«Τις ημέρες αυτές, είχαμε την ολοκλήρωση του δεύτερου γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών, της προηγούμενης Κυριακής. Κλείνει ουσιαστικά ένας κύκλος, του πρώτου έτους της Κυβέρνησής μας, με θετικό τρόπο. Θέλω να ευχηθώ ξανά στους νεοεκλεγμένους Δημάρχους και Περιφερειάρχες, τους πρώτους εκλεγμένους Περιφερειάρχες, μάλιστα, στην ιστορία της χώρας μας, καλή επιτυχία στα καθήκοντά τους.
Είμαστε κοντά τους, χωρίς διακρίσεις, για να φέρουμε σε πέρας τη μεγάλη προσπάθεια αποκέντρωσης εξουσιών, ενδυνάμωσης του πολίτη, αλλά και μιας νέας αναπτυξιακής αντίληψης και λογικής, που απελευθερώνει δυνάμεις, οικοδομεί μια νέα σχέση κράτους - πολίτη, απελευθερώνει την Περιφέρεια, για να πάρει την τύχη της στα χέρια της, με δικές της πρωτοβουλίες.
Θέλω επίσης να συγχαρώ όσους εργάστηκαν σκληρά για τη μεταρρύθμιση αυτή, μια μεγάλης κλίμακας μεταρρύθμιση. Εκ των υστέρων, μπορεί να μοιάζει αυτονόητο, όμως, θα θυμάστε ότι, πριν από ένα χρόνο, όλοι έλεγαν, «δεν υπάρχει χρόνος να γίνουν αυτές οι αλλαγές, μέσα στην κρίση». Εμείς, όμως, μέσα σε αυτές τις συνθήκες, δρομολογήσαμε μια μεγάλη αλλαγή, που ονομάστηκε «Καλλικράτης». Και το κάναμε και για ένα επιπλέον λόγο, γιατί αυτή η μεταρρύθμιση, δεν είναι μια τεχνητή ή τεχνική μεταρρύθμιση για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, είναι μέρος και της λύσης του προβλήματος που έχουμε μπροστά μας. Μια καθοριστική ψηφίδα στην Ελλάδα που φτιάχνουμε, της ευνομίας, της διαφάνειας, της συμμετοχής, της βιώσιμης ανάπτυξης.
Και είναι θετικό το γεγονός ότι οι πολίτες, παρά τις θυσίες, παρά τον πόνο, ανταποκρίθηκαν την πρώτη Κυριακή στο κάλεσμά μας. Και παρά τον πόνο, που μερικοί όχι απλώς δεν σεβάστηκαν αλλά προσπάθησαν και να καπηλευτούν, οι πολίτες με την ψήφο τους γύρισαν την πλάτη στις σειρήνες της αποσταθεροποίησης.
Σε όσους δηλαδή θέλησαν να δώσουν ένα στρεβλό μήνυμα των εκλογών, επιχειρώντας αυτό να μετατραπεί σε δημοψήφισμα καταδίκης των προσπαθειών που κάνουμε από κοινού και, βεβαίως, να δημιουργήσει προσκόμματα και εμπόδια, ουσιαστικά, στις μεγάλες θυσίες και στην προσπάθεια που κάνει ολόκληρη η ελληνική κοινωνία.
Έχουμε μπροστά μας μια καθαρή τριετία. Και αυτό νομίζω ότι αναδεικνύει ακριβώς την κατανόηση που υπάρχει, την ωριμότητα του Ελληνικού λαού, ότι αυτή η επίπονη προσπάθεια είναι και αναγκαία για το παρόν, αλλά και απαραίτητη για το μέλλον της χώρας. Δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να τιναχτεί στον αέρα και να πάνε χαμένες οι θυσίες, για κάποιους που θέλουν να κερδοσκοπήσουν.
Κανένας μας δεν θα ήθελε να βρεθεί η Ελλάδα σε επιτήρηση. Εμείς όμως κληθήκαμε να βγάλουμε τη χώρα από την επιτήρηση. Να οργανωθεί, να αναμορφωθεί η χώρα μας, ώστε να βασίζεται στις δικές της δυνάμεις, να στηριζόμαστε πια στα δικά μας πόδια.
Γι' αυτό, είναι επίσης πολύ θετικό γεγονός ότι οι πολίτες επέλεξαν, σε κρίσιμους Δήμους, πρόσωπα, που σηματοδοτούν την αλλαγή, τη βούληση για να χτίσουμε μια νέα σχέση κράτους - πολίτη και να δώσουμε νέες ευκαιρίες, μέσω του «Καλλικράτη», στις τοπικές κοινωνίες.
Θα συνεργαστούμε από τώρα, αλλά και επισήμως από τον Ιανουάριο, με τους νέους εκλεγμένους της Αυτοδιοίκησης, για να υλοποιηθεί στην πράξη αυτή η μεγάλη μεταρρύθμιση, αλλά και να συμβάλει στις μεγάλες αλλαγές που κι εμείς κάνουμε, σε κυβερνητικό επίπεδο.
Πιστεύω ότι η χώρα έχει βγει κερδισμένη από αυτή τη μάχη. Θέλω επίσης, κλείνοντας για το θέμα του «Καλλικράτη», να ευχαριστήσω το Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, για την άψογη διεξαγωγή των εκλογών, ιδίως ενόψει των πολλαπλών καινοτομιών που, για πρώτη φορά, εφαρμόστηκαν καθώς ήταν βεβαίως μια τελείως διαφορετική δομή. Ήταν σημαντική, εξαιρετικά γρήγορη, έγκυρη, αλλά και αντικειμενική η ροή μετάδοσης των αποτελεσμάτων, μακριά από κάθε κομματική σκοπιμότητα.
