραφής μεγάλου μέρους του χρέους. Η πτώχευση θα έδινε στη χώρα την ευκαιρία για μια νέα αρχή.
Η πτώχευση, όμως, δεν είναι απλή υπόθεση. Ακόμη και μετά τη διαγραφή του μισού χρέους, η Ελλάδα θα πρέπει να καταβάλει το 4% του ΑΕΠ της σε έξοδα για τόκους, το οποίο βέβαια είναι καλύτερο από το 8%. Στην πορεία όμως, η φήμη της χώρας θα αμαυρωθεί και οι κεφαλαιαγορές θα την μποϋκοτάρουν για πολλά χρόνια, ενώ η οικονομία της θα συνεχίζει να συρρικνώνεται αφού θα έχει χάσει την υποστήριξη των ξένων. Σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, τα πράγματα ίσως να μην γίνουν καλύτερα για την Ελλάδα.
Η άλλη επιλογή είναι η εγκατάλειψη του ευρώ και η υποτίμηση. Μια νέα δραχμή, όμως, θα έχανε, για παράδειγμα, το ένα τρίτο της αξίας της. Με αυτό τον τρόπο, η ανταγωνιστικότητα θα αποκαθίστατο άμεσα, οι εξαγωγές θα αυξάνονταν και οι εισαγωγές θα μειώνονταν. Η ψαλίδα του εμπορικού ελλείμματος, το οποίο βρίσκεται σταθερά άνω του 10% επί του ΑΕΠ, θα έκλεινε. Η υποτίμηση, όμως, θα οδηγούσε και σε κατάρρευση του χρέους σε ευρώ που θα προέκυπτε μετά τη μετατροπή του σε δραχμές. Μια εξευτελιστική πτώχευση θα σήμαινε το τέλος της υποστήριξης της Ελλάδας από τους Ευρωπαίους συμμάχους της.
Χωρίς την πειθαρχία που επιβάλλει το ενιαίο νόμισμα, θα ήταν πιο δύσκολο να καταπολεμηθούν οι θεσμικές αδυναμίες της χώρας –διαφθορά, ισχυρά και ανεδαφικά συνδικάτα και ανεπαρκής διακυβέρνηση. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε σπιράλ υποτιμήσεων χωρίς τέλος.
Τα «σαΐνια» της Lazard λογικά δεν θα κάνουν τα ίδια με τους προηγούμενους συμβούλους της ελληνικής κυβέρνησης: να κουκουλώσουν τη σοβαρότητα της κατάστασης. Η τήρηση του προγράμματος λιτότητας είναι κατά τη γνώμη μας η πιο ελκυστική επιλογή από μακροοικονομικής σκοπιάς. Σίγουρα, όμως, ο πόνος είναι πιο οξύς σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Με τους διαδηλωτές να επιχειρούν να καταλάβουν το κτήριο της βουλής, ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος της Ελλάδας.
REUTERS BREAKINGVIEWS
