*Tης Ελευθερίας Πικρού- Μωραϊτάκη
Το Ευρωπαϊκό καθεστώς κρατικών προμηθειών μεταλλάσσεται τα τελευταία πέντε χρόνια με ταχύτατους ρυθμούς. Κύριες κατευθύνσεις της ήρεμης αυτής επανάστασης είναι η εξασφάλιση του υγιούς ανταγωνισμού, η εισαγωγή κριτηρίων βιωσιμότητας και εταιρικής ευθύνης και ο σεβασμός των βασικών κανόνων διαφάνειας ακόμη και σε ΅δύσκολεςΆ περιοχές όπως οι αμυντικές προμήθειες ή και σε ΅δύσκολεςΆ περιόδους όπως η σημερινή της οικονομικής κρίσης.
Ο ανόθευτος ανταγωνισμός δεν θεωρείται μόνον ως ένα μέσο διασφάλισης των συμφερόντων του Δημοσίου αλλά, κυριότερα, ως ένα δραστικό μέτρο τόνωσης της λειτουργίας της υπόλοιπης αγοράς. Το δίδαγμα της υπόθεσης Ζίμενς είναι ότι η κατοχύρωση προμηθειών με παράνομα μέσα στρέβλωσε τη λειτουργία της γενικότερης αγοράς ηλεκτρονικών προϊόντων και συστημάτων, γεγονός αυτό καθαυτό πολύ πιο βλαπτικό μακροπρόθεσμα από μία μικρή ή μεγάλη ζημία του Δημοσίου. Το καθήκον προστασίας του ανταγωνισμού στις κρατικές προμήθειες ανατίθεται συχνά στις Επιτροπές Ανταγωνισμού οι οποίες – σε κάποιες χώρες – μπορούν να επιβάλλουν πρόστιμα στην αναθέτουσα αρχή – ακόμη και Υπουργεία. Οι Αρχές Ανταγωνισμού μπορούν να εξετάζουν τις προτάσεις των υποψηφίων και με την μέθοδο της υπερ-τιμολόγησης και υπο-τιμολόγησης, ελέγχοντας εάν η μητρική – πολυεθνική προβαίνει σε τεχνητές αυξομειώσεις του κόστους προιόντων ή υπηρεσιών προς τη θυγατρική της προκειμένου η τελευταία να έχει μεγαλύτερες πιθανότητας επιτυχίας.
Η δεύτερη σημαντική εξέλιξη, αφορά τα κριτήρια βιωσιμότητας και κοινωνικής ευθύνης που εισάγουν για πρώτη φορά ΅θετικές διακρίσειςΆ στο σύστημα επιλογής προμηθευτών. Παράδειγμα αποτελούν οι νομοθεσίες για ΅πράσινεςΆ προμήθειες και η υποχρέωση μίας αναθέτουσας αρχής να ελέγχει εάν ένας διαγωνιζόμενος ανταγωνίζεται αθέμιτα δεν τηρεί τους βασικούς κανόνες προστασίας των εργαζομένων, όπως πχ. το ελάχιστο κόστος κοινωνικής ασφάλισης.
Η τρίτη εξέλιξη αφορά την θέσπιση ελάχιστων κανόνων προστασίας των ενδιαφερομένων ακόμη και σε περιπτώσεις προμηθειών με απευθείας ανάθεση. Ακόμη και στις επείγουσες ή ειδικές περιπτώσεις πρέπει να τηρούνται κάποιες ελάχιστες προϋποθέσεις διαφάνειας και ίσης μεταχείρισης.
Στην Ελλάδα, οι κανόνες του παιχνιδιού δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί. Οι αρμοδιότητες παραμένουν συγκεχυμένες, ιδίως σε ό,τι αφορά τη νόθευση του ανταγωνισμού εκ μέρους του ίδιου του Δημοσίου. Το 2011 το Δημόσιο καλείται να προβεί σε εκτεταμένες αποκρατικοποιήσεις. Σύμβουλοι και ανάδοχοι παρελαύνουν στα Υπουργικά γραφεία και δουλειές κλείνουν κατΆανάθεση χωρίς δημοσιοποίηση των κριτηρίων ή των προυποθέσεων επιλογής. Οι υποψίες περι στημένων διαγωνισμών από την επιτροπή Προμηθειών του Υπουργείου Ανάπτυξης και η σιωπηρή επιλογή της Επιτροπής Ανταγωνισμού να απέχει από τέτοιες υποθέσεις, δεν υπόσχονται την προσέγγιση της Ελλάδας στα Ευρωπαικά πρότυπα.
*Πικρού Μωραϊτάκη Ελευθερία (Ρίτα)
Υποψήφια Δημοτική Σύμβουλος Αθηναίων
Οικονομολόγος από το πανεπιστήμιο της Βοστόνης (Msc/Bsc)- Πιστοποιημένη Διαχειρίστρια & Επενδυτική Σύμβουλος
Πρόεδρος ΑΆ Διαμερίσματος Δήμου Αθηναίων
τ. Πρόεδρος Δημοτικής Επιτροπής Παιδείας AΆ Διαμερίσματος.