Ο «Καλλικράτης» προχωρά, λοιπόν, σύμφωνα με τον προγραμματισμό που έχουμε εκπονήσει. Και αυτή η απόφαση ευθύνης του Ελληνικού λαού είναι και βαρυσήμαντη, αλλά είναι και πολυσήμαντη, διότι έστειλε πολλαπλά μηνύματα και διεθνώς για τη σταθερότητα της χώρας, αλλά και για την πορεία μας, ως μια προοδευτική Κυβέρνηση στην Ευρώπη, που τολμά μεγάλες μεταρρυθμιστικές αλλαγές, εν μέσω οικονομικής κρίσης, ή και λόγω οικονομικής κρίσης, που δημιουργούν ένα κράτος Δικαίου.
Ταυτόχρονα με την πρόσκληση τη δεύτερη Κυριακή, για την ανάδειξη με αμιγώς αυτοδιοικητικά κριτήρια των καλύτερων και ικανότερων να υπηρετήσουν τον «Καλλικράτη», με αρχές και αξίες, πετύχαμε να απελευθερώσουμε πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις και να συναντηθούν προοδευτικοί πολίτες, σε Συνδυασμούς που πρέσβευαν αυτή τη νέα εποχή.
Γι' αυτό και πετύχαμε ιστορικές ανατροπές. Ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα στη μεγάλη πλειοψηφία των Δήμων και των Περιφερειών, ένα ιστορικό αποτέλεσμα, που το Κίνημά μας είχε να πετύχει από το 1982, που ανοίγει νέους ορίζοντες και στους Δήμους του «Καλλικράτη». Ένα νέο πρότυπο διακυβέρνησης, με διαφάνεια, με συμμετοχή, με χρηστή οικονομική διαχείριση και αξιοποίηση όλων των δυνάμεων της κοινωνίας μας, για την εξυπηρέτηση του πολίτη και την ανάπτυξη της χώρας.
Θα προσέθετα ότι είναι και μια νέα, εν δυνάμει συμμαχία κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, δημιουργίας και πολιτισμού, για την υλοποίηση βαθύτερων αλλαγών στην ελληνική κοινωνία.
Βέβαια, η αποχή πρέπει να μας προβληματίσει. Έχω τονίσει, και νομίζω είναι και καθήκον όλων μας, ότι δεν μας περισσεύει κανείς. Πρέπει να δούμε, σε κάθε τομέα, πως μπορούμε να βοηθήσουμε την συμμετοχή του πολίτη. Και το πρόγραμμα κάθε Υπουργού και κάθε Υπουργείου, πρέπει να είναι τέτοιο, ώστε να στηρίξει την Τοπική Αυτοδιοίκηση επιμορφωτικά, σε επίπεδο προγραμμάτων, σε επίπεδο μεταφοράς αρμοδιοτήτων και πόρων, σε συνεργασία με τα στελέχη της Αυτοδιοίκησης, προκειμένου να υπάρξει πραγματική και ουσιαστική υλοποίηση αυτού του μεγάλου εγχειρήματος.
Δεν είμαστε στο τέλος αυτής της προσπάθειας, έχουμε βάλει το θεμέλιο, αλλά έχουμε ακόμη πολλή δουλειά. Άρα, το Υπουργείο Εσωτερικών θα συντονίσει αυτές τις προσπάθειες μεταφοράς αρμοδιοτήτων, πόρων και προγραμμάτων και, βεβαίως, την επιμόρφωση των στελεχών, την οποία χρειάζονται γι' αυτή τη μεγάλη υπόθεση.
Σε ό,τι αφορά την οικονομία μας. Ο χρόνος που πέρασε ήταν ιστορικός για πολλούς λόγους, κυρίως γιατί βρεθήκαμε αντιμέτωποι με τη μεγαλύτερη κρίση της πρόσφατης ιστορίας μας. Απείλησε την ίδια την υπόσταση της χώρας μας.
Πιστεύω ότι συνειδητοποιεί ο Έλληνας πολίτης από ποιους κινδύνους γλιτώσαμε. Και ευτυχώς, που δεν ένιωσαν οι πολίτες τις επιπτώσεις μιας χρεοκοπίας, που θα παρέσερνε στην απόλυτη εξαθλίωση και την προσωπική ζωή του κάθε πολίτη, της κάθε οικογένειας, ειδικά των πιο αδύναμων και της μεσαίας τάξης.
Αυτή η Κυβέρνηση κλήθηκε να αντιμετωπίσει ιστορικές περιστάσεις, προκλήσεις που υπερβαίνουν οτιδήποτε είχε κληθεί να διαχειριστεί κυβέρνηση των τελευταίων δεκαετιών, και σταθήκαμε στο ύψος της ιστορικής μας ευθύνης. Βρεθήκαμε να πληρώνουμε ως χώρα σφάλματα και παραλείψεις δεκαετιών, στρεβλές νοοτροπίες που ξεκίνησαν από το ίδιο το πελατειακό πολιτικό μας σύστημα και δημιούργησαν προβλήματα στη λειτουργία και την οργάνωση της ίδιας της Πολιτείας.
Όλα αυτά, όμως, θα μπορούσαν να διορθωθούν, χωρίς τόσο πόνο, χωρίς τόσο κόπο, χωρίς τόσες θυσίες, αν υπήρχε ο απαραίτητος χρόνος, που δεν μας έδωσαν η συγκυρία και οι αγορές.
Η αξιοπιστία της χώρας μας κατέρρευσε, όταν αποκαλύφθηκαν τα στοιχεία του ελλείμματος του 2009. Και βεβαίως, όπως αποκαλύπτει η αναθεώρηση των στοιχείων από την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία, από το τέλος του 2003 έως το 2009, το έλλειμμα του κράτους σχεδόν τετραπλασιάστηκε, αυξήθηκε δηλαδή από 9,8 δισεκατομμύρια ευρώ στα 36 δισεκατομμύρια ευρώ.
Σε απόλυτες τιμές, το χρέος αυξήθηκε από 168 δισεκατομμύρια ευρώ σε 298 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος του 2009, δηλαδή έχουμε μια αύξηση κατά 130 δις - σχεδόν διπλασιασμό του χρέους - από το 2003 έως το 2009.
Η συγκάλυψη από τη μία, αλλά και η αποκάλυψη αυτών των στοιχείων από την άλλη, δημιούργησαν το μέγεθος του ελλείμματος αξιοπιστίας για τη χώρα μας, που σήμερα αντιστρέφουμε με κόπο και, βεβαίως, με θυσίες. Κανείς δεν μας πίστευε, κανείς δεν μας έδινε το χρόνο να κάνουμε μεγάλες αλλαγές, να βάλουμε ξανά τη χώρα μας σε ένα δρόμο οικονομικής βιωσιμότητας.
Ξέρουμε βέβαια, ότι τα νούμερα αυτά υποκρύπτουν βαθύτερα προβλήματα, προβλήματα διαρθρωτικά, πολιτικά, νοοτροπιών και πρακτικών. Αυτά είναι που χρειάζεται να αλλάξουμε, ακόμα περισσότερο, διότι αυτές οι αλλαγές μάς θωρακίζουν σε μία δύσκολη εποχή παγκοσμίως. Στο ιδιαίτερα ταραγμένο περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί για την παγκόσμια και ιδιαίτερα για την ευρωπαϊκή οικονομία, το βλέπουμε γύρω μας, βλέπουμε το μέγεθος της αναταραχής, με τις πρόσφατες πιέσεις που υπάρχουν, στην Ιρλανδία, την Πορτογαλία και αλλού.
Εμείς καταφέραμε, με έναν τεράστιο αγώνα, να πείσουμε ότι είμαστε ξανά αξιόπιστοι. Καταφέραμε με αγώνα να αποκτήσουμε αυτή την ασπίδα προστασίας, το μηχανισμό στήριξης, που μας βοήθησε να αποφύγουμε τον κίνδυνο χρεοκοπίας. Και βλέπουμε πόσο μας δικαιώνουν σήμερα οι εξελίξεις στην Ευρώπη. Πόσο αναγκαίος ήταν αυτός ο μηχανισμός που, λόγω της προηγούμενης αναξιοπιστίας μας, ήταν ανάγκη να δώσουμε μάχη για να δημιουργηθεί.
Θέλω εδώ να αναφερθώ στην τρέχουσα συζήτηση που γίνεται στην Ευρώπη, γιατί είναι καθοριστικής σημασίας για το μέλλον, αλλά έχει αντανάκλαση και στις επιπτώσεις για τη σημερινή οικονομική συγκυρία στην Ευρώπη.
Ο μηχανισμός στήριξης δημιουργήθηκε κατ’ αρχήν με την ελληνική κρίση, αλλά βεβαίως και με την πίεση που υπήρχε προς Ισπανία και Πορτογαλία. Ένα μεγάλο πακέτο, το οποίο όμως ήταν ένα πακέτο «ad hoc», αν θέλετε, δηλαδή, μια απόφαση που δεν είχε μια μόνιμη θεσμική διάρκεια.
Άρα, λοιπόν, έρχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και εμείς - γιατί αυτή ήταν πάντα η θέση μας, και παλαιότερα, πριν από την κρίση, που αφορούσε στην ανάγκη μιας σοβαρής οικονομικής διακυβέρνησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά βεβαίως και κατά τη διάρκεια της κρίσης - και λέμε ότι θα έπρεπε να υπάρχει ένας σταθερός ευρωπαϊκός μηχανισμός.
Τέθηκε προς συζήτηση, λοιπόν, ακριβώς αυτή η προοπτική, ώστε από το 2013 και μετά, αυτός ο μηχανισμός να υπάρχει για την οποιαδήποτε νέα κρίση, από εκεί και πέρα, αλλά και παράλληλα, μέσω του μηχανισμού, να εξασφαλιστεί σταθερότητα και ανάπτυξη για την Ευρώπη.
Ο μηχανισμός, τον οποίο δημιουργήσαμε σε «ad hoc» επίπεδο, είναι ένας μηχανισμός που έχει κάποια χαρακτηριστικά. Είναι δάνεια τα οποία δίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά διμερώς, η κάθε χώρα και, βεβαίως, και από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αυτά συντονίζονται μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και, ανάλογα με την πρόοδο του προγράμματος, εκταμιεύονται προς τη χώρα που έχει ανάγκη.
Και βεβαίως, για να υπάρξει αυτή η απόφαση και αυτό το δάνειο, υπάρχει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα εφαρμογής των απαραίτητων διαρθρωτικών αλλαγών, που θα μειώσουν ελλείμματα και χρέος, αλλά θα κάνουν και πιο ανταγωνιστικές τις χώρες, για να μπορούν να έχουν και ανάπτυξη.
Εμείς, ως Ελλάδα, τι έχουμε προτείνει; Εμείς έχουμε πει, κατ’ αρχήν, ότι αυτός ο μηχανισμός πρέπει να μετατραπεί σε ευρωπαϊκό μηχανισμό, δηλαδή να μην είναι διμερής αυτή η βοήθεια - δάνεια της εκάστοτε χώρας - αλλά θα πρέπει να λειτουργήσει ως ένας ευρωπαϊκός μηχανισμός, με τον εξής τρόπο: πρώτα απ’ όλα, θα μπορούσε να δανείζεται η ίδια η Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για τον μηχανισμό αυτό και, βεβαίως, να δανείζεται με ένα επιτόκιο, το οποίο είναι ουσιαστικά ο μέσος όρος των spreads, του επιτοκίου με το οποίο δανείζονται οι χώρες, είτε της Ευρωζώνης, είτε των 27.
Δηλαδή, αυτή η λογική των ευρωομολόγων θα μπορούσε μάλιστα να είναι και ένας τρόπος, για να έχει και κάποιους ίδιους πόρους, μεγαλύτερους πόρους, και η Ευρωπαϊκή Ένωση, και για άλλες δραστηριότητες, όχι μόνο για το θέμα μιας πιθανής κρίσης που μπορεί να αντιμετωπίσει μια χώρα, αλλά και για τη σταθερότητα της Ευρωζώνης και, βεβαίως, και για αναπτυξιακούς σκοπούς. Ευρωομόλογα, πράσινα ομόλογα, δηλαδή ομόλογα που θα αφορούν στην πράσινη ανάπτυξη - αυτή είναι μία από τις προτάσεις μας.
Ένα δεύτερο, το οποίο έχουμε πει, αφορά στον ιδιωτικό τομέα. Υπάρχει αυτή η μεγάλη συζήτηση, που θα έχετε παρακολουθήσει, κατά πόσο θα συμμετάσχει ο ιδιωτικός τομέας σ’ αυτή τη σταθεροποίηση.
Η πρόταση η οποία είχε κατατεθεί ήταν ότι, σε περίπτωση που μια χώρα στο μέλλον έχει ένα πρόβλημα και έχει δανειοδοτηθεί βεβαίως από τράπεζες, τότε να αναλάβουν και οι τράπεζες, ή τα όποια ταμεία, τα funds, μέρος αυτού του χρέους, δηλαδή, να πληρώσουν κι αυτοί, να χάσουν δηλαδή από την επένδυση που έχουν κάνει.
Όπως είδατε, από μόνη της, αυτή η πρόταση δημιούργησε την αντίδραση των αγορών, διότι αμέσως οι αγορές έβαλαν αυτό το ρίσκο - από σήμερα, μάλιστα, όχι από το 2013 και μετά - στους δικούς τους υπολογισμούς, επιβαρύνοντας περαιτέρω τις χώρες που είναι σε αδυναμία.
Δηλαδή, αν βρεθεί μια χώρα σε αδυναμία, όπως παραδείγματος χάρη η Ιρλανδία τώρα, έχοντας το φόβο οι αγορές ότι μπορεί να πληρώσουν, λόγω αυτού του μηχανισμού, παραπάνω απ’ ό,τι θα υπολόγιζαν, δηλαδή βλέποντας οι αγορές ότι ανεβαίνει το ρίσκο, το φορτώνουν αυτό το ρίσκο ακόμα περισσότερο στην Ιρλανδία.
Άρα, λοιπόν, εκεί όπου θέλεις να βοηθήσεις την Ιρλανδία, την οποιαδήποτε χώρα, ουσιαστικά, την δυσκολεύεις ακόμα περισσότερο, διότι όταν βγει πια η Ιρλανδία στις αγορές και είναι σε αδύναμη θέση να πάρει το δάνειο, τα spreads θα έχουν ανεβεί ακόμα περισσότερο και άρα δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, με μία σχεδόν αυτό-επιβεβαιούμενη προφητεία, ότι αυτές οι χώρες πηγαίνουν προς το μηχανισμό ή προς τη χρεοκοπία.
Εμείς έχουμε προτείνει κάτι άλλο, και σε επίπεδο σοσιαλιστών, επίσης, τον φόρο επί των χρηματιστηριακών συναλλαγών. Εμείς δεν έχουμε καμία αντίρρηση να πληρώσουν οι τράπεζες, οι τράπεζες, μάλιστα, οι οποίες ήταν εκείνες που έφταιξαν και για τη μεγάλη κρίση του 2008, αλλά πώς να πληρώσουν;
Όχι θεωρητικώς, στο μέλλον, αλλά τώρα, άμεσα, μέσα από ένα φόρο, τον φόρο επί των χρηματιστηριακών συναλλαγών που, σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας, αν ο φόρος που θα τεθεί σ’ αυτές τις συναλλαγές , ας πούμε ότι είναι 0,05%, θα δώσει στην Ευρώπη περίπου 200 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Μπορεί να είναι μικρότερος, μπορεί να είναι μεγαλύτερος - αυτό είναι θέμα προς αξιολόγηση.
Αυτός ο φόρος επιβαρύνει βεβαίως τις χρηματιστηριακές συναλλαγές και τις Τράπεζες - θα μπορούσε να είναι και άμεσος φόρος, επί των Τραπεζών - αλλά δίνει ένα σημαντικό ποσό στο συγκεκριμένο μηχανισμό στήριξης, εκ των προτέρων, ως μια ασφάλεια που θα έχει ο οποιοσδήποτε επενδυτής, αν κάποια στιγμή μια χώρα έχει ανάγκη αυτού του ποσού.
Παράλληλα, όμως, δημιουργεί και ένα Ταμείο, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για αναπτυξιακούς λόγους. Θεωρούμε ότι αυτή η πρόταση δεν δημιουργεί προβλήματα στις αγορές, δεν προκαλεί αρνητικές αντιδράσεις στις αγορές. Βεβαίως, καλεί τον ιδιωτικό τομέα να συμβάλει, και πρέπει να συμβάλει, αλλά το κάνει μ’ έναν τρόπο πιο αποτελεσματικό.
Τέλος, δεν έχουμε αντίρρηση για την επιβολή αυστηρών ποινών στις χώρες που ξεφεύγουν, θα έλεγα, όμως, ότι εν τοις πράγμασι οι ποινές είναι αυστηρές - το ζούμε αυτό τον τελευταίο χρόνο, υπάρχει μια αυστηρότητα ως προς τη διαχείριση των οικονομικών μας - όμως, αυτές οι αυστηρές ποινές θεωρούμε ότι δεν μπορούν να συμπεριλαμβάνουν το δικαίωμα της ψήφου, δηλαδή την αφαίρεση του δικαιώματος αυτού από ένα κράτος-μέλος.
Τα λέω αυτά, διότι θα τα βρούμε μπροστά μας. Αυτές είναι ο θέσεις μας. Κι αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε βάλει τον πήχη εμείς, δεν σημαίνει ότι αυτές είναι οι θέσεις που θα τύχουν και μιας ευρύτερης συναίνεσης της πλειοψηφίας των χωρών, αλλά σιγά-σιγά δημιουργούμε συμμαχίες προς αυτή την κατεύθυνση.
Τώρα, με την προστασία του μηχανισμού στήριξης των 110 δις ευρώ, εξασφαλίσαμε κάποιο χρόνο, αλλά ξεκινήσαμε και έναν ανηφορικό δρόμο. Ξέρουμε ότι είναι δύσκολος, αλλά πιστεύω ότι έχουμε πείσει ότι τηρούμε τις δεσμεύσεις μας. Εδώ ακριβώς, θέλω να τονίσω, γιατί είναι σημαντικό, ότι είχαμε δεσμευτεί έως το τέλος του έτους να μειώσουμε το έλλειμμα κατά 5,5 μονάδες του ΑΕΠ. Τελικά, θα το μειώσουμε - και θα μας τα πει ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου λεπτομερώς - κατά 6 μονάδες του ΑΕΠ. Δηλαδή, έχουμε υπερβεί θετικά τον στόχο αυτό. Θα μειώσουμε το έλλειμμα κατά 14 δισεκατομμύρια ευρώ.
Είναι η μεγαλύτερη μείωση που έχει πετύχει ποτέ η χώρα μας σ’ ένα χρόνο και, βεβαίως, θα έλεγα, και στην πρόσφατη ευρωπαϊκή ιστορία. Αξίζουν συγχαρητήρια, προφανώς, στον ίδιο τον Ελληνικό λαό, που έδειξε τόση ωριμότητα, σοφία, αποφασιστικότητα και υπομονή, παρά τον πόνο, για να φτάσουμε σ’ αυτό το αποτέλεσμα.
Δείξαμε, και νομίζω ότι αυτό είναι σημαντικό και για τη δική μας αυτοπεποίθηση, ότι μπορούμε να καταφέρουμε μια πολύ δύσκολη υπόθεση αυτή τη χρονιά. Μια υπόθεση, που πολλοί θεωρούσαν ακατόρθωτη. Και το κάναμε συλλογικά, και ως κόμμα, και ως Κυβέρνηση, και ως Κοινοβουλευτική Ομάδα, βάζοντας το πατριωτικό καθήκον μπροστά από το πολιτικό κόστος.
Αυτός ο δύσκολος αγώνας που ξεκινήσαμε, αποδείχθηκε ότι ήταν ακόμα περισσότερο ναρκοθετημένος απ’ ό,τι νομίζαμε. Έχουμε την πραγματική και οριστική, όμως – και αυτό είναι σημαντικό - αποτίμηση των ελλειμμάτων. Δηλαδή, η χώρα μας, από εκεί όπου ήταν αναξιόπιστη σε ό,τι αφορά τις στατιστικές, σήμερα, θα μπορούσε να πει κανείς ότι είμαστε πια η πιο διαφανής χώρα, σε ό,τι αφορά τα ελλείμματά μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε ό,τι αφορά τη μεθοδολογία που έχουμε χρησιμοποιήσει και την ενδελεχή διαδικασία που έχει εφαρμόσει η Eurostat.
Αλλά βεβαίως, με την πρόσφατη αποτίμηση, την τελική και οριστική, των ελλειμμάτων μας, του 2009, άλλαξε η αφετηρία. Είναι σαν να τρέχεις έναν μαραθώνιο 42 χιλιομέτρων και, στη μέση, να σου πουν ότι υπάρχουν κάποια ακόμα χιλιόμετρα που πρέπει να κάνεις. Και για να το πούμε πιο συγκεκριμένα, το 2009, το έλλειμμα δεν ήταν 32 δισεκατομμύρια ευρώ, όπως πιστεύαμε, αλλά 36,2 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή, ήταν το έλλειμμα 15,4% του ΑΕΠ, αντί 13,6%.
Το καθήκον μας, το έχουμε κάνει με το παραπάνω. Αυτό πρέπει να το πούμε, διότι υπάρχει μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα, εντός αλλά και εκτός Ελλάδας, ότι «δεν πιάσατε τους στόχους». Και αυτό δημιουργεί προβλήματα και στην αξιοπιστία μας, που δεν πρέπει να τρωθεί, διότι έχουμε κάνει αυτό που έπρεπε. Βεβαίως, ξεκινήσαμε από αλλού, αλλά τους στόχους, επί της ουσίας, τους πιάσαμε. Άλλαξαν οι αφετηρίες, όπως είπαμε.
Αυτό βεβαίως αποδεικνύει ότι ο λογαριασμός του παρελθόντος, η αρνητική κληρονομιά που μας παρέδωσε η προηγούμενη κυβέρνηση, είναι ακόμα πιο δυσβάσταχτη.
Όμως, τι κάνουμε από εδώ και πέρα, σε ό,τι αφορά τον προϋπολογισμό: η προσπάθεια που πρέπει να κάνουμε, φέτος, πρέπει να είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι προβλέπαμε. Το έλλειμμα του 2010 μειώνεται μεν κατά 14 δις, αλλά διαμορφώνεται στο επίπεδο των 22 δισεκατομμυρίων, αντί των 18 δισεκατομμυρίων, όπως είχαμε σχεδιάσει. Άρα, η προσπάθεια που έχουμε μπροστά μας είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι υπολογίζαμε.
Ξέρω ότι μπορούμε να το υπερβούμε, να υπερβούμε δηλαδή τις δυσκολίες που έχουμε μπροστά μας. Επιλέγουμε, στον προϋπολογισμό του 2011, να διατηρήσουμε τους αρχικούς στόχους του προγράμματός μας, όπως είχαμε δεσμευτεί, να μειώσουμε δηλαδή το έλλειμμα στα 17 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος του 2011, γιατί ούτως ή άλλως, αυτά δεν θα τα πληρώσει κάποιος άλλος στον πλανήτη, είναι δικά μας χρέη κι εμείς πρέπει να βάλουμε τάξη στα χρέη αυτά.
Άρα, λοιπόν, σ’ αυτό το δεύτερο ημίχρονο όπως λέμε, θα υπάρχουν άλλου είδους δυσκολίες, όμως, πιστεύω ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε, αλλά υπό προϋποθέσεις. Πρώτα απ’ όλα, έχουμε πει, και αυτή είναι η δέσμευσή μας, ότι δεν θα κάνουμε περικοπές σε μισθούς και συντάξεις για τους δημοσίους υπαλλήλους. Έχουμε πει, επίσης, ότι δεσμευόμαστε να μην υπάρξουν φορολογικές αυξήσεις, πέραν όσων είχαμε δεσμευθεί να πάρουμε, αλλά βεβαίως, εδώ θα γίνει μια προσπάθεια, να είναι πιο ήπια αυτή η προσαρμογή, διότι η αγορά πράγματι έχει τεράστια προβλήματα.
Προσπαθούμε λοιπόν να επιλέξουμε πιο δίκαιες λύσεις. Αυτό όμως σημαίνει να χτυπήσουμε άλλα προβλήματα, βαθύτερα, διαρθρωτικά, που μας επιτρέπουν να μειώσουμε σπατάλες και να εξορθολογήσουμε τη Δημόσια Διοίκηση. Άρα, λοιπόν, μεταφέρεται η προσπάθειά μας, σε τομείς όπου ξέρουμε ότι υπάρχουν δυσκολίες, αλλά προστατεύοντας, από την άλλη μεριά, τους μισθούς και τις συντάξεις των πολιτών.
Πρώτα απ’ όλα, έχουμε τις ΔΕΚΟ. Υπάρχουν τεράστια ελλείμματα, που απορροφούν ένα πολύ μεγάλο μέρος των θυσιών των πολιτών. Θυσιάζεται ο πολίτης, μέσα από το μισθό του, μέσα από τη σύνταξή του, μέσα από τη φορολογία του. Δεν μπορεί αυτές οι θυσίες να απορροφώνται και να χάνονται από τα ελλείμματα των ΔΕΚΟ. Και μάλιστα, από τα ελλείμματα πολλών ΔΕΚΟ, που δεν προσφέρουν καν τις σωστές υπηρεσίες.
Δεύτερον, έχουμε τον τομέα της υγείας και των περί της υγείας δραστηριοτήτων, που αφορούν στα φάρμακα, στον τρόπο με τον οποίο συνταγογραφούμε, στον τρόπο με τον οποίο παρακολουθούν τη διαδικασία τα Ασφαλιστικά Ταμεία. Εδώ έχουμε πολύ μεγάλες δυνατότητες να χτυπήσουμε τη σπατάλη, ακόμα και τη διαφθορά, και να κάνουμε μεγάλες εξοικονομήσεις.
Αυτό σημαίνει να κόψουμε μαχαίρι την κακοδιαχείριση στα δημόσια Νοσοκομεία. Σημαίνει, όμως, ότι και η προνοιακή μας πολιτική, πρέπει να είναι στοχευμένη στους πραγματικά αδύναμους και να είναι και αποτελεσματική. Και σημαίνει, βεβαίως, μια μεγάλη προσπάθεια αναδιοργάνωσης ολόκληρου του συστήματος πρόνοιας, προς όφελος τελικά και των πολιτών, που έχουν ανάγκη την πρόνοια, αλλά βεβαίως και για την αξιοποίηση των χρημάτων του Ελληνικού λαού, με αποτελεσματικό τρόπο.
Αυτές οι μεγάλες αλλαγές που κάνουμε, θα είναι αυτές που θα μας δώσουν τη δυνατότητα, να μιλάμε για το 2012, ως το έτος που φεύγουμε πια από την ύφεση.
Γι’ αυτό, είναι κρίσιμο, είναι έτος - κλειδί το 2011. Και θα μας μιλήσει λεπτομερώς ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου γι' αυτό το θέμα.
Θέλω από εσάς, πέραν του προϋπολογισμού, στο πλαίσιο του ευρύτερου κοινωνικού σχεδιασμού, να επεξεργαστείτε και να ετοιμάσετε τις συγκεκριμένες, μεγάλες προτεραιότητες. Θα έχει την ευκαιρία το κάθε Υπουργείο να παρουσιάσει, σε επόμενες συναντήσεις μας, το σύνολο του προγραμματισμού, αλλά και ειδικότερα τις προτεραιότητες πάνω στις οποίες θα δουλέψει, για να δούμε και τις συνέργειες, και τον προγραμματισμό της εφαρμογής αυτών των νέων προγραμματικών προσπαθειών.
Όλα αυτά, δεν πρέπει να μας αποπροσανατολίσουν από το γεγονός ότι δημιουργούμε ένα κράτος Δικαίου. Το αίσθημα Δικαίου είναι πάρα πολύ σημαντικό ζήτημα, το οποίο πρέπει να αισθανθεί ο Έλληνας πολίτης, ιδιαίτερα τώρα που κάνει θυσίες και περιμένει αυτές οι θυσίες να πιάσουν τόπο. Αλλά περιμένει, και τα βάρη να αναδιανεμηθούν σωστά, με δίκαιο τρόπο και, βεβαίως, όλοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους.
Εξαιτίας της κρίσης, αλλά ιδιαίτερα και λόγω των ριζικών τομών που πρέπει να υλοποιήσουμε, για να μπορέσουμε να εφαρμόσουμε αυτό τον δύσκολο προϋπολογισμό, μεταφέρεται - όπως είπα - το βάρος σε ριζικές τομές στη Δημόσια Διοίκηση, τομές που θα διαψεύδουν το «δεν γίνεται» και θα φέρουν το στίγμα της καινοτομίας, του αυτονόητου και της δικαιοσύνης.
Τα επόμενα χρόνια, και το 2011 και το 2012, θα χρειαστεί να μειώσουμε τη σπατάλη, δηλαδή το μέγεθος του δημοσίου τομέα, αλλά ταυτόχρονα, και να βελτιώσουμε αυτό που κάνει. Δηλαδή, πρέπει να βρούμε τρόπους, για να κάνουμε περισσότερα για τους πολίτες και με λιγότερους πόρους. Και για να το πούμε πιο απλά: πρέπει να αξιοποιηθούν οι πόροι, με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο.
Η πρόκληση είναι να αλλάξουμε τον σκληρό πυρήνα της Δημόσιας Διοίκησης, συνολικά, αλλά και σε κάθε Υπουργείο. Θέλω ο καθένας από εσάς, να ξαναδεί από την αρχή, στον τομέα του, διαδικασίες, δομές, και λειτουργίες, καθώς και τη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού, για να μην έχουμε από τη μια μεριά κρίσιμες ελλείψεις, αλλά και από την άλλη μεριά, για να αξιοποιούμε σωστά το δυναμικό μας.
Παραδείγματος χάρη, έχουμε κάνει ήδη την απογραφή των δημοσίων υπαλλήλων, του ανθρώπινου δυναμικού. Δεν ξέρω αν έχετε αξιολογήσει πια - διότι υπάρχουν τα στοιχεία - το δυναμικό που εσείς έχετε, σε κάθε Υπουργείο. Να αξιολογήσετε, λοιπόν, αν θέλετε και από μηδενική βάση, ποια θα έπρεπε να ήταν η αναδιοργάνωση του Υπουργείου σας, για να πάμε σε ένα επιτελικό κράτος - και αυτό κάνουμε τώρα με τον «Καλλικράτη», πάμε σε ένα επιτελικό κράτος. Άρα, τι χρειαζόμαστε σε δυναμικό; Τι είδους δυναμικό χρειαζόμαστε και τι υπηρεσίες προσφέρουμε;
Αν χτίσουμε από μηδενική βάση, βλέπουμε μετά και ποιες είναι οι ανάγκες, και πόσο δυναμικό θα αξιοποιήσουμε. Και βεβαίως, πολλές φορές, θα πρέπει να δούμε το Υπουργείο μας συνολικά, γι’ αυτό λέω στο σύνολο του. Το Υπουργείο, δεν είναι μόνο οι δημόσιοι υπάλληλοι, είναι ένα σύνολο δημοσίων υπαλλήλων. Και βεβαίως, και μετά από τις διαπραγματεύσεις, που πρέπει να συνεχιστούν, με την ΑΔΕΔΥ, θα πρέπει να υπάρξει μια ευκολία αξιοποίησης του δυναμικού από Υπουργείο σε Υπουργείο, από υπηρεσία σε υπηρεσία, ανάλογα με τις ανάγκες.
Θέλουμε και εδώ τις προτάσεις σας, όπως π.χ. για την κατάργηση φορέων, για την ενσωμάτωση φορέων, για τη συγχώνευση φορέων και για αλλαγές διαδικασιών, ώστε να υπάρχει καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη. Σύμμαχός μας σε αυτή την προσπάθεια, είναι ο δημόσιος υπάλληλος, που και αυτός έχει θυσιάσει μέρος του μισθού και της σύνταξής του.
Άρα, συμφέρει τον δημόσιο υπάλληλο να συμβάλει, ώστε να μην έχουμε τέτοιες απειλές στο μέλλον. Αλλαγές δομών στο κράτος, πιο αποτελεσματικό κράτος, Δημόσια Διοίκηση, παιδεία, υγεία, κοινωνική πρόνοια, ασφάλεια, άμυνα, αγροτικά θέματα, Δικαιοσύνη, Πρεσβείες στο εξωτερικό, αναδιάρθρωση τύπου «Καλλικράτη» αν θέλετε, αξιοποιώντας τον «Καλλικράτη», αλλά και τύπου «Καλλικράτη», σε όλους τους τομείς, για την αξιοποίηση και πιθανόν τη συγχώνευση υπηρεσιών ανά την Ελλάδα, παντού.
Ηλεκτρονική διακυβέρνηση παντού, διότι αυτό δίνει διαφάνεια, αλλά και μια αποτελεσματικότητα. Αυτό δεν σημαίνει πάντα να φέρουμε μεγαλεπήβολες νομοθετικές αλλαγές, γιατί πολλά από αυτά, είναι πρακτικά, οργανωτικά ζητήματα, που βελτιώνουν τη ζωή του πολίτη, αλλά και τις υπηρεσίες.
Και υπάρχουν και πολλά που μπορεί να γίνουν, τα οποία δεν έχουν κόστος και, μάλιστα, βοηθούν στη μείωση του κόστους, όπως π.χ. το πρόγραμμα «Διαύγεια» που έχουμε εφαρμόσει, που οπωσδήποτε, θα έχει ευεργετικές επιπτώσεις στη λειτουργία του κράτους και στην αξιοποίηση των χρημάτων του Ελληνικού λαού.
Κλείνοντας, ανακεφαλαιώνω. Προστατεύουμε μισθούς και συντάξεις. Βελτιώνουμε υπηρεσίες για τον πολίτη, δηλαδή, έχουμε στοχευμένες υπηρεσίες, μέσα από την ουσιαστική αναδιοργάνωσή τους. Χτυπάμε πια τον σκληρό πυρήνα των προβλημάτων, τη σπατάλη, το κόστος, την αδιαφάνεια, τις δυσλειτουργίες, τις γραφειοκρατικές διαδικασίες, που δεν θα έπρεπε να υπάρχουν.
Οπωσδήποτε, αυτό είναι ένα πιο δύσκολο έργο επιχειρησιακά, για την κάθε ηγεσία των Υπουργείων. Σημαίνει και τη συμμετοχή σε αυτή την προσπάθεια και του δημοσιοϋπαλληλικού σώματος.
Σε αυτή τη διαδικασία, χρειάζεται συνεχής διαβούλευση, η οποία όμως δεν θα είναι απλώς διαβούλευση για τη διαβούλευση, αλλά θα είναι διαβούλευση για την καλύτερη συμμετοχή, κατανόηση και εφαρμογή των κατευθύνσεων και των στόχων μας. Σημαίνει καινοτομία, αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας, αλλά και νέων ιδεών και προτάσεων, για τη λειτουργία του κράτους.
Και εδώ, θέλω να τονίσω ότι πρέπει να αξιοποιήσουμε τις καλύτερες πρακτικές που υπάρχουν στην Ευρώπη και διεθνώς. Μην εγκλωβιστούμε στην αντίληψη που υπάρχει στη Δημόσια Διοίκηση, ότι «εμείς τα ξέρουμε όλα», ή ότι «εμείς είμαστε εκείνοι που θα τα λύσουμε», όταν όλοι μας, όσοι έχουμε περάσει από Υπουργεία, ακόμη και οι νέοι Υπουργοί πια, ξέρουμε ότι αυτή η Δημόσια Διοίκηση δεν έχει την ικανότητα να φέρει την καινοτομία εύκολα, ή την καλύτερη πρακτική εύκολα. Αντιθέτως, υπάρχουν Οργανισμοί, υπάρχουν πρακτικές σε άλλες χώρες, από τις οποίες μπορούμε να μάθουμε και να τις εφαρμόσουμε, πάντα βέβαια με τις ελληνικές ιδιαιτερότητες.
Να θυμίσω κάτι που έχω πει επανειλημμένως. Το Υπουργείο, βέβαια, εφαρμόζει πολιτικές, ο Υπουργός εφαρμόζει πολιτικές. Είναι εύκολο, όμως, να ξεχάσουμε ότι, το όχημα που εφαρμόζει τις πολιτικές, όχι η πολιτική μας, είναι το πρόβλημα. Δεν είναι η πολιτική μας το πρόβλημα, είναι το όχημα, το οποίο εφαρμόζει τις πολιτικές σήμερα.
Καλούμαστε λοιπόν, όχι μόνο να εφαρμόσουμε μια διαφορετική πολιτική από τις προηγούμενες κυβερνήσεις, ιδιαίτερα της Νέας Δημοκρατίας, αλλά ταυτόχρονα, να αλλάζουμε και το όχημα το οποίο εφαρμόζει την πολιτική.
Και αυτό βεβαίως είναι και προϋπόθεση, ώστε η ίδια η πολιτική, η νέα πολιτική που εφαρμόζουμε, να έχει και αίσια έκβαση. Παραδείγματος χάρη, ο «Καλλικράτης» δεν ήταν απλώς μια νέα πολιτική για την Αυτοδιοίκηση, ήταν και μια αλλαγή του ίδιου του οχήματος, αν θέλετε, της ίδιας της δομής, για να μπορέσουμε να έχουμε και να εφαρμόσουμε μια νέα πολιτική για την Αυτοδιοίκηση.
Σημαίνει ότι δεν ταυτιζόμαστε - και είμαι σίγουρος ότι έτσι είναι - με το Υπουργείο μας, δεν είναι Υπουργείο μας, είναι ένα όχημα, είναι μια υπηρεσία. Ταυτιζόμαστε με τα προβλήματα του πολίτη, για να αλλάξουμε τα ίδια τα Υπουργεία. Και εκεί ακριβώς είναι και το στοίχημα που θα έχουμε, για να μπορέσουμε να εφαρμόσουμε αυτό τον φιλόδοξο προϋπολογισμό, με το λιγότερο πόνο για τον πολίτη και με τα καλύτερα αποτελέσματα, τελικά, για τον πολίτη και την οικονομία μας.
Είπα αρκετά, διότι είναι κρίσιμες οι στιγμές, αλλά είναι και μια νέα αρχή στην πορεία μας, μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές».
